Þjóðmál - 01.09.2013, Síða 19

18 Þjóðmál haust 2013
skipu lag, rekstur, innkaup og skoða hvort
gera megi kerfisbreytingar sem leiða til
auk innar framleiðni og betri nýtingar
fjár muna“ . Hagræðingarhópurinn á gera
tillög ur um „einstakar aðgerðir sem skila
veru legri hagræðingu til framtíðar“ en ekki
leggja til „flatan niðurskurð“ .
Eitt er að leggja fram skynsamlegar tillögur
um sparnað, hagræðingu og uppskurð
í rekstri ríkisins og annað að tryggja
framgang þeirra . Útgjaldasinnar allra flokka
munu snúast til varnar . Margar tillögur og
hugmyndir, sem hagræðingarnefndin mun
leggja fram, eiga (kannski eðli máls) eftir
að verða umdeildar og jafnvel óvinsælar .
Helsta von útgjaldasinna liggur í því að
nýta sér óánægju og gagnrýni — spila á
sérhagsmuni og hópa sem telja hagsmunum
sínum ógnað . Það skiptir því miklu að
hagræðingarnefndin nái almenningi —
kjósendum, skattgreiðendum — á sitt band .
Með bandalagi við almenning getur hagræð­
ingar nefndin tryggt pólitískt bakland og
stuðning við róttækum hugmyndum .
Fjórmenningarnir verða að haga starfi
sínu þannig að almenningur átti sig á því að
hagræðing í ríkisrekstri miði að því að verja
og styrkja íslenska velferðarkerfið til lengri
tíma, efla menntakerfið, byggja undir lög­
gæslu um allt land og styrkja byggðir landsins
með góðum samgöngum . Markmiðið er
ekki aðeins að gera ríkisreksturinn skilvirk­
ari heldur að skipuleggja þannig að hann
þjóni betur einstaklingum og fyrirtækjum .
Nefnd in verður að sannfæra kjósendur um
að einfaldara stjórnkerfi ríkisins lækki bein­
an og þó ekki síður óbeinan kostnað ein­
staklinga og atvinnulífsins, og auki tekjur
ríkisins til lengri tíma samhliða því sem ráð­
stöfunartekjur heimilanna hækka .
Hagræðingarnefndin á að spyrja al menn­
ing: Hefur þjónusta ríkisins við heimili og fyr­
ir tæki batnað á síðustu árum í réttu hlutf alli
við aukin útgjöld?
Þegar horft er á tölulegar staðreyndir um
þróun ríkisútgjalda getur enginn svarað
þessari spurningu játandi — jafnvel ekki
harðir útgjaldasinnar .
Rekstrarkostnaður tvöfaldast
Rekstrarkostnaður ríkisins á liðnu ári nam um 3,1 milljón króna á hverja
fjögurra manna fjölskyldu . Að teknu tilliti
til fólksfjölgunar var rekstur ríkisins tvöfalt
dýrari að raunvirði á síðasta ári en 1980 .
Þegar tekið er tillit til kostnaðar sveitarfélag­
anna má ætla að rekstrarkostnaður hins
opin bera hafi numið um 5,5 milljónum
króna á hverja fjölskyldu . Með öðrum orð­
um: rekstur hins opinbera kost aði hvert
heimili að meðaltali um 450 þús und krónur
í hverjum mánuði . Árið 1980 var mánaðar­
legur kostnaður innan við 180 þúsund
krónur á verðlagi síðasta árs .
Litlu skiptir hvaða tölur um útgjöld hins
opinbera eru skoðaðar . Sameiginlegur kostn­
aður landsmanna hefur hækkað gríðarlega
á síðustu áratugum . Að raunvirði voru
heildarútgjöld hins opinbera þrefalt hærri
á síðasta ári en 1980 . Gjöldin hækkuðu úr
34% af vergri landsframleiðslu í 46,5% .
Að teknu tilliti til fólksfjölgunar var rekstur ríkisins tvöfalt
dýrari að raunvirði á síðasta ári en
1980 . . . Með öðrum orðum: rekstur
hins opinbera kostaði hvert heimili
að meðaltali um 450 þúsund krónur
í hverjum mánuði . Árið 1980 var
mánaðarlegur kostnaður innan
við 180 þúsund krónur á verðlagi
síðasta árs .