Skólavarðan - 01.02.2008, Blaðsíða 30

30
SMIÐSHöGGIÐ, RANNSÓKN
ósveigjanlegur tími sem skólastarfi er
markaður henti ekki kennurum og enn síður
því starfi sem fram fer innan veggja skólanna.
Væri raunin sú snerist skólaumræða ekki svo
mikið um tíma eins og sjá má í fjölmiðlum
og skýrslum um almennt skólastarf. Í
fjölmörgum úttektum á skólastarfi er tíma-
hugtakinu gert verulega hátt undir höfði og
yfirleitt fjallað um skort eða leit að tíma til
sértækra eða nýrra verkefna (sjá srr.khi.
is/?q=skyrslur).
Tíminn er því óhöndlanlegur í öllu sínu
afstæði og enn frekar ef stöðugt er leitast
við að koma á hann böndum líkt og sjá má
í allri umræðu um skólastarf. Valdaleysi
og uppgjöf kennara gagnvart tímanum er
sýnileg í eilífri leit þeirra að tíma sem ekki er
til eða erfitt er að nálgast og koma böndum
á. Leit kennara að tíma eru mótmæli í formi
afneitunar. Að hafa ekki tíma, gefa sér ekki
tíma og finna ekki tíma er staðfesting á því
að ákveðinn tími sé ekki til. Með því að finna
ekki tíma gefa kennarar því viðurkenndum
tíma samfélagsins langt nef.
Lagður með hælkrók
Kennarar leita að glötuðum tíma innan
orðræðu sem dæmd er til að bíta í skottið á
sjálfri sér þar sem tími er huglægt fyrirbæri
en ekki áþreifanlegt. Faðmlagið við eða í
SKÓLAVARÐAN 1.TBL. 8. ÁRG. 2008
Valdaleysi og uppgjöf kennara gagnvart tímanum er
sýnileg í eilífri leit þeirra að tíma sem ekki er til eða
erfitt er að nálgast og koma böndum á.
TALIS-rannsóknin á kennslu og námi er
alþjóðleg rannsókn sem Efnahags- og
framfarastofnunin (OECD) stendur fyrir. Að
sögn Ragnars F. Ólafssonar verkefnisstjóra
TALIS á Íslandi er þetta fyrsta alþjóðlega
rannsóknin þar sem áherslan er fyrst og
fremst á vinnu- og námsumhverfi kennara
í grunnskólum.
Það er fyrir tilstilli menntamálaráðuneytis
að Ísland tekur þátt en alls eru tuttugu og
fjögur lönd með í rannsókninni. Menntamála-
ráðuneytið hefur falið Námsmatsstofnun
að sjá um framkvæmd á Íslandi og verður
spurningalisti lagður rafrænt fyrir kennara
og skólastjóra grunnskóla á næstu vikum.
Spurningarnar fjalla fyrst og fremst um
starfsaðstæður, kennsluhætti, stjórnun
skóla, endurmenntun, starfsþróun og við-
horf til ýmissa þátta skólastarfsins.
Spurningar verða lagðar fyrir í tölvu
og ekki þarf að klára að fylla út listann í
einni lotu heldur býður forritið upp á þann
möguleika að taka sér hlé og ljúka síðar við
að svara. Það tekur um það bil 45 mínútur
að svara spurningunum.
Forprófun spurningalista hefur farið fram.
Nú er óskað eftir þátttöku allra kennara
grunnskólans og skólastjórnenda í aðal-
prófuninni, nema þeirra sem tóku þátt í for-
prófuninni vorið 2007. Svör eru trúnaðarmál
og verða ekki tengd nöfnum þáttakenda.
Fyrstu niðurstöður rannsóknarinnar verða
kynntar í lok árs 2009.
Haft verður samband við skólastjóra allra
grunnskóla á næstunni til þess að óska eftir
þátttöku í rannsókninni.
Rannsóknin felur í sér öflun upplýsinga
frá kennurum og skólastjórnendum allra
grunnskóla. Í spurningalistanum er fjallað
um „málaflokka“ sem iðulega eru til umræðu
í tengslum við grunnskólann, þ.e. sjálfa
kennarana og skólastjórnendurna, en allt of
lítið haldbært er vitað um skoðanir þeirra á
eigin störfum. Með þessu gefst kennurum og
skólastjórnendum því tækifæri til þess að
hafa áhrif á rannsóknir og skilning manna á
menntun og stefnumörkun menntakerfisins.
