Félagsbréf - 01.10.1962, Blaðsíða 59

FÉLAGSBRÉF
55
tíðara, verða skírskotanir höfundar
marklitlar eða hégómlegar eða bara
persónulegar og óviðkomandi. Dæmi
alls þessa eru næg þegar í fyrsta kafla
verksins, sjálft upphaf hans þar sem
höfðað er til Stephans G. (Við verka-
lok) er einmitt ljós vottur um mark-
lausa og misheppnaða „skírskotun“;
hún opnar ljóðinu enga nýja skáldlega
vídd eins og þó hlýtur að vera tilætlun-
in. Þar við bætist skömmu síðar hé-
gómaskapur („bros mitt var Gódót“)
og enn síðar óviðkomandi einkamál
(„bjartan dag í Mont Saint Michail");
og þótt fyrsta ljóðið sé að vísu óvenju
laklegt mætti rekja skyld dæmi verkið
á enda. Nákomið þessu er þróttleysi
niálfarsins með köflum; þótt margt sé
gott um málviðleitni Matthíasar eru
tök hans þar ekki síður brigðul og
drepa góðri viðleitni víða niður á
dreif. Ljóðmálið verður marklítið,
slitið eða bara fáfengilegt, brestur hnit-
niiðun og staðfestu. Þannig eru hinar
stÖðugu guðslíkingar Matthíasar næsta
tnarklitlar að mínu viti, og enda mis-
^oðið með sífelldri endurtekningu
it-d. „útsaumur guðs“, „ísaumur guðs“,
»málverk guðs“, „teppi guðs“, allt um
Éndslag).
Skyn hans á ferskleik máls og mynda
Grðist ærið brigðult ekki síður en
smekkvísin; sums staðar eru líkingar
hans svo notaðar orðnar og hversdags-
^egar að upprunalegt inntak þeirra er
^orfið út í veður og vind („ung og
hfein eins og nýfallinn snjór“, um
konu), annars staðar langt of hæpnar
eða ódýrar til að ná áhrifum („Ég
er lax í hvítum streng, þú ert beita á
grænum kjól“).
Væru þessi dæmi, og önnur sambæri-
leg sem nóg er af í verkinu, viðhlít-
andi þyrfti ekki að fjölyrða um skáld-
skap Matthíasar Johannessens. En nú
er hitt mála sannast að víða tekst hon-
um miklu betur upp, lánast í fáum
línum, einni mynd, að segja meira en
á löngum teygðum ljóðsíðum:
SíSan óx líf okkar úr lúðum dögum
eins og vetrargult tungl úr skauti Esjunnar;
(IV)
og þar sem mál hans er einfalt, útúr-
dúra- og uppþembulaust, getur ljóð
hans orðið einlægt og hreinlegt og
sannfærandi eins og efni standa til.
Vera kann að maður megi ekki krefj-
ast of mikillar einbeitingar, ögunar
af Matthíasi; kostir hinnar frjálslegu
lausamennsku eru að sínu leyti margir,
og svo altækur ljóðstíll sem höfundur
virðist stunda eftir hlýtur að vísu
ævinlega að bjóða yfirborðshætti
heim. En hins má krefjast að skáld
vandi sig, leitist við að sníða hégóma
og vífilengjur af ljóði sínu, og því fer
allfjarri um Matthías. Opinberasti
ágalli Jarðar úr ægi er einmitt ögunar-
laus mælgi margra ljóðanna sem kæf-
ir erindi þeirra í málalengingum, and-
köfum og útúrdúrum; og þótt höfund-
ur leiti ýmissa fanga við byggingu
verksins brestur það mjög form af