Frón - 01.01.1944, Síða 64

58
Orðabelgur
íslenzkar jöklarannsóknir.
Allir íslendingar sem einhvern tíma hafa komiS nærri jöklum
vita að þeir eru ekki alltaf hinir sömu, heldur sífelldum breyt-
ingum undirorpnir. Mestar og greinilegastar eru hreyfingar skriS-
jöklanna, en þeir hafa ýmist lengzt eSa stytzt á síSustu öldum.
Þetta hefur náttúrufræSingum lengi veriS ljóst, en reglubundnar
rannsóknir á hreyfingum íslenzkra skriSjökla hafa ekki fariS
fram fyrr en á síSustu árum. Jón Eyþórsson veSurfræSingur
átti upptökin aS þessum rannsóknum og hefur þar unniS mikiS
og þarft starf. SíSar komu sænsk-íslenzku VatnajökulsleiSangrarn-
ir á árunum 1936—38 (sjá bls. 178 í fyrsta árgangi Fróns) og
söfnuSu nýju efni um íslenzka jökla, en í þeim leiSöngrum tóku
þátt af hálfu Islendinga SigurSur Þórarinsson og Jón Eyþórsson.
SigurSur Þórarinsson hefur nú samiS merkilegt yfirlit um
hreyfingar íslenzkra jökla síSustu 250 árin. Er sú ritgerS 11.
þáttur i ritum sænsk-íslenzka leiSangursins (í Geografiska An-
naler, 1—2, 1943). SigurSur hefur í ritgerS sinni safnaS allri
vitneskju um hrcyfingar íslcnzkra jökla allt frá jarSabók Árna
Magnússonar og Páls Vidalíns (um aldamótin 1700) fram á síS-
ustu ár, og honum hefur tekizt aS fá nokkurn veginn glögga
mynd af hreyfingum jöklanna á þessu timabili.
Hér skal ekki fariS nánar út í einstök atriSi, en helztu niS-
urstöSur hans eru þessar: Jöklarnir hafa veriS mestir í kringum
1750—60 og 1840—50; næst þessum árum ganga tímabilin 1710
—20, 1810—20 og árin í kringum 1890. SíSan um miSja 19. öld
hafa skriSjöklar yfirleitt stytzt og eru nú minni en nokkru sinni
síSan í kringum 1690. Samfara styttingu skriSjöklanna hafa sjálfir
jöklarnir þynnzt, sums staSar svo mjög aS smærri jöklar hafa
horfiS meS öllu eSa sundrazt í smáskafla.
ÞaS liggur í augum uppi aS slikar rannsóknir eru stórmerki-
legar fyrir afkomusögu íslendinga. Þegar þessar niSurstöSur
verSa tengdar viS þaS sem vitaS er um veSráttufar á sama tíma-
bili, vcrSur hægt aS skrá nýja þætti í sögu íslenzkrar baráttu
viS óstöSug og harSdræg náttúruöfl. J. B.
Ný Edduþýðing á dönsku.
EddukvæSin öll, eSa úrval úr þeim, hafa veriS þýdd á dönsku
aS minnsta kosti tíu sinnum, síSast 1926 (þýSing eftir Thöger
Larsen). Nú bætist ný þýSing í hópinn eftir Martin Larsen