Einn Helsingi - 01.03.1946, Side 15

EINN HELSINGI
13
mikinn, réttan skilning úti í þjóðfé-
laginu, sem hver einstaklingur hlýtur
að gera kröfur til að verða aðnjótandi
og verður að mæta, ef honum á að
verða líft í samfélagi mannanna.
Og í þessu tilfelli varð að álítast að
svo væri komið, þegar áskriftarfjöld-
inn eða pantaður eintakafjöldi þessa
rits væri orðinn það mikill, að hvaða
prentsmiðja sem væri mundi hiklaust
prenta 3—4 arka rit að minnsta kosti
gegn þeirri tryggingu og engu öðru.
Og þegar ég sendi frá mér orðsend-
ingu mína mátti segja, að svo væri
komið.
Pað var þó ekki áskrifendafjöldinn,
sem heimilaði þá niðurstöðu, heldur
eintakafjöldi sá, er þeir hinir fáu
höfðu pantað, og svo fyrst og fremst
nöfn þeirra, sem stóðu að þeim pönt-
unum og mynduðu hinn litla áskrif-
endahóp. Því um nöfn þess fólks mátti
segja undantekningarlítið, að þau
njóta óskiptrar virðingar og viður-
kenningar ýmist í héraði sínu eða hjá
allri þjóðinni — og svo að hver prent-
smiðjustjóri hefði talið fulltryggt að
engin vanhöld yrðu á þeim áskriftar-
gjöldum.
Hitt er svo annað mál, hvort mér
persónulega hefði ekki verið unnt rð
koma þessu riti mínu út á markað
eftir öðrum leiðum. Skal eg láta við-
skiptavana lesendur mína um að at-
huga það, með hliðsjón af ókeypis út-
gáfu minni á „Opnu bréfi" í þúsunda
upplagi, Orðsendingunni o. fl. En
einmitt í því liggur sönnun mín SVo
ekki verður véfengt, að þar bjó að
baki annað og meira en persónuleg
vandkvæði mín í þeim viðskiptum.
Sú hrópandi neyð hugsanalífsins, er
knúði fram það ákall einstaklingsins
til mannlegs samfélags, átti allt aðrar
rætur en möguleikaskort Steindórs
Sigurðssonar fyllibyttu, til að fá prent-
að fárra arka rit eftir sig. Enda er í
bréfinu sjálfu aftur og aftur tekið
fram, að þess háttar vandkvæði hefðu
á engan hátt getað réttlætt slíkt ákall,
frá mínu eigin sjónarmiði. — En sem
prófstein á samfélagslegt réttlæti, sam-
félagslegan skilning og árvekni var það
í fyllsta rétti, — og sem samnefnari
þeirra legíóna, sem fordómunum eru
ofurseldir, var ég, herrar mínir — ég,
Steindór Sigurðsson fyllibytta, ekki að-
eins í fullum rétti, heldur jafnvel bar
mér mannleg skylda til þess.
Verður vikið að því hlutverki nánar
hér á eftir.
II.
En hér skal nú fyrst lítilsháttar gerð
grein fyrir, á hvern hátt ég reyndi að
fá fram sem réttasta mynd af hugsana-
frelsi og fordómaleysi þjóðar minnar í
svörunum við ákalli mínu, þó það, er
gert var af minni hálfu til þess að svo
mætti verða, væri jafnframt óumflýj-
anleg og skilyrðislaus nauðsyn fyrir
minn eigin hugarfrið. En það var að
gæta algerrar þagnar og athafnaleysis
um allt, er snerti innri tilgang þessa
ákalls míns, meðan það væri að berast
um í leit sinni — fram yfir það, sem
það sjálft flutti með sér.
Fyrst í stað mátti það aðeins vera
hrópandi rétlætiskrafa einstaklingsins
til heildarinnar, ef einhverjir innan
hennar væru þeir, sem sjáandi sæju
og heyrandi heyrðu.
Eg forðaðist því að nefna bréfið eða
ákall þess við einn eða neinn, þegar
sleppti prentsmiðju, pósthúsi eða öðr-
um þeim stöðum og stofnunum, sem
bein störf við það gerðu óhjákvæmi-
legt.
Eg skrifaði heldur ekki eitt einasta
einkabréf um langan tíma eða setti
mig i símasamband við nokkurn lif-
andi mann, fyrst í stað, til þess að
forðast allar spurningar þar um. Og