Félagsbréf - 01.10.1962, Blaðsíða 40

36
FÉLAGSBRÉF
skáld sem leiðir saman ferskastar hug-
myndir tímans og gömul og ströng
form klassiskrar grískrar ljóðagerðar,
skáld, sem leiðir saman klassisk minni
mannsandans og óróleg órímuð form
tuttugustu aldarinnar. Stíllinn er að
verða að samtenging, samruna fyrri
þátta. í tveimur síðustu bókum sínum
heldur skáldið áfram þessa braut;
Terziner i okonstens tid (nafnið er ill-
þýðanlegt) kom út 1958 — hún er oit
að miklu leyti undir bragarhættinum
terzinur — hugmyndina fékk Gullberg,
þegar hann þýddi brot úr La divina
Commedia Dantes, sem hann þurfti að
vitna til, þegar Eyvind Johnson tók
sæti í sænsku akademíunni. Síðasta
bók Gullbergs heitir svo Augu, varir
og kemur út 1959. Spurning er, hvort
list skáldsins rís ekki hæst þar. Það
eitt út af fyrir sig er afrek, að sá sem
yrkir, dregur fram lífið í eins konar
gervilunga, svo að höfuðið eitt stendur
hreyfanlegt upp úr: Það er eins og
sagan um Orfeus sé orðin lifandi á
nýjan leik. En glíman við dauðann
hefur gefið skáldinu aukna dýpt og
eins konar heiðríka bersýni: hann yrk-
ir ekki lengur nema um það sem
mestu máli skiptir:
Ord ur en mun som inte sjiilv kan tala,
en konst som mer iir vadjan och dekor
iin konst, ar vad jag bjuder: de verbala
resterna av en bildprakt som förgár.
Ólíkt því sem mörg skáld önnur
reyna, þá hefur guðrækni skáldsins
ekki farið vaxandi með árunum. 1
Helgrimu og lystigarði eru í senn
kristin minni og goðsagnaminni seni
fyrr, en þegar þeim er teflt saman,
Appoloni og Kristi, er sem skáldið
hallist fremur á sveif með guði skáld-
skaparins. í Augu, varir verða fyrir-
brigði náttúrunnar tákn lífsins og
verðmæta þess, bjarkarilmur, líkami
við líkama, en jafnframt verðmæta,
sem ná út yfir gröf og dauða: skáldið
sér strönd, haf og brún segl, sem það
hefur borið í brjósti sér í ár og daga.
Skilningarvitin verða nakin, stórfelld:
augu til að sjá með, augu til að lýsa,
varir til að kyssa, varir til að syngja.
1 ljóðheimi Hjalmars Gullbergs er
næturgali sem með söng sínum flytur
boðskap, þar er sjávarfugl sem flýgt'1'
einn sér í ígrundan og klassiskri upp'
hafningu, þar er liljublóm, sem er
troðið á, en rís þó upp og drjúpir
höfði eins og maður á krossi. Og þar
er haf, sem niðar: dulardimmur haf-
sjór:
Ei hafsjór dulardimmri finnst
né dýpri móSurkviSi.
Enn blundar minning meS oss innst
frá mjúkum, ljúfum niSi....
Af sæ þeim kominn sof þú, prins,
í Danmörk.
AS vera eða ekki — viShorf tvenn
hann vissi í hverju efni.
Þér mætti engin mótsögn enn
hjá mömmu í fastasvefni.
Sof, prins og ekki prins í senn,
í Danmörk.