Félagsbréf - 01.12.1960, Blaðsíða 48

46
félagsbréf
sýninga. Þekkingarskortur á starfsaðferðum veldur því t. d. oft, að ruglað
er saman gagnrýni á framlag höfundar, leikstjóra og svo leikara. Lýsir
það sér m.a. í því, að leikari, sem hefur gott hlutverk með höndum — hlut-
verk mikilla tækifæra, — er miklu öruggari um góða dóma blaðanna en
sá, sem berjast verður við vanþakklátt hlutverk; og stundum eru hrein leik-
stjórnaratriði kennd leikaranum. Þess er þá ekki gætt, að leikstjórinn t-r
algjörlega einvaldur og ábyrgð hans auðvitað að sama skapi, og þannig
mætti lengi telja.
Annars þarf svo sem engan að undra, þótt sitt hvað fari miður hjá
okkur, þessari kynslóð, sem falið hefur verið það vandasama hlutverk að
leggja grundvöllinn undir framtíð íslenzkra leikhúsmála. En hins vegar
ber okkur einnig að krefjast af sjálfum okkur, að við færum okkur reynsl-
una í nyt og kappkostum að bæta úr göllum eftir atvikum með svo skjótum
hætti, sem unnt er. Þótt ég hér að framan hafi bent á, að ýmislegt rnætti
betur fara í leiklistar gagnrýni, má enginn skilja orð mín svo, að ég telji,
að allt þurfi umbóta við nema við leikararnir; því fer fjarri. Við þurfum
vitanlega einnig að taka miklum framförum á ýmsum sviðum leiklistar.
Enn erum við svo fá og hæfileikum okkar þau takmörk sett, að ókleift er
að ráðast í sýningar ýmissa merkilegra öndvegisverka af þeim ástæðuin.
Þess vegna er á þessu stigi málsins nauðsynlegt að hafa í huga þá krafta,
sem fyrir hendi eru, þegar verkefni eru valin. Leikarahópur okkar í Þjóð-
leikhúsinu er t.d. enn blandaður ólíkum efniviði, og þess vegna ekki alltaf
nægilega samstilltur, þótt þar hafi orðið miklar framfarir síðan leikhúsið
tók til starfa. Sumir leikaranna hafa gengið í reynsluskóla Leikfélags
Reykjavíkur, aðrir stundað nám í leiklistarskólum í ýmsum löndum og
enn aðrir hvort tveggja. Með tímanum mun þessi hópur samstillast betur
og honum að sjálfsögðu bætast ferskir kraftar.
Enn er þó ótalið það, sem e.t.v. er langversti Þrándur í Götu íslenzkrar
leiklistar, en það er hinn hörmulegi skortur á góðum, frumsömdum, íslenzk-
um leikritum. Sú skoðun hefur lengi verið ríkjandi, að bókmenntirnar hlytu
að vera fjöregg íslenzkrar menningar; á þeim ylti, hvort Islendingar væru
taldir í hópi menningarþjóða. Er þetta greinilega áréttað t.d. ár hvert við
úthlutun svokallaðra listamannalauna. Skal ekki lagður neinn dómur á það
hér. En ef svo er, væri þá úr vegi, að gera þá kröfu til íslenzkra rithöf-
unda, að þeir reyndu nú að skrifa boðlegt verk fyrir íslenzkt þjóðleikhús?