Morgunblaðið - 10.05.2016, Síða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 10. MAÍ 2016
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Ígær og fyrra-dag var þessminnst að 71
ár er liðið frá
stríðslokum í
Evrópu. David Cameron,
forsætisráðherra Breta,
nýtti tækifærið til þess að
bera saman þær aðstæður
sem leiddu til seinni heim-
styrjaldar og þær sem gætu
komið upp ef Bretar myndu
samþykkja í júní að yfirgefa
Evrópusambandið. Gaf hann
þar sterkt í skyn að friðurinn
í Evrópu yrði í hættu ef
Bretar segðu nei. Ekki væri
gefið að friður og stöðugleiki
myndi haldast í álfunni og
spurði Cameron hvort það
væri þess virði að taka þá
áhættu.
Ræða Camerons er því
miður einungis eitt dæmið
enn um þann gegndarlausa
hræðsluáróður sem stuðn-
ingsmenn aðildarinnar í
Bretlandi hafa gripið til í því
skyni að vinna málstað sín-
um fylgi, en þeir hafa áður
meðal annars spáð því að
efnahagur Bretlands myndi
hrynja og að hvergi yrði
hægt að selja breskar vörur
ef þeir stæðu utan sam-
bandsins.
Hræðsluáróðurinn hefur
nú náð áður óþekktum hæð-
um. Það hefur verið einhvers
konar mantra Evrópusam-
bandssinna víða, ekki síst
hér, að sambandið hafi gegnt
einhverju sérstöku hlutverki
við það að tryggja friðinn í
Evrópu eftir lok síðari
heimsstyrjaldar. Hlaut sam-
bandið meira að segja frið-
arverðlaun Nóbels fyrir, og
vissi þó enginn almennilega
hvað sambandið hafði ná-
kvæmlega gert til þess að
verðskulda þau.
Velvild og viðskipti þjón-
uðu vissulega sínu hlutverki
við að tryggja friðsamleg
samskipti þjóða, sér í lagi
eftir þann hildarleik sem síð-
ari heimsstyrjöld var. Á það
ber hins vegar að líta að
fram eftir seinni hluta 20.
aldar voru helstu lykilríki
tollabandalagsins, sem síðar
varð að ESB, Frakkland og
Vestur-Þýskaland, og engar
líkur voru á að þessi tvö ríki
myndu fara í hár saman.
Bretar gátu meira að segja
staðið utan sambandsins í
rúm fimmtán ár án þess að
stríð brytist út, vegna þess
að eina „sambandið“ sem
virkilega varðveitti friðinn í
Evrópu var Atlantshafs-
bandalagið.
Það segir sína sögu um
þessi tvö banda-
lög, Evrópusam-
bandið og
Atlantshafs-
bandalagið, að hið
síðarnefnda hefur staðið sína
vakt í nærri því 70 ár, án þess
að sú hugmynd færi nokkurn
tíma á mikið flug, að rétt
væri fyrir aðildarþjóðir þess
að yfirgefa það. En Evrópu-
sambandið hefur hins vegar
breyst. Leynt og ljóst er
stefnt að síauknum samruna
ríkjanna sem í því standa, án
þess að almenningur í lönd-
unum fái nokkurn tímann að
hafa áhrif þar á. Í stað þess
að vera einungis bandalag
um tolla og frjáls viðskipti
milli aðildarríkjanna fór
sambandið að skipta sér af
smæstu smáatriðum, sem áð-
ur höfðu verið á hendi
ríkjanna sjálfra og taka sér
stöðu sem yfirþjóðlegt vald
án raunverulegrar lýðræð-
islegrar aðkomu borgaranna.
Árangurinn af því að
hlusta ekki á rödd almenn-
ings lætur ekki á sér standa.
Í flestum ríkjum sambands-
ins er nú að finna öfluga
hreyfingu „Evrópu-skeptí-
kera“, sem gjarnan eru upp-
nefndir „hægri-öfgamenn“ af
evrópskum ríkisfjölmiðlum.
Litið er á þessa flokka sem
orsök en ekki afleiðingu þess
hvernig traust almennings til
samrunaferlisins hefur smátt
og smátt brostið.
En nú eru blikur á lofti. Ný
könnun, sem framkvæmd var
í átta ríkjum Evrópusam-
bandsins bendir til þess að
fleiri en Bretar myndu vilja
fá tækifæri til þess að kjósa
um veru sína innan þess. Í
heild vildu 45% þeirra sem
svöruðu í þessum átta ríkjum
fá það tækifæri og heill þriðj-
ungur sagðist þá myndu
styðja útgöngu. Voru það
einkum Ítalir og Frakkar
sem studdu hvort tveggja.
Meirihluti í þessum ríkjum
studdi að haldin yrði at-
kvæðagreiðsla um veru land-
anna í Evrópusambandinu,
en óhætt er að fullyrða að
stjórnvöld í ríkjunum munu
lítið með þann vilja almenn-
ings gera.
