Félagsbréf - 01.10.1965, Blaðsíða 59

óþekkt meðal norrænna höfunda (ann-
arra en höfunda Islendingasagna).
Norrænir rithöfundar hafa miklu frem-
ur skrifað sögur sínar frá sjónarmiði
sögumannsins, sem alltaf öðru hvoru
gægist sjálfur fram og leggur þá
áherzlu á allt önnur atriði en fyrr-
greindir höfundar, eins og við þekkj-
um hezt úr okkar eigin bókmenntum.
Þó að það sé ekki nákvæm skilgrein-
ing, er ekki fráleitt að segja, að sög-
ur þeirra séu kyrralífssögur, þar sem
hinar eru aftur á móti hreyfingarsög-
ur. Svo að nefndir séu sem fulltrúar
tveir frægir stílsnillingar, má kenna
Hamsun við kyrralífssöguna, en Hem-
mgway við hreyfingarsöguna. En því
aðeins hef ég gert þetta að umtalsefni,
að ég álít, að það skapi Indriða G.
Þorsteinssyni algera sérstöðu meðal
islenzkra rithöfunda, að liann þverbrýt-
ur hina norrænu kyrralífshefð í bók-
menntum okkar og þá einkum með 79
af stöðunni, sem var dæmigerð hreyf-
mgarsaga af ameríska skólanum. Hið
sama má segja um margar af smásög-
um hans og Land og syni að verulegu
leyti, en hún er þó ekki eins hrein-
ræktuð.
Annað atriði, sem veldur sérstöðu
Indriða og stendur í nánum tengslum
Vlu þau mismunandi sjónarmið, sem ég
gat um, er stíll hans, sem hér hefur
Verið umdeild nýjung. Hann á að
sjálfsögðu rót sína að rekja til Hem-
mgsways, sem frægastur allra ensku-
mælandi manna hefur orðið af sínum
”harðsoðna“ stíl, en engum íslenzkum
rithöfundi hefur hann orðið frjórri til
eftirbreytni en Indriða, þó e.t.v. megi
benda á dæmi um áhrif þessa stíls á
fleiri hérlenda höfunda annað hvort
beint eða fyrir milligöngu Indriða. En
mér er kunnugt um, að Indriði hefur
lagt sig talsvert eftir mörgum banda-
rískum höfundum frá þessari öld öðr-
um en Hemingway, og því má ekki
gleyma, að í þeim hópi eru menn eins
og Sherwood Anderson, Jolin Stein-
beck, Erskine Caldwell og William
Faulkner og jafnvel James M. Cain og
James T. Farrell. Það, sem lndriði
G. Þorsteinsson hefur lært og þegið af
bandarískum höfundum, er því frá
fleirum en einum runnið, og Land og
synir sýnir bezt allra verka hans, að
þau álirif hafa nú runnið í jákvæðan
farveg og eru orðin nýtt og frjótt afl
í íslenzkum bókmenntum.
Jafnaldrar Indriða og raunar lang-
flestir núlifandi rithöfundar okkar,
sem eitthvað kveður að, hafa undan-
farin ár verið furðanlega ragir við að
sækja söguefni sitt beint í daglegt líf
nútímans á íslandi, líf sinnar eigin
kynslóðar síðustu 10—20 árin og
jafnvel lengur. Æðasláttur líðandi
stundar hefur sjaldnast kristallazt í
verkum þeirra jafnóðum. Merkilegar
skáldsögur þessa árabils eru ekki ýkja
margar og fjalla áreiðanlega fleiri
um tíma, sem nú eru orðnir okkur all-
fjarri, sumar jafnvel um löngu liðinn
tíma (t.d. Ger])la og Sonur minn Sin-
fjötli). Margar smásögur eru auðvitað
til, sem sprottið liafa úr jarðvegi síð-
FÉLAGSBRÉF M