Morgunblaðið - 31.10.2015, Blaðsíða 16

Heildaráhorf 18-49 ára á sjónvarp 2009-2015
Línuleg dagskrá
Hliðruð dagskrá
Heimild: Gallup og RÚV
M
ín
út
ur
á
da
g
160
140
120
100
80
60
40
20
0
2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Heildaráhorf 18-49 ára hefur dregist
saman um tæp 36% í heild og 47% á
línulega dagskrá
BAKSVIÐ
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Illugi Gunnarsson, mennta- og
menningarmálaráðherra, telur
breytt rekstrarumhverfi fjölmiðla
kalla á endurmat á rekstri og hlut-
verki RÚV sem fjölmiðils. Þá ekki
síst í ljósi erfiðrar fjárhagsstöðu.
Fram kom í Morgunblaðinu í gær
að félagið skuldar 6,6 milljarða.
Er talan sótt í nýja skýrslu nefnd-
ar um rekstur og starfsemi RÚV frá
árinu 2007. Á félaginu hvíla margir
kostnaðarliðir sem eru settir í sam-
hengi við útvarpsgjald hér til hliðar.
Eins og grafið sýnir þurfa 4.326 ein-
staklingar, eða lögaðilar, að borga
gjaldið til að samanlögð upphæðin
mæti áætluðum aukavaxtakostnaði
af skuldabréfi vegna lífeyris-
skuldbindinga RÚV við LSR.
Samkvæmt upplýsingum frá ríkis-
skattstjóra var útvarpsgjald lagt á
189.237 einstaklinga árið 2015, sem
greiddu 3.368 milljónir, og 35.995
lögaðila, sem borguðu 640 milljónir.
Gjaldið er 17.800 kr. á hvern ein-
stakling og lagt á þá sem eru með
tekjuskattsstofn umfram 1.624.603
kr. Undanþegnir gjaldinu eru þeir
sem eru 70 ára og eldri í árslok 2014,
svo og elli- og örorkulífeyrisþegar á
dvalar- og hjúkrunarheimilum.
Þá er gjaldið lagt á skattskylda
lögaðila, aðra en dánarbú og
þrotabú. Lögaðilar sem eru undan-
þegnir skattskyldu eru einnig
undanþegnir útvarpsgjaldi.
Óskynsamlegt að lækka gjaldið
Áformað var að lækka útvarps-
gjaldið úr 17.800 krónum í 16.400
krónur um næstu áramót.
Illugi kveðst þessu andvígur.
„Ég hef sagt það áður opinberlega
að ég telji, í ljósi rekstrarstöðu
Ríkisútvarpsins, að ekki sé ástæða
til að lækka útvarpsgjaldið,“ segir
Illugi sem vill ekki svara því hvort
hann horfi til margra ára. Hann láti
nægja að horfa til næsta árs.
„Varðandi umræðu um lífeyris-
sjóðslánið [fjallað er um LSR-bréfið
í grein hér fyrir neðan] hef ég ekki
tekið afstöðu til þess. Þetta mál snýr
auðvitað fyrst og fremst að fjár-
mála- og efnahagsráðuneytinu.
Skuldbindingin er of mikil hjá
þessari stofnun, sem kallar á fjár-
framlög frá ríkinu, eða frá skatt-
greiðendum. Spurningin er hvar
þetta er fært til bókar. Skuldin
hverfur ekki,“ segir Illugi.
Varðandi skilyrt viðbótarframlag
að fjárhæð 182 milljónir á þessu ári
bendir Illugi á að í greinargerð frá
fjárlaganefnd hafi verið tiltekin skil-
yrði. Málinu hafi síðan verið vísað til
ráðherranefndar um ríkisfjármál.
„Þar var horft til þess að menn
væru búnir að ná árangri í rekstri.
Ég get reyndar ekki annað séð en að
RÚV hafi náð verulegum árangri á
undanförnum misserum. Dregið hef-
ur verið úr rekstrarkostnaði. Síðan
er það auðvitað áfangi að ná að
leigja út hluta af Útvarpshúsinu.
