Morgunblaðið - 05.12.2015, Blaðsíða 34

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 5. DESEMBER 2015
Munið að
slökkva á
kertunum
Slökkvilið
höfuborgasvæðisins
Staðsetjið kerti ekki
nálægt opnum
glugga þar sem
vindur getur sveiflað
gluggatjöldum
í kertalogann
Nú þegar aðventan
er gengin í garð og
jólahátíðin nálgast
hvarflar hugur okkar í
enn ríkara mæli til
þeirra sem eiga um
sárt að binda, vegna
ástvinamissis, heilsu-
leysis eða annars þess
sem mannlegur mátt-
ur fær ekki ráðið. En
hugur okkar er einnig hjá því fólki
sem líður sálarkvalir og angist
vegna hluta sem við getum ráðið við
en gerum ekki. Hér á ég við þá
hópa sem ekki eiga mikið bakland í
sinni baráttu um betra líf því þetta
eru engir þrýstihópar og fáir virð-
ast telja sig þurfa að standa með í
verki. Ef við spyrðum fólk „eiga ör-
yrkjar og aldraðir að hafa mögu-
leika á því að lifa með reisn á Ís-
landi?“ munu svörin öll verða „að
sjálfsögðu“. En reyndin er önnur.
Hvernig má það því vera að á Ís-
landi árið 2015 séu hópar í þjóð-
félaginu sem búa við hreina fátækt.
Við höfum heyrt stjórnmálamenn
draga í efa að fátækt sé til á Íslandi,
en við sem lifum og hrærumst í
þessum málum þekkjum þessa hluti
því við erum í tengslum við fólkið og
vitum að ástandið batnar ekki þó að
stjórnmálamenn stingi
höfðinu í sandinn.
Staðan hjá mörgum ör-
yrkjum og öldruðum
er grafalvarleg. Endar
ná engan veginn sam-
an. Launin sem við Ís-
lendingar bjóðum
þessum hópum eru
ekki hærri en það að
þú átt engan mögu-
leika á að geta lifað
með reisn. Auðvitað
vitum við að margir
eldri borgarar eru vel stæðir og
jafnvel stóreignafólk sem hækkar
tekjumeðaltalið, en ég er ekki að
tala um þá hér því hér á ekkert
meðaltal við. Þeir sem ekkert hafa
nema greiðslur frá hinu opinbera,
kaupa ekki nauðsynjar fyrir með-
altal heldur fyrir peninga.
Fjármálaráðherranum fannst ekki
óeðlilegt að hækkun tekna í efstu
lögum þjóðfélagsins væri afturvirk
frá mars á þessu ári. Mig minnir að
sami maður hafi talað um að hækk-
un á launum öryrkja og aldraðra
kæmi til framkvæmda um næstu
áramót ekki frá mars á þessu ári.
Ég vona bara af heilum hug að mér
skjátlist, að mér hafi misheyrst eða
einfaldlega að ég hafi ekki skilið
ráðherrann. Það getur varla verið
að á Íslandi á árinu 2015 eigi hækk-
anir hæstu tekjuhópanna að vera
afturvirkar en þeir sem minnst
mega sín bíði til næstu áramóta. Við
sáum það í síðustu samningum, sem
voru miðaðir að því að fólkið með
lægstu launin fengi mestu hækk-
unina, að allir töluðu um að sjálf-
sagt væri að svo yrði. Fólkið ætti að
hafa möguleika á því að komast af.
Reyndin varð önnur, efri lögin í
tekjum í þjóðfélaginu þurftu bara
að fá „leiðréttingu“ fyrst. Ég ber þá
von í brjósti að einhver stjórn-
málaflokkur, hreyfing eða við al-
menningur snúum okkur að því að
gæta hagsmuna þessara hópa sem
höllustum fæti standa, ekki í orði
heldur í verki. Þessi þróun er til
skammar, ekki bara stjórnmálunum
heldur okkur öllum, við verðum að
standa við bakið á okkar fólki og
gera þá kröfu að allir Íslendingar
eigi möguleika á að lifa í framtíðinni
með reisn.
