Félagsbréf - 01.12.1960, Síða 32

HELGI SÆMUNDSSON:
Guðmundm* Daníelsson
Erindi flutt á bókmenntakynningu, sem haldin var
í hátíSasal háskólans 10. október s.l. í tilefni af
fimmtugsafmœli Gu'Smundar Daníelssonar
Qumarið 1934 var Markarfljótsbrúin vígð, og þar með komst þriðja
^ meginelfur Rangárþings á vald gangandi manna. Dag þennan sat í
fjallshlíðinni þar sem vígsluathöfnin fór fram ungur drengur úr flæðar-
málinu úti í Árnessýslu og horfði stórum augum á mannfagnaðinn. Allt í
einu gekk í ræðustólinn æskumaður þéttur á velli og þéttur í lund og flutti
frumort kvæði um fljótið, sem nú hafði fjötrazt látið. Aðkomusveininurn
varð harla starsýnt á skáldið, sem virtist í meira lagi kotroskið, djarfmælt,
og ófeimið og veraldarvant. Þarna sá ég og heyrði fyrsta sinni Guðmund
Daníelsson frá Guttormshaga. Síðan hefur hann löngum verið í augsýn
okkar samtíðarmanna sinna og látið heldur en ekki til sín heyra. Er stofnað
til kynningar þessarar á bókum Guðmundar í tilefni af fimmtugsafmæli
hans 4. október. Hann steig ekki aðeins í stólinn við Markarfljótsbrú víglsu-
daginn forðum. Guðmundur Daníelsson er i hópi listrænustu og afkasta-
mestu rithöfunda okkar, fjölhæfur og sérstæður.
Guðmundur kvaddi sér hljóðs sem ljóðskáld, en vék brátt á ráð sagna-
gerðarinnar. Hann er liöfundur tveggja ágætra ferðabóka, og snjöllustu
smásögur hans sóma sér mætavel í sýnisbókum þess bezta, sem ritað hefur
verið þeirrar tegundar á íslandi síðustu áratugi. Samt finnst mér skáld-
sögur Guðmundar Daníelssonar bera af. Heildarmyndin er aðalatriðið í
skáldskap hans. Þar nýtur hann hugkvæmni sinnar, frásagnargleði og
óvenjulegrar forvitni um líf og forlög. Vissulega rísa há fjöll í skáldsög-
um Guðmundar, og þar falla sömuleiðis mörg vötn og ströng, en örlaga-
svið þeirra reynist jafnan mannssálin. Guðmundur víkur sögunni þangað
hverju sinni af því að leyndardómur eðlis og tilgangs skijrtir hann mun
meira máli en umhverfi eða búseta. Hitt er hverjum lesanda greinilegt, að