Morgunblaðið - 04.12.2015, Qupperneq 4

4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 4. DESEMBER 2015
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Xavier Bettel, forsætisráðherra
Lúxemborgar, hefur viðrað þá hug-
mynd að níu smáríki myndi með sér
samtök „G9-ríkja“. Ísland er talið
með í hópi þessara níu ríkja.
Fram kemur í frétt AFP um
málið að Bettel sjái fyrir sér hóp
ríkja sem hafa færri en milljón íbúa.
Með því að koma saman geti rödd
þeirra heyrst betur þegar leiðtogar
G7-iðnríkjanna, sjö af stærstu hag-
kerfum heims, koma saman.
Bettel ræddi þessa hugmynd
sína í tilefni af opinberri heimsókn
Shinzo Abe, forsætisráðherra Jap-
ans, til Lúxem-
borgar, en sá
síðarnefndi tekur
við forystu hjá
G7-ríkjunum í
janúar. Hópurinn
hittist næst í Jap-
an í lok maí.
Bettel segir
sjónarmið smá-
ríkja oft ekki fá
næga athygli á alþjóðavettvangi.
„Forsætisráðherra [Japans]
var að tala um G7-ríkin þegar ég
sagðist ætla að skipuleggja fund G9-
ríkja. Ég hef boðið leiðtogum ríkja
sem hafa færri en milljón íbúa til
fundar fyrir sumarfríið,“ sagði
Bettel á blaðamannafundi með Abe
sem fram fór í Lúxemborg.
Smáríkin níu eru Andorra,
Kýpur, Liechtenstein, Ísland,
Lúxemborg, Malta, Mónakó, San
Marínó og Svartfjallaland.
Sjö lönd eru í G7-hópnum; Bret-
land, Kanada, Frakkland, Þýska-
land, Ítalía, Japan og Bandaríkin.
Evrópusambandið á fulltrúa á
fundum hópsins. Lúxemborg fer
með formennsku í ESB til áramóta.
Þau svör fengust frá utanríkis-
ráðuneytinu og forsætisráðuneytinu
að þessi hugmynd hefði ekki verið
rædd óformlega. Þá sagði í svari for-
sætisráðuneytis að engar óform-
legar viðræður væru fyrirhugaðar.
Ísland verði í nýjum hópi
„G9-ríkja“ á alþjóðasviðinu
 Forsætisráðherra Lúxemborgar varpar fram hugmynd
Xavier Bettel
Viðar Guðjónsson
vidar@mbl.is
Til skoðunar hjá landlæknisembætt-
inu eru 26 dauðsföll á síðasta ári sem
tengjast lyfjanotkun. Fleiri dauðs-
föll hérlendis tengjast notkun
lyfseðilsskyldra lyfja en ólöglegra
fíkniefna, að sögn Ólafs B. Ein-
arssonar, verkefnastjóra lyfjamála
hjá landlækni.
Árið 2013 varð sú breyting að Ís-
land varð í fyrsta skipti það Norður-
landaríki þar sem mest var selt af
ópíóðum, eða lyfseðilsskyldum
verkjalyfjum.
Samræmdur lyfjagagnagrunnur
var tekinn í gagnið árið 2012. Þar
geta læknar m.a. flett upp lyfjasögu
fólks. Gagnagrunnurinn varð þó að
sögn Ólafs ekki fullnægjandi til upp-
flettingar fyrr en síðastliðið haust.
Gagnagrunnur
fullbúinn í haust
Tilkynning birtist á vef
landlæknisembættisins í gær þar
sem tannlæknar voru hvattir til þess
að nota lyfjagagnagrunninn, en bor-
ið hefur á því að fáir þeirra noti
hann. ,,Þegar fólk fer á milli lækna
hefur borið á því að það fari einnig til
tannlækna,“ segir Ólafur. Hann seg-
ir þó að slík tilvik séu sjaldgæf. „En
það kemur alltaf fyrir,“ segir Ólafur.
Nokkrar takmarkanir eru þó
tengdar heimildum tannlækna til út-
gáfu lyfseðla fyrir ávanabindandi
lyf. Hann segir algengast að fólk
reyni að nálgast Parkódín forte, sem
er það verkjalyf sem flestir misnota.
„Við höfum tekið eftir því að al-
mennir læknar nota gagnagrunninn
mun meira. Daglega eru allt að 300
flettingar í honum,“ segir Ólafur.
