Félagsbréf - 01.10.1960, Qupperneq 37

FÉLAGSBRÉF
35
við höfunda þjóðarinnar mundi verða þeim haldbetri en þessi. Hún mundi
í skemmstu máli eignast betri bókmenntir. Og vaxa af þeim eins og hverju
því, sem vel er unnið.
Nú vil ég taka það rækilega fram, að þessari ásökun minni um hirðuleysi
í garð bókmenntanna er ekki stefnt gegn neinu einstöku af áðurnefndum
blöðum öðru fremur. Henni er stefnt gegn blaðakosti höfuðborgarinnar í
heild — gegn pressunni, eins og það er kallað í erlendum málum. Ekki
heldur óska ég, að orð mín séu skilin svo að þau eigi að vera áfellisdómur
sérstaklega um það hávaðasama fyrirbæri, sem hér hefur verið tekið til
samanburðar við bókmenntirnar um aðbúð af hálfu dagblaðanna. Og þó
verður það að segjast, að allmikið af þessu eru afsiðandi og afmannandi
ruddaverk, livort sem á er litið frá sjónarmiði skáldskapar eða tónlistar, og
flutt á smekklausasta hátt af kunnáttulitlum og getusmáum amlóðum. Það
sem á er deilt er einungis það, að þetta styðja dagblöðin beint og óbeint á
kostnað annars gildara í bókmenntum og listum, sem lægra hefur um sig.
Vera má, að þetta þyki vænlegt til útbreiðslu og vinsælda, en það er eigi að
síður undanhald fyrir því auðvirðilegasta í smekk og duttlungum samtímans.
Og þessi undanlátssemi verður mjög á kostnað tungunnar og sæmilega
óbrjálaðs mats á gildi fagurra hluta í skáldskap og tónlist. Á meðan stór-
skáld eins og Þorsteinn Erlingsson, Einar Benediktsson, Stephan G. Stephans-
son, Guðmundur Guðmundsson, Matthías Jochumsson og Einar H. Kvaran
töldu sér sæma að birta ljóð sín í blöðum, hefði enginn ritstjóri á íslanrii
árætt að gera sig að því veraldar viðundri að birta undir nokkra þá
grein, sem kenna mætti við skáldskap, tízkutextana, sem ég hef verið að
lesa í blöðunum í sumar. Þeir hefðu látið það ógert, beinlínis af ótta við
að verða að almennu athlægi. En tímarnir breytast. Og það er ekki svo
vel) að allar breytingar tímanna séu til bóta. Skáldskapurinn er horfinn úr
blöðunum. Og það er til engra bóta fyrir blöðin eða þjóðina. Og volaðri
leirburður en aumustu rímnaskáld settu saman á niðurlægingaröldum þjóð-
arinnar er kominn þangað í staðinn. Og það er heldur ekki gott fyrir
blöðin, né þann fjölda manna, sem sækir í þau efniviðinn í hversdags-
skoðanir sínar, áhugamál og smekk.
Að lokum eitt. Þar sem ég hef talað um bókmenntir í grein þessari á
eg ekki við fagran skáldskap einvörðungu, ljóð skáldsögur, leikrit og
greinar (essays), sem telja verður til fagurra bókmennta, heldur bókmenntir
þjóðarinnar í víðustu merkingu, fræði hennar og vísindi, engu síður en