Eins er það ánægjulegt að ná að
gera verðmæti úr byggingarrétt-
inum upp á einn og hálfan milljarð.
Þetta eru umtalsverðir fjármunir.
Menn verða að vera sanngjarnir í
þessari umræðu og horfa líka á það
sem vel er gert og vera síðan reiðu-
búnir að vinna með allar góðar
ábendingar til þess að ná enn betri
niðurstöðu.“
Sala á Efstaleiti er möguleiki
Spurður hvort hann telji að selja
beri höfuðstöðvar RÚV í Efstaleiti
segist Illugi telja „að menn eigi ekki
að útiloka neitt í þeim málum“.
„Ef menn gætu séð fyrir sér að
Ríkisútvarpið kæmist í hentugt og
ódýrara húsnæði, og að hægt væri
að losa þessa fasteign og nota féð til
niðurgreiðslu skulda, væri það auð-
vitað mjög æskilegt. Þetta snýst
enda um eitt að lokum; að sem mest
af þeim fjármunum sem við skatt-
greiðendur verjum til starfseminnar
fari í að búa til efni, sjónvarps- og
útvarpsefni, sem við fáum síðan not-
ið.“
Umhverfið að breytast mikið
Hér fyrir ofan er graf sem sýnir
mikinn samdrátt í áhorfi á sjónvarp.
Fjallað er um breytta notkun á
fjölmiðlum í áðurnefndri skýrslu og
eru þær breytingar settar í sam-
hengi við hlutverk og skyldur RÚV
samkvæmt lögum.
Spurður hvort rétt sé að stokka
upp rekstur RÚV í ljósi gjörbreytts
fjölmiðlaumhverfis þar sem ýmsar
tegundir efnis eru sífellt í boði alls
staðar, og sjónarmið um öryggis-
hlutverkið e.t.v. komin til ára sinna,
segir Illugi að breytinga sé þörf.
„Tilgangurinn með þessari úttekt
er sá að hægt sé að leggja grunn að
upplýstri umræðu um rekstrarstöðu
RÚV, hver hún er og hvernig hún
kom til. Ég á von á því að Ríkis-
útvarpið hafi skoðanir á þessum töl-
um og að þær komi síðan fram. Þeg-
ar það gerist held ég að við fáum
mjög greinargóða og glögga mynd
og getum svo kannski farið að
ramma betur inn umræðu um fram-
tíðina.“
Illugi telur ástæðu til að meta
kosti og galla rekstrarforms RÚV
sem opinbers hlutafélags og hvort
tilefni sé til að breyta því.
„Það væri skrítið ef við myndum
ekki setjast niður núna, í ljósi þess-
ara breytinga, og spyrja okkur
hvernig þessum markmiðum verður
best náð,“ segir Illugi og vísar m.a.
til nýrra dreifileiða og mikilla breyt-
inga á aðgengi að fjölmiðlun.
Verði rætt á þingi næsta vor
„Ég tel að við þurfum að ráðast í
þessa vinnu á næstu mánuðum og
byrja að móta slíkar hugmyndir. Ég
held að það væri t.d. spennandi leið
fyrir okkur að leggja afrakstur slíkr-
ar vinnu fram í formi þingsályktun-
artillögu á Alþingi. Þannig gæti um-
ræða farið fram á Alþingi, t.d. seint
næsta vor. Á grundvelli niðurstöðu
sem þar fengist, og afgreiðslu á
slíkri þingsályktunartillögu, gætu
menn síðan stigið næstu skref,“ seg-
ir Illugi.
Vigdís Hauksdóttir, formaður
fjárlaganefndar, segir ekki hægt að
fallast á þá tillögu stjórnar RÚV að
félagið fái að halda húseigninni og
lóðinni í Efstaleiti, jafnframt því
sem ríkið taki yfir LSR-skuldabréf-
ið, hækki útvarpsgjaldið og veiti 182
milljóna skilyrt viðbótarframlag í ár.
