Þjóðmál - 01.09.2013, Side 24

Þjóðmál haust 2013 23
Kostir einkarekstrar
Við endurskipulagningu heil brigðis­kerfisins verður nauðsynlegt að nýta
kosti einkarekstrar . Við Íslendingar höfum
góða reynslu af einkareknum fyrirtækjum
í heilsuþjónustu í samstarfi við opinbera
aðila . Fjöldi velmenntaðra sérfræðilækna
starfar sjálfstætt, einkafyrirtæki sinna
forvörnum og endurhæfingu og einkaaðilar
reka einhverja hagkvæmustu heilsugæslu
landsins, þar sem ánægja viðskiptavinanna
er meiri en annars staðar .
Hagræðingarnefndin verður að líta til þess
með hvaða hætti skynsamlegt sé að auka
einkarekstur innan heilbrigðiskerfisins til
að nýta fjármuni betur og tryggja þjónustu
við landsmenn . Þannig á að gera skýran
greinarmun á því hver borgar (hið opinbera)
og hver veitir þjónustuna (einkaaðilar) .
Lamandi og dýrt eftirlitskerfi
Samkvæmt skýrslu, sem Hagfræðistofnun HÍ vann fyrir forsætisráðuneytið árið
2004, var beinn kostnaður fyrirtækja við að
framfylgja eftirlitsreglum talinn nema 7,2
milljörðum króna á verðlagi ársins 2003 .
(Tekið var fram að líklega væri um vanmat
að ræða, þar sem ekki var tekið mið af öllum
eftirlitsreglum á öllum sviðum .) Á verðlagi
2012 er þessi beini kostnaður um 12,6
milljarðar króna á ári . Þá renna milljarðar
úr ríkissjóði á hverju ári til að standa undir
eftirlitsstofnunum .
Frá því að skýrslan var unnin hefur
reglum verið fjölgað, þær hertar á flestum
sviðum og eftirlit hins opinbera verið
aukið . Ekki er óvarlegt að ætla að beinn
kostnaður íslenskra fyrirtækja vegna
opinbers eftirlits sé 18–20 milljarðar króna .
Óbeinn kostnaður vegna minni framleiðni,
lakari samkeppnisstöðu og skilvirkni er að
líkindum ekki lægri fjárhæð . Vert er að hafa
í huga að eftirlitskostnaðurinn er að lokum
borinn af neytendum . Dýrt og flókið
eftirlitskerfið hefur bein áhrif á verðlag,
skuldir og tekjur launafólks . Með öðrum
orðum: Íslenskur almenningur þarf að bera
36–40 milljarða króna byrðar á hverju ári
til að standa undir beinum og óbeinum
kostnaði við eftirlitskerfið .
Uppskurður á opinberu eftirlitskerfi,
færri og einfaldari reglugerðir, styrkja
hag fyrirtækja og auka möguleika til ný­
sköpunar . Störfum fjölgar, vöruverð lækkar
og skatttekjur ríkisins aukast . Allir hagnast .
Hagræðingarnefndin á að líta sérstaklega
til eftirlitskerfisins og uppstokkunar á því
en svo virðist sem hægt sé að ná verulegri
hagræðingu og sparnaði fyrir ríkissjóðs
samhliða lægri kostnaði fyrirtækja og
almennings .
Tillaga:
• Fjármálaeftirlitið og Seðlabankinn sam­
einuð í eina stofnun .
Hagræðingarnefndin á —í samvinnu við Öryrkja­
banda lagið og heilbrigðis starfsfólk
— að setja af stað sérstaka vinnu
sem miðar að tvennu: Annars
vegar að fækka öryrkjum og hins
vegar að nýta sparnaðinn í að bæta
hag öryrkja og auka fjármagn í
baráttuna gegn lífsstílstengdum
sjúkdómum og geðsjúkdóma .
Til lengri tíma litið virðist ljóst að
gríðarlegur sparnaður náist fyrir
utan aukin lífsgæði þúsunda .