Það verður því mjög mikilsvert að fá
upplýsingar um þessa þætti og geta borið
stöðuna hér á landi saman við önnur lönd.
Auk þess geta niðurstöður rannsóknarinnar
haft áhrif á stefnumótun grunnskólans í
nánustu framtíð.
Alþjóðlegi samanburðurinn gerir kleift
að finna lönd sem eru svipuð Íslandi og
önnur sem eru mjög ólík hvað varðra þróun
og kennsluhætti í grunnskóla. Þetta býður
upp á gagnlegan samanburð á ýmsum fleiri
þáttum.
Kennarar og skólastjórnendur svara
spurningum um málefni eins og hvernig þeir
hafi fengið að þroska sig í starfi, skoðanir
sínar á kennslu og kennsluaðferðum, hvers
konar mat og viðurkenningu þeir hljóta fyrir
starf sitt og ýmislegt annað sem varðar
forystu og stjórnun á þessum vettvangi.
Hver skóli þarf að tilnefna tengilið (annan
en skólastjóra) sem er Námsmatstofnun og
þáttakendum í skólanum innan handar við
útfyllingu listanna, ef þörf krefur. Tengiliður
í hverjum skóla mun sjá um að koma
lykilorðum til kennara og skólastjóra. Síðan
geta þátttakendur svarað listanum þegar
þeim hentar. Það tekur eins og fyrr segir
um þrjá stundarfjórðunga að svara öllum
spurningunum.
Alþjóðleg stjórn rannsóknarinnar fer
fram í Hamborg og stýra rannsókninni aðilar
frá IEA (Internatinal Association for the
Evaluation of Educational Achievement) og
Statistics Canada í Ottawa, í umboði OECD.
keg
þessu tilfelli fangbrögð kennara við tímann
er ráðandi afl í störfum þeirra og kennarar
þurfa að losa sig undan þessu þar sem
umræðan hverfist um of um tímaskort og
er oft hlaðin neikvæðum tilfinningum. Gott
væri ef kennarar gætu hreinlega lagt tímann
með hælkrók og skoðað tilfinningar sínar
gagnvart þeim tíma sem þeir hafa verið
skilgreindir innan – afmörkuðum tíma skóla
og kennslu.
Eiríksína Kr. Ásgrímsdóttir
Höfundur er tímalaus grunnskólakennari og
bókmenntafræðingur með fjöldann allan af
kennslutímum í farteskinu.
Heimildir:
Foucault, Michel. Discipline and punish – The birth of the
prison. Vantage Books. New York: 1977.
Moi Toril, ritstj. Kristeva Reader, „Women’s time“. Basil
Blackwell. Oxford: 1986.
OECD rannsókn • fyrsta sinnar tegundar • sem gefur
kennurum færi á að hafa áhrif á stefnumótun
TALIS - auðveld og eftirsóknarverð
Ragnar verkefnisstjóri
að velta fyrir sér
hvernig best sé að ná til
kennara og fá þá til að
taka þátt í TALIS. Sem
verður örugglega ekkert
tiltökumál því þátttakan
er auðveld og gæti
skilað kennarastéttinni
talsverðum ávinningi.
Hvatt til þátttöku!
Kennarasamband Íslands, Félag grunn-
skólakennara, Skólastjórafélag Íslands,
Samband íslenskra sveitarfélaga o.fl.
aðilar eiga fulltrúa í ráðgjafarnefnd
og hvetja til þátttöku í rannsókninni.
Ólafur Loftsson formaður Félags
grunnskólakennara er einn þeirra
sem situr í nefndinni. „Þetta er mjög
sniðug rannsókn þótt það sé bið eftir
niðurstöðum eins og í öllum stórum
fjölþjóðlegum rannsóknum. Það sem er
nýlunda og gott við hana er að fókusinn
er allur á kennarana og skólastjórana
og tilgangurinn er að fá fram þeirra
sjónarhorn á vinnuaðstæðurnar sem
þeir búa við og fleiri þætti. Ég hvet
kennara og skólastjóra í grunnskólum
til að taka þátt og láta í sér heyra!“