Félagsbréf - 01.12.1960, Síða 33

FÉLAGSBRÉF
ol
árniðurinn, grasvöxturinn og fjallasýnin í skáldsögum Guðmundar Daníels-
sonar sé af Suðurlandi eins og mannlíf þeirra. Hann er sonur landsins
milli fljótanna með Þjórsá á hægri hönd, en Markarfljót á vinstri, og fram-
undan er ólgandi Þverá. Nálægð Heklu kennist og í skáldskap hans. Þar
eru tröllaslóðir, undirheimar og mannabyggð. Eigi að síður er Guðmundur
svo alþjóðlegur í hugsun og lífsviðhorfi, að hann hefur numið fræði víðrar
veraldar. Guðmundur Daníelsson veit og finnur, hvar hann á heima, en læt-
ur ekki tjóðrast. Þvert á móti hefur hann lært af fjarlægum meisturum
heimsbókmenntanna á þessari furðuöld tækninnar, þegar gamlar hömlur
eins og fjarlægðir staða og landa, manna og þjóða mega heita úr sögunni.
Og hann er eins ófeiminn að setja heiminn í tákn Holtanna og að gera
Holtin að tákni heimsins.
Sumum finnst Guðmundur of duglegur rithöfundur, og satt er það, að
vinnudagur hans er samur og annarra skólastjóra auk ritstarfanna, en þar
leggur Guðmundur hönd að sýnu fleira en skáldskapnum. Hann hefur
tíma til að ritstýra blaði, sem kemur út hálfsmánaðarlega, og skrifar það
víst oftast að hálfu minnsta kosti. Loks situr hann löngum stundum við
fiskveiðar á Ölfusárbökkum og bregður sér í uppsveitir, ef honum mislík-
ar aflinn. En mér dettur ekki í hug að áfellast þessi afköst. Guðmundi hef-
ur vaxið ásmegin stíls og skáldskapar með hverri bók að kalla fram á
þennan dag og þar með íþróttar þeirra vinnubragða, sem krefjast nákvæmni
og samvizkusemi. Ókunnugir ætla, að hann semji bækur sínar af því kappi,
sem heitir methraði. Ég veit hins vegar, að sú ályktun er fjarri lagi, bó
að afköstin séu mikil og ótvíræð. Gallarnir á bókum Guðmundar Daníels
sonar stafa ekki af því, hvað hann sé hraðvirkur, heldur hinu, að sitc
sýnist hverjum. Og mér er næst að halda, að Guðmundur skrifaði ekki
hætishót meira eða betur, þó að hann væri laus við kennslu og ritstjórn.
Aftur á móti kynni hann þá að verða þaulsætnari við fiskidráttinn í Ölfusá
og uppsveitunum. Guðmundur var ungur í veri úti í Vestmannaeyjum, og
verkstjóri hans þar gaf honum einhverju sinni þennan eftirminnilega vitnis-
burð: „Honum leið illa, ef hann hamaðist ekki.“ Maður þeirrar gerðar á
naumast heima innan um glerkýr og annað glingur í stásstofum. Mér er
sem ég sæi Guðmund Daníelsson frá Guttormshaga í Holtum, ef hann ætti
að una sér við það milli fótaferðar og háttatíma árið um kring að drekka
niolakaffi á Laugavegi 11. Hann mundi sjálfsagt einhvern tíma laumast
til að fá sér eitthvað sterkara.