Félagsbréf - 01.10.1965, Síða 58

Sú stílögun og vandvirkni, sem Land
og synir ber vott um, sýnir í senn, að
höfundurinn hefur náð ærnum þroska
og gerir til sín miklar kröfur. Það
verður ekki sagt með neinum rétti um
þessa sögu, sem hófst á Eyvindarstaða-
heiðinni sumarið 1958, að hún hafi
þegið allan sinn búning af Ernest
Hemingway. Indriði G. Þorsteinsson er
vaxinn frá lærifeðrum sínum og stíll
hans orðinn þróttmikill og persónuleg-
ur, og suma kaflana í Landi og sonum
hefði sjálfsagt margur viljað skrifa.
Því til staðfestingar vil ég einkum
benda á landslags- og náttúrulýsingar
hókarinnar, sem flestar eru gerðar af
mikilli íþrótt. En þær standa J>ar ekki
eingöngu upp á skraut, heldur dýpka
og efla J)au atvik lífsins, sein þar er
lýst, og auka áhrifamátt þeirra. Og það
er eitt megineinkenni sögunnar í heild,
hve landinu er lýst í nánu samhengi
við fólkið, sem byggir það, og hve
ríka áherzlu höfundurinn leggur þar
með á, að maður og land séu eitt,
eins og nafn bókarinnar bendir raunar
til.
Á liðnum vetri kom út fimmta bók
Indriða, Mannþing, sem er safn smá-
sagna frá síðustu árum, en hér er
ekki staður til að fjölyrða um Jiað.
III.
Ég sagði í upphafi þessa máls, að
Indriði G. Þorsteinsson liefði um margt
athyglisverða sérstöðu í hópi íslenzkra
rithöfunda. Skal ég að lokum reyna að
gera grein fyrir því, livað ég á við
með J)eim orðum.
Við samanburð á sagnagerð hölunda
frá síðari tímum, sem skrifa á ensku,
og þá fyrst og fremst sumra Banda-
ríkjamanna, og norrænna og fleiri
evrópskra höfunda, t.d. þýzkra og
rússneskra, verður ljóst, að frásagnar-
Iiáttur Jjeirra er hýsna ólíkur og að-
ferð þeirra og viðhorf til einstakra
þátta sagnagerðar oft á tíðum gerólíkt.
Þeir fyrrnefndu kappkosta að lýsa
vel og nákvæmlega umhverfi, lilutum
og einstökum ytri einkennum og öðrum
áþreifanlegum og sýnilegum Jiáttum í
umgerð sögunnar. I sögum þeirra er
oft mikið líf og hreyfing, og þeir leggja
mikið kaj)]) á að láta samtöl, viðbrögð
og látæði sögufólks síns lýsa því án
frekari skýringa og láta sögur sínar
„gerast í stílnum“, eins og það hefur
verið kallað. Það, sem beinlínis verður
séð og heyrt á hlutlausan hátt án frek-
ari útlistana, á lielzt að nægja nokk-
urn veginn til að segja söguna og l)'*3
sögufólkinu. Höfundar, sem að’hyllast
þessa aðferð, forðast eftir megni heim-
spekilegar vangaveltur, sálfra;ðilegar
útlistanir og langar náttúrulýsingar
sjálfra þeirra vegna, af því að J)en
telja þær ekki atriði í sjálfu sér. Þeir
lýsa því ekki aðeins, hvað gerist, held-
ur einnig hvernig það gerist. Og sögu-
maðurinn lætur sjaldnast of mikið a
sér bera, truflar ekki þráðinn eða
skyggir á myndina. Þessi frásagnarað-
ferð og ])etta viðhorf til sagnagerðat
hefur a.m.k. til skamms tíma verið nat
46 FÉLAGSBRÉF