Brást hún þar við umfjöllun í
Morgunblaðinu í gær, sem stjórn
RÚV gerir athugasemdir við hér
fyrir neðan á síðunni.
Vigdís rifjar upp að þegar RÚV
var gert að opinberu hlutafélagi árið
2007 hafi eignir verið hafðar á móti
skuldum til þess að félagið gæti tek-
ist á við lífeyrisskuldbindingar.
Hún segir af og frá að sala á bygg-
ingarrétti fyrir að lágmarki 1,5 millj-
arða sé frágengin hjá RÚV.
„Það getur enginn ráðstafað eign-
um ríkisins nema fyrir liggi 6.gr.
heimildar í fjárlögum sem samþykkt
eru af alþingi og þar með fjárveit-
ingarvaldinu. Enga slíka heimild er
að finna í frumvarpi til fjárlaga 2016.
Ekki hefur verið rætt við fjár-
laganefnd hvort slík heimild komi
inn í frumvarp til fjáraukalaga fyrir
2015, né sem breytingartillaga milli
umræðna í fjárlagagerðinni fyrir ár-
ið 2016,“ segir Vigdís sem telur ekki
koma til greina að hækka útvarps-
gjaldið í 17.800 krónur með verðbót-
um á tímabilinu 2015 til 2020.
Gjaldinu verður „ekki haggað“
„Fjárlaganefnd starfar sam-
kvæmt gildandi lögum. Fjárlaga-
frumvarpið fyrir 2016 fer að gildandi
lögum með því að útvarpsgjald skuli
vera 16.400 krónur. Því verður ekki
haggað,“ segir hún.
Vigdís rifjar jafnframt upp að með
lögum númer 23/2013, sem sam-
þykkt voru 13. mars 2013, hafi verið
ákveðið að lækka gjaldið úr 19.800
kr. í 16.400 kr. frá og með ársbyrjun
2014.
Núverandi ríkisstjórn, sem tók við
völdum í maí 2013, hafi hins vegar
ákveðið að útvarpsgjaldið skyldi
vera 19.800 krónur á fjárlögum 2014
og 17.800 krónur á fjárlögum 2015.
Jafnframt skyldi gjaldið renna
óskert til RÚV á þessum tveimur ár-
um. „Við gáfum RÚV tveggja ára
svigrúm til að laga reksturinn með
því að trappa gjaldið niður í 16.400.“
Komið að uppstokkun hjá RÚV
 Illugi Gunnarsson, mennta- og menningarmálaráðherra, segir breytt umhverfi kalla á endurmat
 Vill ekki lækka útvarpsgjald  Formaður fjárlaganefndar segir RÚV ekki munu fá meiri fjármuni
Útvarpsgjald og rekstur RÚV
Í samanburði við nokkra útgjaldaliði
Heimild: Skýrsla nefndar um starfsemi og rekstur RÚV frá 2007
Semmargfeldi af
útvarpsgjaldi
Sem hlutfall af ríkisfram-
lagi 2014-2015
(3.575 milljónir)
Sem hlutfall af auglýsinga-
tekjum 2014-2015
(1.840 milljónir)
Vaxtaberandi skuld í Vodafone-samningnum 570.000.000 32.022 15,9% 31,0%
Frestun á afborgunum og vöxtum af
LSR-skuldabréfi 570.000.000 32.022 15,9% 31,0%
Við frestun afborgana af LSR-bréfinu bætast
vextir og verðbætur sem jafngilda lántöku 215.000.000 12.079 6,0% 11,7%
Vaxtagreiðslur af LSR-skuldabréfi umfram
núverandi markaðsvexti láns með ríkisábyrgð 77.000.000 4.326 2,2% 4,2%
Áætluð aukning rekstrarkostnaðar 2015-16,
frá fyrra rekstrarári 328.000.000 18.427 9,2% 17,8%
Fasteignagjöld 83.000.000 4.663 2,3% 4,5%
Rekstrargjöld 2013-14 á verðlagi í lok rekstrarárs 2015 að meðtöldum
fjármagnskostnaði* (Ríkisframlag var 3.390 milljónir)
Sem hlutfall af
ríkisframlagi 2013-2014
(3.390 milljónir)
Sem hlutfall af auglýsinga-
tekjum 2013-2014
(1.884 milljónir)
Fjármagnskostnaður 327.992.000 18.427 9,7% 17,4%
Afskriftir 322.135.000 18.097 9,5% 17,1%
Húsnæði og annar rekstur 310.421.000 17.439 9,2% 16,5%
Yfirstjórn 339.706.000 19.085 10,0% 18,0%
Auglýsingadeild 199.138.000 11.188 5,9% 10,6%
Dreifikerfi 333.849.000 18.756 9,8% 17,7%
Dagskrár- og framleiðslukostnaður 4.023.759.000 226.054 118,7% 213,6%
Samtals rekstrargjöld 2013-14 5.857.000.000 329.045 172,8% 310,9%
*Hlutfallslegur kostnaður við einstaka liði er sóttur í skýrsluna.