Ein skoðanakönnun veitir
ekki óyggjandi niðurstöðu en
er þó enn ein vísbendingin
um það, að innan Evrópu-
sambandsins eru nú mörg
innanmein, sem ekki hefur
verið tekið á. Ef marka má
söguna er þó borin von að
forsvarsmenn sambandsins
muni líta í eigin barm eða
hlusta á raddir fólksins.
Hræðsluáróðurinn
nær nýjum hæðum}Friðurinn úti?
É
g hef átt langar og lærðar umræð-
ur við vini mína gegnum tíðina
um góðar kvikmyndir og
skemmtilegar kvikmyndir, og það
hvernig þetta fer yfirleitt saman.
Þó eru á því undantekningar, bæði á þá leið að
sumar myndir eru svo ferlega lélegar að það
verður hreinlega gaman að horfa á þær, á með-
an aðrar eru hinar metnaðarfyllstu og vönduð-
ustu að allri gerð en einhverra persónulegra
hluta vegna fanga þær ekki áhuga né vekja
hrifningu.
Þessar vangaveltur rifjuðust upp fyrir mér
um nýliðna helgi þegar ég lauk – samkvæmt
hollráði míns helsta lestrarráðunautar – við
spennusöguna „The Cartel“ eftir Don Winslow.
Bókin, sem fjallar með átakanlegum hætti um
stríðið gegn eiturlyfjum í Mexíkó og á landa-
mærunum við Bandaríkin, fannst mér mergjuð lesning og
áhrifarík en líkast til setti hún met hvað varðar grafískar of-
beldislýsingar og stundum verður lesturinn verulega krefj-
andi. Meðal bóka sem undirritaður hefur lesið síðustu miss-
eri og hafa að geyma sláandi útlistanir á líkamstjóni er
vestri Cormacs McCarthy, „Blood Meridian“, en sú bók er
tiltölulega auðmelt við hliðina á lýsingunum sem er að finna
á þeim ægihryllingi sem er nánast daglegt brauð í baráttu
glæpagengja í Mexíkó. Sumum kann að þykja nóg um en
ljóst má vera að saga af þessu tagi verður aldrei sögð upp á
punt; til þess er veruleikinn í Mexíkó of hrikalegur. Hörku-
góð bók en ekki beinlínis skemmtileg og vona bara að hinn
skelfilegi Heriberto Ochoa vitji mín ekki í
draumi á næstunni.
En það er misjafnt sem menn hryllir við, og
þótt ég hafi lesið af ákefð í gegnum hina frá-
bæru spennusögu Winslows myndi ég skilja þá
sem hreinlega gætu það ekki. Um leið þekki ég
marga sem eru hrifnir af Blindu, bókinni víð-
frægu eftir José Saramago, en hún var mér of-
raun aflestrar; kringumstæðurnar þegar óút-
skýrð blinda fer sem faraldur milli fólks og
lýsingar á því hvað gerist þegar blint þjóðfélag
hrynur og allt fer á versta veg voru bara of
mikið. Það var akkúrat ekkert sem var gaman
við að lesa um það. Vel má vera að þessu sé
þveröfugt farið hjá ykkur, ágætu lesendur, og
eins getur verið að ykkur hafi ekki þótt Blinda
Saramagos tiltakanlega krefjandi lesning. En
það fannst mér, á minn sann. Á hinn bóginn
þótti mér þriggja binda ævisaga Tryggva Emilssonar (Fá-
tækt fólk, Baráttan um brauðið og Fyrir sunnan) framúr-
skarandi skemmtilegur lestur þótt ekki hafi höfundur lagt
upp með að skrifa skemmtisögur. Raunsæjar æviminningar
hans eru bara svo vel skrifaðar að undrum sætir og ómögu-
legt annað en að hrífast með. Svo er einna mest gefandi að
lesa bókmenntaverk sem eru bæði óumdeild að gæðum og
sprúðlandi skemmtileg, sbr. Góða dátann Svejk; bara til-
hugsunin um sífulla herprestinn Otto Katz og handónýt tök
hans á ófélegum fangasöfnuðinum fær mann til að brosa
breitt og langa til að lesa bókina aftur.
Eruð þið, lesendur góðir, ekki örugglega með bók í lestri?
Jón Agnar
Ólason
Pistill
Er góð lesning ávallt skemmtileg?
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
FRÉTTASKÝRING
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
Breytingar verða á viðmið-um um það magn áfengissem farþegar, skipverjará skipum í eigu íslenskra
aðila og flugverjar mega hafa með
sér til landsins, verði frumvarp fjár-
málaráðherra um breytingu á ýms-
um ákvæðum laga um skatta og
gjöld að lögum. Einnig verður bann-
að að panta vörur á netinu úr Frí-
höfninni í Keflavík og fá farþega á
leið um Flugstöð Leifs Eiríkssonar
til að sækja þær fyrir sig.