Erfiðara að fara á milli lækna
Að sögn hans er ekki enn hægt að
styðja það með gögnum að færri fari
á milli lækna í leit að lyfseðils-
skyldum verkjalyfjum frá því sem
var í haust. „En við sjáum strax
breytingu sem felst í því að það er
erfiðara að fara á milli lækna,“ segir
Ólafur. Hann segir nokkur dæmi um
að fólk hafi brugðist illa við þegar
það hafi ekki fengið lyf hjá læknum.
„Staðan er mjög skrítin á Íslandi.
Ávísuð lyf eru hluti af þessum ólög-
lega markaði og við sjáum t.d. í óút-
skýrðum dauðsföllum að það er mun
algengara að andlát verði vegna
læknalyfja en ólöglegra fíkniefna,“
segir Ólafur.
Að sögn hans voru 26 andlát til
skoðunar hjá embættinu á síðasta
ári. „Þetta eru dauðsföll sem eru
fyrst og fremst vegna sterkra ávís-
aðra verkjalyfja,“ segir Ólafur. Að
sögn hans eru slíkar andlátstölur
svipaðar og verið hefur undanfarin
ár. „Þetta er bæði þannig að fólk er
að fyrirfara sér og að eitthvað fer úr-
skeiðis hjá fólki,“ segir Ólafur. Hann
segir að læknalyf séu sum hver
hættulegri en ólögleg fíkniefni. „Það
er of algengt að fólk sem misnota
slík verkjalyf deyi þrátt fyrir að hafa
ekki ætlað sér að binda endi á líf
sitt,“ segir Ólafur. Auk Parkódín
forte ber á því að fólk misnoti
verkjalyf á borð við Tramodil og Ox-
ykontín.
Fleiri dauðsföll
vegna lyfja
en fíkniefna
 26 dauðsföll vegna ávísaðra lyfja í
fyrra  Lyfjagrunnur nú tilbúinn
Morgunblaðið/Sverrir
Lyf Fleiri dauðsföll vegna notkunar
læknalyfja en ólöglegra fíkniefna.
Verkjalyf
» Lyfjagagna grunnur sem
settur var á fót árið 2012 var
ekki fullnægjandi fyrr en í
haust að sögn verkefnastjóra
lyfjamála hjá Landlækni.
» Strax er erfiðara að fara á
milli lækna eftir bættan lyfja-
grunn.
» Mest var ávísað af verkja-
lyfjum á Íslandi af Norður-
löndum árið 2013.
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Stækkunardeild Evrópusambands-
ins lítur svo á að afstaða Íslendinga
til aðildar sé innanlandsmál. Því er
ekki svarað hvort umsóknin frá
árinu 2009 sé mögulega í gildi.
„Afstaða Íslands til ESB-aðildar
heyrir til umræðu innanlands á Ís-
landi. Það er ekki hlutverk fram-
kvæmdastjórnarinnar að blanda sér
í slíkt. Framkvæmdastjórnin veltir
ekki vöngum yfir mögulegri fram-
vindu mála í framtíðinni,“ sagði í
svari stækkunardeildar ESB.
Tilefni fyrirspurnarinnar, sem
send var 30. nóvember, var ummæli
Matthias Brinkmann, sendiherra
ESB, í blaðinu miðvikudaginn 25.
nóvember. Var þar haft eftir Brink-
mann að óvíst væri hvort Ísland
þyrfti að leggja fram nýja umsókn
eða hvort nóg væri að draga fram
umsóknina sem lögð var fram 2009
og sett á ís af fyrri ríkisstjórin í árs-
byrjun 2013. Núverandi ríkisstjórn
sendi ESB bréf nú í mars og óskaði
eftir því að Ísland yrði ekki lengur
flokkað sem umsóknarríki.
Óvíst hvort nýja umsókn þyrfti
„Það veit enginn hvað mun gerast
[varðandi aðildarumsókn Íslands].
Eins og ég nefndi er þetta í fyrsta
sinn sem svona lagað gerist. Hvað
varðar Möltu var ljóst að Maltverjar
höfðu aðeins fellt niður umsóknar-
ferlið tímabundið (e. suspended the
negotiations) og svo hélt það áfram.