Aldraðir og öryrkjar
– fátæktin í fyrirrúmi
Eftir Gils
Einarsson » Launin sem við Ís-
lendingar bjóðum
þessum hópum eru ekki
hærri en það að þú átt
engan möguleika á að
geta lifað með reisn.
Gils Einarsson
Höfundur er formaður Verslunar-
mannafélags Suðurlands.
Í kjölfar hryðju-
verkaárásanna í París
benti Ólafur Ragnar
Grímsson, forseti Ís-
lands, á að hið öfgafulla
og róttæka íslam fæli í
sér mikla ógn við hið
siðmenntaða samfélag.
Viðbrögð franskra yf-
irvalda við hryðju-
verkunum í París stað-
festa, að forsetinn er
ekki einn um þá skoðun. Ljóst er að
yfirvöldum mistókst að tryggja ör-
yggi almennings eftir árásirnar á rit-
stjórnarskrifstofur Charlies Hebdo.
Í París og Brussel var mælt fyrir um
útgöngubann og landamæraeftirlit
tekið upp þar sem það var ekki áður.
Lögregla handtók einstaklinga, sem
aðhyllast öfgafullt og róttækt íslam
og leitaði í húsakynnum þeirra þar
sem meðal annars fundust sprengju-
vesti og skotvopn.
Hryðjuverk íslamista
Hin verðskuldaða athygli, sem
ábending forsetans fékk, olli gremju
stjórnmálamanna á vinstri vængn-
um, hvort heldur þeirra sem njóta æ
minna fylgis eða þeirra sem stunda
sín stjórnmál vestur á Melum eða í
Grábrókarhrauni undir Baulu uppi í
Borgarfirði. Annað hvort heyrðu
þessir stjórnmálamenn ekki eða
vildu ekki hlusta er forsetinn áréttaði
nauðsyn þess að ræða málin „með
opnum og heiðarlegum hætti án þess
að fara strax að ásaka hvert annað
um annarleg sjónarmið eða stimpla
viðhorfin“.
Kunnugleg andlit sökuðu for-
setann um að ala á sundrungu á
meðal „þjóðarinnar“ því hryðju-
verkin hefðu ekkert með íslam að
gera. Þessa stjórnmálamenn skiptir
engu, þótt hinir herskáu íslamistar
hafi nú í tvígang murkað lífið úr sak-
lausum Parísarbúum í sama mund
og þeir ákalla guð sinn. Og tæpast
er það tilviljun, að þessir stjórn-
málamenn eru margir þeir sömu og
studdu núverandi ritstjóra Kast-
ljóss í síðustu forsetakosningum.
Staðreyndin er sú að forsetinn sagði
eingöngu það sem almælt er, en
margir stjórnmálamenn þora ekki
að ræða.
Íslamistar seilast
til valda
Í umfjöllun sinni
benti forsetinn á að ríki,
sem hefði fóstrað öfga-
kennt íslam hefði
ákveðið að hafa afskipti
af trúarbrögðum hér á
landi. Ætla verður að
hér hafi forsetinn átt við
Sádi-Arabíu. Forsetinn
er ekki sá fyrsti sem
varar við. Skemmst er
að minnast þess er
Sveinbjörg Birna Sveinbjörnsdóttir,
oddviti borgarstjórnarflokks Fram-
sóknar og flugvallarvina, lýsti efa-
semdum um að ókeypis lóð væri út-
hlutað undir mosku til Félags
múslima á Íslandi. Í dag gagnrýna
sömu stjórnmálamenn forsetann og
gagnrýndu Sveinbjörgu Birnu. Þessa
stjórnmálamenn skiptir engu þótt sá
einstaklingur sem heldur um stjórn-
artauma hjá félaginu hafi lýst sig
bókstafstrúarmann og að nýlega hafi
komið fram upplýsingar, þar sem því
er lýst að hann hafi sóst eftir fjár-
stuðningi Sádi-Araba til að reisa
moskuna. Má ætla að alþingi bresti
kjark til þess að grípa inn í fyr-
irsjáanlega atburðarás?