Þar eru heimildir sagðar vera ársreikningur RÚV og fjármáladeild RÚV.
Hlutföllin eru svo yfirfærð á áætlaðan rekstrarkostnað 2013-14.
Illugi
Gunnarsson
Vigdís
Hauksdóttir
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Magnús Geir Þórðarson útvarpsstjóri gaf
kost á viðtali sem svo var afturkallað. Var
niðurstaðan sú að vísa á tilkynningu sem
birtist á vef Kauphallarinnar í gærkvöldi:
„Í skýrslu sem nefnd undir forystu Eyþórs
Arnalds ritaði og í nokkrum fréttum sem
birtar hafa verið um hana er rangt farið
með staðreyndir um fjármál Ríkisútvarpsins
ohf.
Fullyrt er að Ríkisútvarpið geri kröfu um
skilyrt viðbótarframlag til næstu fimm ára
og í áætlunum félagsins sé gert ráð fyrir
verulega hækkuðu ríkisframlagi, þ. á m. að
3,2 milljörðum króna verði varið til að létta
skuldum af Ríkisútvarpinu.
Þetta er ekki rétt. Ríkis-
útvarpið hafði vakið athygli
nefndarinnar á að fullyrð-
ingar þeirra í skýrsludrög-
um væru rangar og jafn-
framt að þeim væri
óheimilt með tilliti til laga
um verðbréfaviðskipti nr.
108/2007 að birta upplýs-
ingar sem vörðuðu rekstr-
aráætlanir félagsins, þar
með talið ósamþykktar sviðsmyndir, enda
höfðu nefndarmenn ritað undir trúnaðar-
yfirlýsingu þess efnis.
Hið rétta er að stjórn Ríkisútvarpsins hef-
ur samþykkt rekstraráætlun fyrir tímabilið
1. september 2015 til 31. ágúst 2016. Þessi
áætlun gerir ráð fyrir að útvarpsgjaldið
lækki ekki frekar heldur haldist það óbreytt
eins og mennta- og menningarmálaráðherra
hefur boðað. Sú áætlun verður uppfærð og
lögð fyrir stjórn fyrir árslok og mun þá taka
til almanaksársins 2016. Einnig liggja fyrir
áætlanir sem gera ráð fyrir viðbrögðum fé-
lagsins ef forsendur um óbreytt útvarps-
gjald ganga ekki eftir í meðförum þingsins.
Þær áætlanir fela í sér umtalsverða skerð-
ingu á þjónustu og dagskrá Ríkisútvarpsins.
Í öllum áætlunum stjórnenda Rík-
isútvarpsins er gert ráð fyrir hallalausum
og sjálfbærum rekstri á næsta rekstrarári,
eins og raunin hefur verið á síðastliðnum
tólf mánuðum,“ segir í tilkynningunni.
Skýrsluhöfundar sagðir hafa rofið trúnað við RÚV
Magnús Geir
Þórðarson
Morgunblaðið/Eva Björk
RÚV Höfuðstöðvarnar í Efstaleiti.
16 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 31. OKTÓBER 2015