Morgunblaðið - 31.10.2015, Blaðsíða 12

ÚR BÆJARLÍFINU
Guðrún Vala Elísdóttir
Borgarnes
Hin árlega Þjóðahátíð Vesturlands
verður að þessu sinni haldin í Hjálm-
akletti (Menntaskóla Borgarfjarðar)
á morgun, sunnudaginn 1. nóvember.
Eins og venjulega verður mikið grín
og mikið gaman. Fólk frá ýmsum
löndum kynnir lönd sín og menningu
og býður upp á framandi mat til að
smakka. Fjölbreytt skemmtiatriði
verða í boði og „gestastjarnan“ í ár
er Páll Óskar. Þjóðahátíðin er öllum
opin og ekkert kostar inn. Yfirleitt er
matarsmakk frítt, en á sumum borð-
um verður matur og handverk til
sölu. Þessvegna gæti borgað sig að
hafa smávegis reiðufé, því ólíklegt er
að posi verði á staðnum. Sveitarstjóri
Borgarbyggðar, Kolfinna Jóhann-
esdóttir, opnar hátíðina og kynnir
heiðursgestina, hr. Stuart Gill sendi-
herra Bretlands og eiginkonu hans,
Maggie. Skyldi hátíðin fara framhjá
einhverjum sem á leið um Borgar-
nes, er líklegt að hann renni á hljóð-
ið, því skoskur tónlistarmaður mun
leika á sekkjapípu fyrir utan Hjálm-
aklett þar til hátíðin hefst kl. 14.
Þeim sem koma lengra að býðst að
taka rútu frá BSÍ kl. 12 á sunnudag-
inn sér að kostnaðarlausu.
  
Á Hvanneyri stendur þessa
helgina yfir handverkssýning sem
Samband borgfirskra kvenna stend-
ur fyrir af tilefni 100 ára kosninga-
afmælis kvenna. Sýningin spannar
sýnishorn af handverki kvenna síð-
ustu hundrað ár og er áherslan lögð
á eldra handverk. Allir munirnir eru
merktir þeim sem gerðu þá og sýnt
hvenær þeir voru unnir. Sýningin er
í Gamla íþróttahúsinu og er aðgang-
ur ókeypis. Opið er frá 13 til 18 og er
kaffisala í kaffihúsinu í Skemmunni
báða dagana.
  
Mr. Skallagrímsson er mættur
aftur á Landnámssetrið, en í tilefni
af 10 ára starfsafmæli þess mun
Benedikt Erlingsson flytja einleik
sinn um Egil Skallagrímsson. Sýn-
ingin sló í gegn á sínum tíma og
Benedikt hlaut tvenn grímuverðlaun,
fyrir besta handrit og besta leik í að-
alhlutverki. Fyrsta sýningin var í
gærkveldi og að minnsta kosti sex
fyrirhugðaðar sýningar á döfinni.
Allar upplýsingar má sjá á vefsíðunni
landnam.is.
  
