Félagsbréf - 01.12.1960, Qupperneq 47

félagsbréf
45
sýnir glöggt þýðingu Leikfélags Reykjavíkur fyrir leiklistarþróunina hjá
okkur, að allir þeir leikarar, sem fastráðnir voru hjá Þjóðleikhúsinu í
upphafi komu af fjölunum í Iðnó. Þar höfðum við öll hlotið okkar vega-
nesti og listrænt uppeldi. Leikfélagið gegndi í rauninni um langan aldur
hlutverki Þjóðleikhúss, því að ekkert annað leikfélag á landinu stóð því
á sporði í afköstum og listrænum sýningum. Þegar Þjóðleikhúsið tók til
starfa, töldu sumir, að hlutverki Leikfélagsins væri lokið og það ætti að
hætta störfum. En sem betur fór var ákveðið að halda áfram starfseminni
í Iðnó gömlu; og í stað þess að guggna í samkeppninni við ríkisleikhúsið
við Hverfisgötu, færðist nýtt líf í gamla leikfélagið undir stjórn ungra og
áhugasamra leikara. Hefur Leikfélag Reykjavíkur staðið sig með mikilli
prýði í þessari hollu, listrænu samkeppni, sem án efa hefur verið leiklist-
mni í höfuðborginni til hvatningar og framfara.
Eins og ég gat um í upphafi hefur e.t.v. ýmislegt getað betur farið hjá
okkur á þessum fyrstu 10 árum Þjóðleikhússins, þótt óneitanlega hafi
niargt verið vel gert og væri því fróðlegt að taka til athugunar nokkrar
hliðar þessa máls, ef það kynni að stuðla að úrbótum. — Gagnrýni sú, sem
beinzt hefur að Þjóðleikhúsinu, hefur aðallega fjallað um meðferð ein-
stakra viðfangsefna hverju sinni, svo og val þeirra; virðist hún lítil áhrif
hafa haft á gang mála í Þjóðleikhúsinu, og e.t.v. ekki sízt sökum þess, að
stundum hefur í gagnrýninni gætt meiri vilja til niðurrifs en uppbyggingar.
Það er full þörf á strangri og réttlátri gagnrýni, en almennt getur hún
tæplega orðið íslenzkri leiklist góður skóli, fyrr en ritstjórar sumra dag-
blaða og tímarita taka að gera meiri kröfur til þeirra, sem að jafnaði skrifa
Um leiklistarmál. Eitt er að hafa gaman af því að fara í leikhús og annað að
eiga að gagnrýna af viti listgrein, sem iðulega grípur yfir list forms, lita,
tóna og dans, auk orðsins listar. Til þess þarf djúpstæðari þekkingu en þá,
sem vinnst með því að vera í áhorfendasal á frumsýningum. Þessu má vafa-
laust svara með nokkrum rétti með því að benda á, að við eigum ekki nægi-
lega mörgum mönnum með sérþekkingu á að skipa til þessara ritstarfa. —
Það er að vísu rétt, en væri þá úr vegi að reyna að bæta þekkingu þeirra,
sem fyrir eru? En meðal þeirra hefur ekki borið á neinum sérstökum áhuga
1 þeim efnum, svo kunnugt sé. Það er t.d. enginn vafi á því, að ná mætti
samkomulagi um það, að gagnrýnendur fengju aðgang að leikhúsinu í því
skyni að kynna sér starfið að tjaldbaki, þegar unnið er að undirbúningi