Lagt er til að tollkvóti hvers
farþega, skip- eða flugverja, á áfeng-
um drykkjum miðist við einingar í
stað fjölda lítra eins og nú. Almenn-
ur ferðamaður fær að hafa með sér
samtals sex einingar af áfengi,
sterku, léttvíni og/eða öli við komuna
til landsins. Hver eining samsvarar
0,25 lítrum af sterku áfengi (meira
en 21% af vínanda) eða 0,75 lítrum af
léttvíni (hefðbundinni léttvínsflösku)
eða þremur lítrum af öli. Þannig -
geta verið sex 0,5 lítra dósir eða níu
0,33 lítra dósir í einni einingu af öli.
Frumvarpið hefur farið í gegnum 1.
umræðu og er til meðferðar hjá
efnahags- og viðskiptanefnd.
Ýmsar athugasemdir bárust
Ellefu umsagnir bárust um
frumvarpið. ÁTVR, sem rekur Vín-
búðirnar, telur frumvarpið ekki vera
nægilega vel ígrundað og gerir at-
hugasemdir við að ekki sé vikið að
afleiðingum þess fyrir lýðheilsu.
„ÁTVR telur rétt að undirstrika að
álagning áfengisgjalds er ein af
grunnstoðum áfengisstefnu ís-
lenskra stjórnvalda sem miðar að
því að lágmarka skaðlega neyslu
áfengis. Allar breytingar sem hafa í
för með sér aukningu á gjaldfrjáls-
um innflutningi áfengis á kostnað
smásölu í vínbúðum stofnunarinnar
eru því að mati ÁTVR í andstöðu við
þá stefnu,“ segir í umsögninni.
Þá bendir ÁTVR á að gengið sé
út frá því í greinargerð að breyting-
in muni auka áfengissölu í komu-
fríhöfn á kostnað áfengiskaupa inn-
anlands.
ÁTVR umreiknaði núgildandi
heimild til gjaldfrjáls innflutnings á
áfengi í einingarnar sem frumvarpið
mælir fyrir um og setti upp nokkur
dæmi. „ ....þar má sjá að heildarfjöldi
eininga verður ýmist hærri eða
lægri, eftir samsetningu núgildandi
heimildar, verði frumvarpið að lög-
um,“ segir í umsögninni.
Af fimm dæmum sem tekin eru
um innflutning ferðamanna sem
flytja inn samtals sex einingar af
áfengi, en með mismunandi sam-
setningu sterks áfengis, léttvíns og
öls, sést að í tveimur tilvikum myndu
heimildir til áfengisinnflutnings
minnka, samkvæmt einu tilviki
standa í stað en í tveimur tilvikum
myndu heimildirnar aukast talsvert.
Isavia fjallar í umsögn sinni um
áhrif fyrirhugaðrar breytingar og
setur upp fimm dæmi um samsetn-
ingu áfengiskaupa í fríhöfninni. Þrjú
dæmanna endurspegla samsetningu
milli tegunda í samtals um 80% til-
vika áfengiskaupa í Fríhöfninni.
Tollkvótinn mun skerðast sam-
kvæmt tveimur dæmanna en verða
óbreyttur samkvæmt því þriðja.
Isavia véfengir að þessi breyting
muni hafa þau áhrif að áfeng-
issala í Fríhöfninni muni
aukast.
„Nýja tillagan býður upp á
mun meiri sveigjanleika í
kaupum milli flokka en nú
er, sem er jákvætt, en það
eitt og sér mun ekki leiða
til þeirrar aukningar í
sölu sem gert er ráð fyr-
ir í frumvarpinu,“ segir
Isavia.
Vilja ný viðmið um
fríhafnaráfengið
Morgunblaðið/Golli
Fríhöfnin í Keflavík Reglur um áfengiskaup ferðamanna munu breytast
og pöntunarþjónusta hætta verði frumvarp fjármálaráðherra að lögum.
Lagt er til í frumvarpi fjármála-
ráðherra að tollalögum verði
breytt til þess að afmarka frí-
hafnarverslun fyrir komufar-
þega þannig að óheimilt verði
að bjóða vörurnar öðrum en
þeim farþegum og áhöfnum
sem mega versla í slíkum versl-
unum. Óheimilt verður að birta
opinberlega upplýsingar um
vörur í slíkum verslunum og
taka samhliða á móti pöntunum
frá viðskiptavinum sem ekki eru
staddir í versluninni. Þetta þýð-
ir m.a. að pöntunar- og net-
verslun Fríhafnarinnar á
Keflavíkurflugvelli mun
leggjast af.
Isavia ohf. sagði í um-
sögn sinni að komu-
verslun Fríhafnarinnar
myndi hætta að
taka við pöntun-
um í komuversl-
un þann 1. maí
sl.
Ekki selt
fjarstöddum
FRÍHAFNARNETVERSLUN
Bjarni
Benediktsson