Þjóðmál - 01.09.2013, Blaðsíða 19
18 Þjóðmál haust 2013
skipu lag, rekstur, innkaup og skoða hvort
gera megi kerfisbreytingar sem leiða til
auk innar framleiðni og betri nýtingar
fjár muna“ . Hagræðingarhópurinn á gera
tillög ur um „einstakar aðgerðir sem skila
veru legri hagræðingu til framtíðar“ en ekki
leggja til „flatan niðurskurð“ .
Eitt er að leggja fram skynsamlegar tillögur
um sparnað, hagræðingu og uppskurð
í rekstri ríkisins og annað að tryggja
framgang þeirra . Útgjaldasinnar allra flokka
munu snúast til varnar . Margar tillögur og
hugmyndir, sem hagræðingarnefndin mun
leggja fram, eiga (kannski eðli máls) eftir
að verða umdeildar og jafnvel óvinsælar .
Helsta von útgjaldasinna liggur í því að
nýta sér óánægju og gagnrýni — spila á
sérhagsmuni og hópa sem telja hagsmunum
sínum ógnað . Það skiptir því miklu að
hagræðingarnefndin nái almenningi —
kjósendum, skattgreiðendum — á sitt band .
Með bandalagi við almenning getur hagræð
ingar nefndin tryggt pólitískt bakland og
stuðning við róttækum hugmyndum .
Fjórmenningarnir verða að haga starfi
sínu þannig að almenningur átti sig á því að
hagræðing í ríkisrekstri miði að því að verja
og styrkja íslenska velferðarkerfið til lengri
tíma, efla menntakerfið, byggja undir lög
gæslu um allt land og styrkja byggðir landsins
með góðum samgöngum . Markmiðið er
ekki aðeins að gera ríkisreksturinn skilvirk
ari heldur að skipuleggja þannig að hann
þjóni betur einstaklingum og fyrirtækjum .
Nefnd in verður að sannfæra kjósendur um
að einfaldara stjórnkerfi ríkisins lækki bein
an og þó ekki síður óbeinan kostnað ein
staklinga og atvinnulífsins, og auki tekjur
ríkisins til lengri tíma samhliða því sem ráð
stöfunartekjur heimilanna hækka .
Hagræðingarnefndin á að spyrja al menn
ing: Hefur þjónusta ríkisins við heimili og fyr
ir tæki batnað á síðustu árum í réttu hlutf alli
við aukin útgjöld?
Þegar horft er á tölulegar staðreyndir um
þróun ríkisútgjalda getur enginn svarað
þessari spurningu játandi — jafnvel ekki
harðir útgjaldasinnar .
Rekstrarkostnaður tvöfaldast
Rekstrarkostnaður ríkisins á liðnu ári nam um 3,1 milljón króna á hverja
fjögurra manna fjölskyldu . Að teknu tilliti
til fólksfjölgunar var rekstur ríkisins tvöfalt
dýrari að raunvirði á síðasta ári en 1980 .
Þegar tekið er tillit til kostnaðar sveitarfélag
anna má ætla að rekstrarkostnaður hins
opin bera hafi numið um 5,5 milljónum
króna á hverja fjölskyldu . Með öðrum orð
um: rekstur hins opinbera kost aði hvert
heimili að meðaltali um 450 þús und krónur
í hverjum mánuði . Árið 1980 var mánaðar
legur kostnaður innan við 180 þúsund
krónur á verðlagi síðasta árs .
Litlu skiptir hvaða tölur um útgjöld hins
opinbera eru skoðaðar . Sameiginlegur kostn
aður landsmanna hefur hækkað gríðarlega
á síðustu áratugum . Að raunvirði voru
heildarútgjöld hins opinbera þrefalt hærri
á síðasta ári en 1980 . Gjöldin hækkuðu úr
34% af vergri landsframleiðslu í 46,5% .
Að teknu tilliti til fólksfjölgunar var rekstur ríkisins tvöfalt
dýrari að raunvirði á síðasta ári en
1980 . . . Með öðrum orðum: rekstur
hins opinbera kostaði hvert heimili
að meðaltali um 450 þúsund krónur
í hverjum mánuði . Árið 1980 var
mánaðarlegur kostnaður innan
við 180 þúsund krónur á verðlagi
síðasta árs .