Félagsbréf - 01.10.1962, Page 58

54
FÉLAGSBRÉF
in hversu höfundur vinnur táknmál
sitt af hinum sundurlausasta efnivið
annars vegar, freistar þess hins vegar
að gæða hversdagslega lýsingu mann-
lífs og náttúru táknlegu gildi. Að
sjálfsögðu eiga slík vinnubrögð allan
rétt á sér þótt lengi megi deila um
hversu tekst í einstökum atriðum, og
með Jörð úr ægi sannfærir Matthías
lesanda sinn um réttmæti og skáldlegt
gildi þessarar aðferðar í heild, hið til-
vitnaða efni er óaðskiljanlegur hluti
verks hans sjálfs og verður þegar vel
tekst til að auka því fyllingu og dýpt.
„Vindum börn landsins í ljóð“, segir
hér, og „vindum orð landsins í ljóð
borgarinnar“; þetla er viðleitni Matt-
híasar og helztur sigur hans í þessari
bók að hann sannfærir um einlægni
þessarar viðleitni, um hreinleik tilfinn-
ingarinnar að baki orðaflaumnum.
Dæmi þess hversu Matthíasi getur tek-
izt er skírskotun hans til sögu Ragn-
heiðar Brynjólfsdóttur og Daða, vænt-
anlega með hliðsjón af Skálholti
Kambans:
við munum til þeirra undir vegg Skálholts-
kirkju
hnegg í fjarska
og hann horfði á hana eins þyrstur og
Öskuhóll
þegar hann saup dreggjarnar af kvöldsólinni,
hún horfði á hann og við fundum
að þessi meinglaða stund var kökkur í hálsi
hennar
sem bar til hans eins stranga þrá
og Hvítá var þung undan tungunni....
(II)
Hér tekst Matthíasi að víkka og
dýpka ljóð sitt tilgerðarlaust, og hér
nýtur sín vel ljóðmál hans sem að eðli
er einfalt og óbrotið en með eftirsókn
eftir „djörfum“ og óvenjulegum sam-
líkingum og myndum.
En þótt þessi tvíþætta stílviðleitni
lánist allvel á stundum, fer því víðs
fjarri að ljóðmál Matthíasar í heild
sinni standist skoðun. I þeim kafla
sem hér er vitnað til spillir hann t.d.
allgóðu ljóði með kjánalegri samlíking
þeirra drottins vor og Jóhannesar Kjar-
vals, og svipaðir staðir fjölmargir ern
auðfundnir í verkinu þar sem hæpnar
eða smekklitlar samlíkingar og skír-
skotanir spilla viðleitni hans, eða sjálft
málfarið bregzt, verður þróttlítið og
hversdagslegt um of, útjaskað. Hér er
komið að meginveikleik í ljóðagerð
Matthíasar: þótt ljós merki skáld-
gáfu birtist í verki hans, þótt hann
hafi sýnilega metnað og vilja til burða-
inikils skáldskapar og þótt honum
takist margir einstakir hlutir allveh
virðist hann bresta listrænan þrótt þeg-
ar á herðir og ekki síður aðhald strangr-
ar smekkvísi. Af þessum sökum stenzt
ekki verk hans í heild, það fær þann
sundurlausa blaðamennskusvip sem
áður var vikið að. Sums staðar þykist
maður greina kunnuglegan óm án þesS
séð verði að um meðvitaða „skírskotun*
sé að ræða. (Dæmi: „hún.... rétti
inér líf fullt af blómum“; sbr. Jón
Óskar: „þú réttir mér.... eitt sumar
fullt af lífi“.) Annars staðar, og það er