Þjóðmál - 01.09.2013, Síða 82

Þjóðmál haust 2013 81
aðsetur herstjórans á eynni, en Valdimar
eignast einn búgarðinn uppi á fjalli . Hann
heldur áfram ræktun og veiðum til að hafa
ofan í sig og á . Þegar stríðið skellur á, vilja
Bandaríkjamenn styrkja varnir sínar við
Panamaskurð og fá land frá Ekvador undir
herstöð á einni eynni í klasanum, Baltra (sem
Bretar kalla Seymor), og er þaðan um átta
klukkutíma sigling til Santa Cruz . Þar leggja
þeir flugvöll . Bandarísku hermennirnir
kaupa landbúnaðarafurðir eyjarskeggja
og gefa fyrir skotfæri, fatnað, hveiti, sápu,
steinolíu og aðra vöru . Valdimar hagnast
dável á þessum vöruskiptum og lætur reisa
sér lítið hús . Fær hann Norðmann, sem hann
er kunnugur, Sigurd Graffer, til verksins .
Húsið er gert úr svörtum hraunhellum með
steypu á milli og stendur við svokallaða
Pelíkanvík, og við það skiptast á kóralrif og
hraun, en sundeðlur, loðselir og önnur dýr
spígspora þar um eins og húsdýr og hegrar
fljúga inn og út .
Forystumaður
fámennrar byggðar
Þegar Jón Sigurðsson frá Alviðru hittir Valdi mar Friðfinnsson vorið 1944, er
hann orðinn einn helsti forystumaður fá­
mennrar byggðar á Santa Cruz, kennir
börnunum á eyjunni, er túlkur og leið­
sögumaður aðkomumanna og bregður sér
líka stundum í hlutverk hafnsögumanns og
jafnvel lögreglustjóra . Hann kærir sig hins
vegar ekki um að segja full deili á sér og
eyðir því tali . Árið 1944 finnur Valdimar
hjá sér hvöt til að skrifa stutta frásögn
af barónsfrúnni og hinum dularfullu
viðburðum á Floreana röskum tíu árum
áður . Sést af handritinu, að hann er
maður prýðilega ritfær á ensku, orðskár
og veraldarvanur, en hefur enga sérstaka
ást á mannkyninu, svo sem títt er um
einsetumenn . En hann er saddur lífdaga
og bíður dauðans með ró . Nágrannar hans
finna hann á ströndinni 7 . apríl 1945 . Þar
liggur hann og hefur fengið hjartaslag .
Hinn kunni franski sakamálarithöf­
undur Georges Simenon, sem kom við á
Galápagos­eyjum í hnattferð 1934–1935,
studdist við viðburðina á Floreana­ey
í skáldsögunni Ceux de la soif, sem kom
út 1938 . Titillinn, sem merkir helst
„Hinir þyrstu“, vísar til Jesaja: „Komið
út með vatn á móti hinum þyrstu .“53
Gerð var sjónvarpsmynd í Frakklandi
1989 eftir sögu Simenons . Einnig hefur
verið gerð bandarísk heim ildar mynd
um tannlækninn Ritter og dular fullu
barónsfrúna .54 Hin einmanalega og þó
viðburðaríka ævi Valdimars Friðfinns so nar
væri ekki síður efni í heimildar skáld sögu
eða heimildarmynd . Og einkenni legt er til
þess að vita, ef bóndasonur úr Skaga firði
hefur borið beinin á þessum álagaeyjum
við miðbaug, innan um loðseli, sundeðlur
og risaskjaldbökur .
Tilvísanir
1 Darwin, Charles, 1859 . On the Origin of Species by
Means of Natural Selection . London: J . Murray .
2 Hartwell, Max, 1995 . A History of the Mont Pelerin
Society . Indianapolis, IN: Liberty Fund . Tvær aðrar
bækur að minnsta kosti hafa komið út nýlega um
Mont Pèlerin­samtökin og áhrif þeirra: Burgin,
Angus, 2012 . The Great Persuasion: Reinventing
Free Markets since the Depression . Cambridge, MA:
Harvard University Press; Mirowski, Peter, og Plehwe,
Dieter (ritstj .), 2009 . The Road from Mont Pelerin:
The Making of the Neoliberal Thought Collective .
Cambridge, MA: Harvard University Press .
3 Sbr . Jón Már Halldórsson, 2003 . „Getið þið sagt
mér allt um finkur?“ Vísindavefurinn 19 . nóvember .
Sjá http://visindavefur .is/?id=3874 [sótt 8 .7 .2013] .
4 Smith, Adam, 1997/1776 . Rannsókn á eðli og
orsökum auðlegðar þjóðanna, I .–III . b . Inngangur e .
Hannes H . Gissurarson, Þorbergur Þórsson þýddi .
Reykjavík: Bókafélagið; Hume, David, 1972 .
Samræður um trúarbrögðin . Inngangur e . Pál S . Árdal,
Gunnar Ragnarsson þýddi . Reykjavík: Hið íslenska