Frón - 01.01.1944, Blaðsíða 14

Aldarfjórðungs sjálfstæði
Eftir Jakob Benediktsson.
Litið um öxl.
Ialdarfjórðung hefur íslenzka þjóSin notið þess sjálfstæSis sem
hún hlaut aS launum fyrir nærri heillar aldar stjórnmálabar-
áttu. Á þessum 25 árum hafa orSið stórstígari breytingar á öllu
lífi hennar en nokkru sinni fyrr. ÞjóSin hefur á svipstundu
brotizt út úr hálfrökkri miSaldaskipulags og vaknaS til vitundar
um aS hún er nútímaþjóS. Kröfur til lífsins hafa aukizt og
verklegar framfarir hafa gert aS minnsta kosti nokkrum hluta
þjóSarinnar fært aS bæta lífskjör sín. En snögg breyting eins og
orSiS hefur á íslandi á síSasta mannsaldri gerist ekki án mistaka
og alvarlegra árekstra, enda hafa skoSanir veriS skiptar um
markmiS og aSferSir.
Þegar saga þessara 25 ára verSur samin síSar meir, má eiga
víst aS öSruvísi verSur litiS á marga viSburSi þessa tímabils en
viS gerum nú. Liklegt er þó aS dómur sögunnar um þessi
bernskuár íslenzks sjálfstæSis verSi aS allverulegu leyti háSur
þvi hvernig íslendingum þykir hafa tekizt aS koma fótum undir
fullveldi sitt og sjálfstæSi á öllum sviSum, í stjórnarfari, atvinnu-
lífi og menningarmálum.
Enn er of snemmt aS kveSa upp þann dóm. ViSburSir síSustu
ára standa okkur of nærri til þess aS hægt sé aS meta aS fullu
gildi þeirra og áhrif á þróun komandi ára. Hér skal heldur ekki
gerS nein tilraun til aS skrá sögu þessa tímabils. ASeins skal
staldraS viS á þessum áfanga og litiS um öxl á nokkur megin-
atriSi í ytra lífi þjóSarinnar, sem líklegt má þykja aS gefiS geti
einhverja visbendingu um stefnu þeirrar þróunar er nú fer fram
á íslandi. Enginn má þó búast viS aS allt sem máli skipti verSi
til tínt eSa rakiS til hlítar. Um margt af því sem hér verSur
drepiS á er erfitt aS afla fullnægjandi gagna hér í landi, einkum
frá síSustu árum, og víSa væri þörf sérþekkingar sem sá sem
þetta ritar hefur ekki til aS bera. Oft hefur því orSiS aS grípa til
þess óyndisúrræSis aS ganga fram hjá atriSum, sem ástæSa hefSi
veriS til aS gera nokkur skil, eingöngu vegna heimildaskorts eSa
þekkingarleysis.