Morgunblaðið - 29.09.2016, Qupperneq 40

um litum og ólíkri lögun. Þar eru
sögur sagðar og þær stílfærðar eftir
smekk. Þar er m.a. ræktuð svokölluð
Parísarkartafla sem er rauð salat-
kartafla. Hún er þannig til komin að
tollþjónn á Akureyri náði með erfið-
ismunum poka af henni um 1960 úr
frönsku skemmtiferðaskipi. Hann
kom henni til frænda síns austur í
Þingeyjarsýslu sem ræktaði hana
lengi og frá honum barst hún fyrir 15
árum í garðinn hjá þeim félögum á
Húsavík.
Gaman að gefa góðan mat
Þarna eru, auk Parísarkartöfl-
unnar, ræktaðar allar íslensku teg-
undirnar og kartafla sem kölluð er
Bláa-Elísa sem er alveg kolsvört í
gegn. Þá er ræktuð kartafla sem
nefnist Rauða-Emma og er hún al-
veg rauð í gegn. Þá má nefna Blá-
landsdrottningu, Möndlukartöflu og
kartöflu sem heitir Siglinde. Ein teg-
undin heitir eftir konu í Austurríki,
þ.e. Von Stefie, og kartaflan Klemma
eða Cyklamme er líka ræktuð í beð-
um þeirra félaga. Halldór segir að
þeir hugsi ekki um magn, en reyndar
sé magnið ágætlega mikið og búið er
að fara með tvær kúffullar kerrur í
jarðhús sem þeir hafa uppi í svoköll-
uðu Sprænugili sem er sunnan og of-
an við bæinn. Þeir selja aldrei kart-
öflur, og það er hugsjón að gefa
þennan góða mat sem kartöflurnar
eru.
Kartöflur koma sér vel
Höskuldur Jónsson, fyrrverandi
sjómaður, sem nú er kominn á ní-
ræðisaldur og Halldór Valdimars-
son, eru hvað stórtækastir í teg-
undaræktuninni og úthluta nokkrum
kunningjum sáningarbeðum. Þeir fé-
lagar, ásamt Tryggva Finnssyni
fyrrverandi forstjóra og Ingólfi
Árnasyni, hafa nú útvíkkað rækt-
unaráhugann og rækta bygg í 100
fermetra akri við kartöflugarðinn.
Sá akur er sleginn með sigðum að
fornum sið og kornið verkað eftir
fornum aðferðum og notað í brauð-
gerð og öl. Kornið hefur þrifist vel og
það er á margan hátt gott að rækta á
Húsavík því þar er jarðvegur góður.
Hvað kartöflurnar varðar þá er það
kostur að næturfrost eru ekki mjög
algeng á Húsavík á haustnóttum og
kartöflugrös standa þar oft, þó öll
grös séu fallin í innsveitunum. Það
var góð uppskera þetta haustið í
heimilisgörðunum og allir hafa þeir
félagar kartöflur til ársins. En svo á
eftir að þreskja kornið, valsa það og
vinna og þá kemur í ljós hvor
aukabúgreinin, þ.e. kornið, gefur
góða uppskeru. Allavega finnst þeim
öllum gaman að fást við þessa rækt-
un og þeir félagar færa björg í bú
þar sem þeir eru, enda koma góðar
kartöflur sér alltaf vel.
Gott haust í heimilisgörðunum
 Bláa-Elísa, Rauða-Emma,
Siglinde, Von Stefie og Klemma
teknar upp úr kartöflugörðunum
Morgunblaðið/Atli Vigfússon
Spjallað um kartöflur Kristján Pálsson og Rannveig Benediktsdóttir taka upp en Höskuldur Jónsson fylgist með.
40 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 29. SEPTEMBER 2016
Kartöflujurtin er ævagömul
nytjajurt ættuð frá Suður-
Ameríku. Þegar hún var flutt til
Evrópu um 1500 var henni ekki
sérstaklega vel tekið.
Litið var á hana í fyrstu sem
eins konar tískufyrirbæri hjá
tignarfólki. Löngu seinna vann
kartaflan sér sess sem ódýr
undirstöðufæða allra þjóð-
félagsstétta. Upp úr 1800 varð
kartaflan þekkt meðal almenn-
ings á Norðurlöndum og síðan
þá hefur hún verið ríkur þáttur í
daglegu lífi fólks í Evrópu.
Ævagömul
nytjajurt
KARTAFLAN
Með fallegar kartöflur Halldór Valdimarsson með fallegar kartöflur í hendinni.
er að gerast og kartöfluræktin gefur
honum mikið. Hann nýtur þess að
gefa ættingjum og vinum kartöflur í
matinn og hann er bjartsýnn á að
ungt fólk vilji rækta kartöflur þó svo
að sumir segi að það séu aðallega
eldri borgarar og eftirlaunafólk sem
hafi gaman af því að rækta sér til
matar.
Rækta á annan tug tegunda
Halldór Valdimarsson, fyrrver-
andi skólastjóri á Húsavík, er einn af
félögum Ingólfs í kartöfluræktinni ,
en það eru nokkrir Húsvíkingar sem
stunda kartöflurækt sér til skemmt-
unar í þessu túni sunnan við bæinn
við svokallaða Aksturslág. Afi Hall-
dórs átti þetta tún og hafði keypt það
af Kaupfélagi Þingeyinga árið 1944.
Öllum þykir vænt um túnið og þarna
er gott að vera, segja þeir félagar.
Að sögn Halldórs er mest lagt upp
úr góðum félagsskap, sérvisku af
ýmsu tagi í kartöflustússinu og
skemmtilegheitum. Í haust voru
ræktaðar 14 tegundir af kartöflum í
beðunum hjá þeim félögum með ólík-
Frá París til Íslands Ingólfur Árnason ræktar m.a. Parísarkartöflur.
SVIÐSLJÓS
Atli Vigfússon
Laxamýri
Það var sól í heiði á dögunum þegar
kartöfluræktendur á Húsavík voru
að taka upp úr görðunum sunnan við
bæinn og ekki var að sjá annað en að
allir hefðu mjög gaman af þessu
haustverki. Allir vildu vera búnir að
taka upp þegar færi að frysta á nótt-
unni, en sem betur fer hefur verið
ágætlega hlýtt í september þetta ár-
ið.
Ingólfur Árnason fyrrverandi
verkstjóri hjá Vegagerðinni á Húsa-
vík var einn þeirra sem voru önnum
kafnir við að taka upp í góða veðrinu.
Uppskeran var frábær og hann var
fljótur að fylla fötuna af nærri hnefa-
stórum kartöflum. Ingólfur er kom-
inn aðeins á áttræðisaldurinn, en
kann því vel að fást við eitthvað.
Hann segist vilja taka þátt í því sem