Eins og ég útskýrði er það undir
aðildarríkjunum komið [hvernig tek-
ið verður á málinu]. Ef til valda kem-
ur ný stjórn á Íslandi sem hefur nýja
stefnu og vill endurhefja samninga-
ferlið þyrfti hún að setja sig í sam-
band við forseta ráðherraráðs ESB
og útskýra sína hlið. Síðan myndu
fulltrúar aðildarríkjanna á næsta
fundi sínum í ráðinu ... ræða þá af-
stöðu íslenskra stjórnvalda að vilja
hefja ferlið á ný og svo spyrja hvað
bæri að gera næst,“ sagði Brink-
mann í samtali við Morgunblaðið.
Til er upptaka af samtalinu. Hafði
sendiherrann lýst yfir sömu skoðun
á óformlegum blaðamannafundi
þriðjudaginn 24. nóvember.
Hið gagnstæða komi fram
Gunnar Bragi Sveinsson
utanríkisráðherra vildi ekki ræða
málið við Morgunblaðið, heldur vís-
aði aðstoðarmaður hans á sjónvarps-
viðtal við ráðherrann á Hringbraut.
Þar sagði ráðherrann meðal annars:
„Ég er nú ekki sammála því að
hinn ágæti sendiherra hafi sagt
þetta, að umsóknin sé í fullu gildi. Ef
við lesum Facebook-síðu sendi-
nefndarinnar í dag kemur nú akk-
úrat hið gagnstæða fram. Þá kemur
fram að Ísland sé ekki ... umsókn-
arríki hjá Evrópusambandinu,“
sagði ráðherrann og vísaði til eftir-
farandi texta á Facebook-síðu sendi-
ráðs ESB á Íslandi 25. nóvember:
„Íslensk stjórnvöld hafa tekið
mjög skýrt fram við Evrópusam-
bandið að þau stefni ekki að ESB-
aðild. Evrópusambandið hefur tekið
tillit til, og virðir, þessa afstöðu Ís-
lands. Innan Evrópusambandsins er
Ísland ekki lengur meðhöndlað sem
umsóknarríki. Þetta má ljóslega sjá
á heimasíðum ESB, opinberum
skjölum þess, í fundarboðum og
sameiginlegum yfirlýsingum.“
Eins og ráða má af yfirlýsingu
sendiráðs ESB var þar ekki tekin af-
staða til þess hvort aðildarumsókn
Íslands frá árinu 2009 væri mögu-
lega enn í gildi.
Gamalt bréf sem er úr gildi
Ráða mátti af ummælum Gunnars
Braga á Hringbraut að umsóknin frá
2009 væri fallin úr gildi. Hann sagði:
„Er einhver munur á því að biðja
Evrópusambandið að finna eitthvað
gamalt bréf, sem er reyndar úr gildi,
og segja, „Heyrðu okkur finnst þetta
bréf vera í gildi enn þá“ eða sækja
um að nýju? Hver er munurinn?
Ferlið er það sama. Það þarf að fara í
gegnum ráðherraráðið. Það þarf að
fara í ákveðin ferli af hálfu Evrópu-
sambandsins. Ef eitt ríki er á móti þá
verður ekki sótt um. Við erum ekki
umsóknarríki … Það er bara þannig
ferli hjá Evrópusambandinu. Menn
geta séð það bara á netinu.“
Áður en svar stækkunardeildar
ESB barst í gær ræddi blaðamaður
við diplómata í Brussel sem þekkir
vel til umsóknarferlis Íslands.
Samtalið fór fram í trausti nafn-
leyndar. Benti diplómatinn á að Ís-
lendingar hafðu lagt fram formlega
umsókn um aðild. Síðan hefði engin
formleg beiðni um afturköllun um-
sóknarinnar borist frá Íslandi. Um-
sóknin hefði því ekki verið dregin til
baka. Sagði diplómatinn ESB aðeins
bregðast við formlegum erindum.
Fulltrúar framkvæmdastjórnar
ESB svöruðu Morgunblaðinu á sama
hátt eftir að Gunnar Bragi sendi
ESB bréf 12. mars sl. og óskaði þess
fyrir hönd ríkisstjórnarinnar að Ís-
land yrði ekki lengur flokkað sem
umsóknarríki.
Reuters
Fánaborg Við höfuðstöðvar ESB í Brussel. Samþykkt var á Alþingi sumarið 2009 að sækja um ESB-aðild.
Láta ósvarað hvort
ESB-umsókn sé gild
 Stækkunardeild ESB segir þetta innanlandsmál á Íslandi
Matthias
Brinkmann
Gunnar Bragi
Sveinsson
STÓRAR
STELPUR
tískuvöruverslun
Hverfisgötu 105
www.storarstelpur.is
Munið bílastæði
á bak við hús
Við erum á facebook