Óttast rasistastimpilinn
Rannsókn franskra yfirvalda hefur
leitt í ljós að herskáir íslamistar frá
Molenbeek í Belgíu lögðu á ráðin um
hryðjuverkin í París. Í erlendum fjöl-
miðlum þykir fréttnæmt að stærstur
hluti íbúa Molenbeek er innflytj-
endur, sem eru íslamstrúar. Í sömu
fjölmiðlum er Molenbeek lýst sem
miðstöð herskárra íslamista, en fjöl-
margir sem berjast fyrir íslamska
ríkið koma þaðan.
Í ljós hefur komið að belgísk yf-
irvöld höfðu einn hryðjuverka-
mannanna í sigtinu fyrir árásirnar, en
brugðust ekki við. Engan skyldi
undra, enda hafa borgaryfirvöld verið
gagnrýnd fyrir að hafa lengi vitað, að
hinu róttæka og öfgafulla íslam yxi
fiskur um hrygg. Borgaryfirvöld
skorti hins vegar vilja til að grípa til
aðgerða, enda féllu þær ekki að
áherslum sósíalista, sem voru þar til
fyrir skemmstu við stjórnvölinn.
Enginn vildi fá rasistastimpilinn.
Því miður skorti Françoise Schep-
mans, núverandi borgarstjóra Molen-
beek, líka kjark. Í síðustu viku var
upplýst að borgarstjórinn hafði feng-
ið upplýsingar um nöfn 80 ein-
staklinga sem taldir voru herskáir ísl-
amistar tæpum mánuði fyrir
hryðjuverkin. Á listanum var nafn
Salah Abdeslam sem grunaður er um
að skipuleggja hryðjuverkin.
Geta ungir íslamistar aðlagast?
Hvað veldur því að ungt fólk sem
er alið upp í íslamstrú velur hina
öfgafullu og róttæku útgáfu af íslam?
Atvinnuleysi og fátækt verður ekki
alltaf kennt um, enda er óheyrt að
ungt fólk, sem þannig er komið fyrir
fremji hryðjuverk í nafni annarra
trúarbragða í evrópskum borgum.
Vísbendingar eru um að hinir ungu
íslamistar aðlagist ekki evrópskum
samfélögum. Gildin, sem þeim eru
kennd heima fyrir, samræmast ekki
vestrænum gildum á borð við lýð-
ræði, réttarríki, trúfrelsi, tjáning-
arfrelsi og jafnrétti kynjanna. Þessi
togstreita veldur hættu á því, að ung-
ir íslamistar fyrirlíti samfélögin sem
þeir alast upp í. Og í verstu tilvik-
unum eru þeir reiðubúnir að ráðast
gegn þeim. Vafalaust koma fleiri
ástæður til, en ljóst er að góður
ásetningur um aðlögun ungra ísl-
amista að samfélaginu er í sumum til-
vikum óskhyggja.
Í umfjöllun Financial Times um
hryðjuverkin 15. nóvember sl. bendir
David Gardner, hinn þrautreyndi rit-
stjóri, á að herskáir íslamistar geti
meðal annars sótt nýja liðsmenn í tvo
hópa; annars vegar örvæntingarfulla
flóttamenn við landamæri Sýrlands
og hins vegar múslima í Evrópu, sem
eru andsnúnir eigin samfélögum. Ég
eftirlæt lesendum að svara því hvort
þeir treysti betur greiningu Davids
Gardner eða þeirra, sem nú fara
fremstir gegn forseta vorum.
Þeir sem hafa kjark
Eftir Gústaf
Níelsson » Í umfjöllun sinni
benti forsetinn á að
ríki, sem hefði fóstrað
öfgakennt íslam hefði
ákveðið að hafa af-
skipti af trúarbrögð-
um hér á landi.
Gústaf Níelsson
Höfundur er sagnfræðingur.