Og á morgun efnir Tónlistar-
félag Borgarfjarðar til rómantískra
tónleika í Borgarneskirkju kl. 16.00.
Sópransöngkonan Þórunn Elín Pét-
ursdóttir og Kristján Karl Bragason
píanóleikari flytja lög með róman-
tískum blæ eftir Atla Heimi Sveins-
son við ljóð Jónasar Hallgrímssonar
og lög Gustavs Mahlers við þjóðvísur
Brentano og Arnim. Ljóðin fjalla á
ævintýralegan hátt um náttúru og
mannlíf í gleði og sorg. Frítt er á tón-
leikana fyrir börn og félaga í Tónlist-
arfélaginu, 1000 kr kostar fyrir eldri
borgara en almenn aðgangseyrir er
2000 kr.
Morgunblaðið/Guðrún Vala Elísdóttir
Þjóðhátíð Búlgarskir dansarar settu mikinn svip á þjóðahátíðina í fyrra og búningarnir sérlega litríkir.
Kynna lönd sín og menningu
12 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 31. OKTÓBER 2015
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
Flóðfaldurinn í nýafstöðnu Skaft-
árhlaupi lyfti 600 metra þykkum
jöklinum um rúmlega einn metra á
meðan flóðið var að vaxa upp í há-
mark. Þetta kom fram í erindi
Bergs Einarssonar, sérfræðings í
vatna- og jöklarannsóknum hjá
Veðurstofu Íslands, á Rannsóknar-
ráðstefnu Vegagerðarinnar 2015
sem haldin var í gær.
Bergur lýsti því m.a. hvernig
vöktun á Skaftárkötlum og hlaup-
um úr þeim hefur batnað með meiri
tækni og tækjabúnaði. Skaftárhlaup
hafa verið vöktuð í 60 ár. Lengi vel
gaf vatnshæðarmælir við Sveins-
tind, um 25 km frá jökuljaðrinum,
fyrstu vísbendingu um hlaup undan
jöklinum. Aðeins nokkrum klukku-
stundum síðar var von á hlaupinu
niður í Skaftárdal með tilheyrandi
hættu á skemmdum á vegum og
ræktarlandi.
Lengri fyrirvari
Unnið hefur verið að því að
lengja þennan fyrirvara með aukn-
um mælingum. Skynjurum sem
senda upplýsingar um vatnsþrýst-
ing við lónbotninn og eins skynj-
urum sem senda gögn um lónhita
og vatnsþrýsting hefur verið komið
fyrir í Skaftárkötlum, bæði þeim
vestari og eystri. Ýmsir tæknilegir
örðugleikar hafa truflað þær mæl-
ingar. Utan jökulsins eru fylki
skjálftamæla sem geta greint óróa
tengdan framrás jökulhlaups undir
jökli.
GPS-stöð hefur verið rekin ná-
lægt miðju Eystri Skaftárketils á
vegum alþjóðlega rannsóknarverk-
efnisins Futurevolc. Gögn frá henni
berast um radíósenda og GSM-síma
til Reykjavíkur. Stöðin sýnir lárétt-
ar og lóðréttar hreyfingar jökulsins
á þessum stað. Annað GPS-tæki er
á Skaftárjökli yfir farvegi hlaups-
ins, um 25 km frá Eystri Skaft-
árkatli og um 15 km frá jökuljaðr-
inum. Ísþykktin undir tækinu er
rétt um 600 metrar, samkvæmt ís-
sjármælingum Jarðvísindastofnun-
ar HÍ.
Mælingarnar á síðasta Skaftár-
hlaupi, sem var það langstærsta
síðan mælingar hófust, gáfu ein-
stæðar upplýsingar um þróun og
umfang hlaupsins. Fyrirvari þessa
stóra hlaups var 3-4 dagar áður en
tók að hækka í Skaftá við Sveins-
tind. Niðurstöðurnar gefa mikla
möguleika á rannsóknum á hrað-
vaxandi jökulhlaupum af þessu tagi.
Gríðarlegir kraftar
Bergur sagði í samtali við Morg-
unblaðið að GPS-tækið á Skaftár-
jökli hefði sýnt að flóðið lyfti jökl-
inum þar um rúmlega einn metra.
Fyrst lyftist hann hratt um u.þ.b.
40 sentimetra á einni klukkustund á
meðan flóðfaldurinn gekk þar fram.
Síðan lyftist jökullinn um 60 senti-
metra til viðbótar á næstu 20
klukkustundum á meðan rennsli
flóðsins var að aukast. Samkvæmt
mælingum var flóðfaldurinn á þess-
um stað undir jöklinum allnokkrir
kílómetrar á breidd.
Bergur sagði að svona lyfting
hefði áður mælst í tveimur Skaftár-
hlaupum 2008 þótt lyftingin hefði
ekki verið jafn mikil þá og hún var
nú.
Skaftárhlaupið
lyfti jöklinum
um 1 metra
 Varað við Skaftárhlaupum með
lengri fyrirvara en áður
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Eldvatn Stóra Skaftárhlaupið gróf undan eystri enda brúarinnar við Ása.
Aukin vöktun gerir kleift að vara við hlaupum með lengri fyrirvara en áður.
Rof á eystri bakka Eldvatns við
brúna hjá Ásum hefur valdið því
að brúin hefur skekkst. Það hef-
ur áhrif á burðarþol brúarinnar.
Þetta kemur fram í frétt Vega-
gerðarinnar.
Ekki hefur verið hægt að gera
dýptarmælingar í farvegi árinn-
ar, vegna mikils rennslis. Þær
eru nauðsynlegar áður en tekn-
ar verða ákvarðanir um fram-
haldið.
Verið er að skoða þann mögu-
leika að opna brúna fyrir léttari
umferð. Einnig er verið að at-
huga með nýtt brúarstæði yfir
Eldvatn. Vegagerðin telur að við
flóð muni árbakkinn halda
áfram að rofna og að núverandi
brú muni ekki standast stærri
flóð.
Athuga með
nýja brú
BRÚIN YFIR ELDVATN
Vinsamlegast skráið þátttöku á www.sa.is
Setning
Þorsteinn Víglundsson, framkvæmdastjóri Samtaka atvinnulífsins.
Landspítali,nýbyggingar og ólík rekstrarform og forsendur þeirra
Gunnar Alexander Ólafsson, heilsuhagfræðingur, kynnir tillögur nýrrar skýrslu.
Forsendur og hagkvæmni þess að staðsetja nýjan spítala við Hringbraut
Gunnar Tryggvason, verkefnastjóri hjá KPMG.
Staðsetning nýs Landspítala
Hilmar Þór Björnsson, arkitekt.
Umræður að loknum erindum:
Gunnar Svavarsson, formaður stjórnar Nýs Landspítala, Áslaug María Friðriksdóttir,
borgarfulltrúi, Óli Björn Kárason, ritstjóri og Vilhjálmur Ari Arason heilsugæslulæknir.
Fundarstjóri: Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir, forstöðumaður mennta- og nýsköpunarsviðs SA.
Létt morgunhressing frá kl. 8.00.
MORGUNVERÐARFUNDUR MIÐVIKUDAGINN 4. NÓVEMBER KL. 8.30-10.00
Á ICELANDAIR HÓTEL REYKJAVÍK NATURA
Dagskrá
NÝTT SJÚKRAHÚS
Umræðufundur um hagkvæmar byggingar,
rekstrarform og staðsetningu