Morgunblaðið - 29.09.2016, Qupperneq 57

UMRÆÐAN 57
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 29. SEPTEMBER 2016
GLERAUGNAUMGJARÐIR FRÁ
Nú sem aldrei fyrr
leitar fjöldi fólks
leiða til að missa
þyngd og ná stjórn á
einhverju sem það
telur sig hafa misst
stjórn á. Skilaboð
samfélagsins, útlits-
dýrkun í auglýs-
ingum og stöðug um-
ræða um ofþyngd
Íslendinga hefur leitt
marga út á braut öfgafullra megr-
unarkúra og skyndilausna.
Megrunaræðið og þrýstingur
samfélagsins hefur leitt til auk-
innar vanlíðunar og streitu og ýtt
undir neikvæða líkamsvitund og
sjálfsmynd hjá fjölda einstaklinga.
Á sama tíma heldur tíðni átrask-
ana áfram að vera alvarlega há, en
nýleg íslensk rannsókn leiddi í ljós
að sjöundi hver háskólanemi sýndi
hættumerki átröskunar.
Um þetta og fleira verður
fjallað á fræðsludegi fyrir almenn-
ing og fagfólk í Hörpu sunnudag-
inn 2. október undir yfirskriftinni
„Gallabuxurnar, er eitthvað að
þeim en ekki þér?“
Sama þróun hefur átt sér stað í
Bandaríkjunum, en fyrir um ára-
tug síðan ákvað þarlendur lífeðl-
isfræðingur, dr. Linda Bacon, að
gera eitthvað í málinu. Henni of-
bauð fölsk loforð og ósannar full-
yrðingar megrunariðnaðarins sem
veltir milljörðum dollara árlega.
Hún bjó til eigið prógramm byggt
á vísindarannsóknum um það
hvernig líkaminn starfar og próf-
aði það á sjálfri sér. Hún léttist og
hefur viðhaldið þeirri þyngd síðan.
Þetta prógramm,
„Heilsa óháð þyngd
og holdafari,“ eða
„Health at every
size“ (HAES) hefur
síðan farið sigurför
um heiminn.
Fyrstu árin voru
þó vísindakonunni
erfið. Fjölmörgum
bandarískum læknum
hugnaðist ekki boð-
skapurinn, skildu
ekki hvað þetta pró-
gramm þýddi – að
best sé að hugsa um heilsu án
þess að rýna í töluna á vigtinni?
Eftir heitar umræður og gagn-
rýna skoðun átti það eftir að
breytast. HAES byggist á sterk-
um vísindalegum grunni og er í
dag viðurkennt meðferðarúrræði
á göngu- og dagdeildum átrask-
ana á fjölmörgum bandarískum
sjúkrahúsum. Academy for Eat-
ing Disorders, ein stærstu og
virtustu fagsamtök átraskana,
starfhæfir sérstaka deild sem er
tileinkuð HAES.
Fjölmargir, sem hafa látið í
minni pokann fyrir megrunaræði
nútímans þó þeir séu ekki með
átröskun, hafa brotið vítahringinn
með HAES. Sálfræðingar og aðr-
ir heilbrigðisstarfsmenn beita
þessari aðferð ásamt fleiri gagn-
reyndum meðferðum til að að-
stoða fólk við að brjóta upp víta-
hring átkasta, líkamshaturs og
sveiflukenndrar þyngdar.
Það kann að hljóma framandi,
jafnvel óábyrgt, að heilsa geti
verið óháð þyngd. Það sem er
hins vegar óábyrgt er að hvetja
fólk sem á í vanda með eigin
þyngd til að fara í megrun. Það
er algerlega úr takti við þau vís-
indagögn sem við höfum aðgang
að í dag. Líkamsþyngd er ekki
eini mælikvarðinn á heilbrigði og
heilsu.
HAES snýst um að veita fólki
upplýsingar byggðar á vísinda-
legum rannsóknum um líkamann
og hvernig hann virkar, kenna
mikilvægustu atriði næringar og
öflugar aðferðir sem eru m.a not-
aðar í þeim tilgangi að binda enda
á megrunarvítahringinn með því
að virða líkamann og merki hans.
HAES er byggt á þeirri ein-
földu staðreynd að besta leiðin til
að bæta heilsu er að hlusta betur
á líkamann og þarfir hans. Það
miðar að því að styðja fólk til þess
að tileinka sér venjur sem við-
halda almennri heilsu og jafnvægi
í stað þess að einblína eingöngu á
þyngdarstjórnun með megrunum
og skyndilausnum.
Þrátt fyrir að þessi einfalda
staðreynd liggi til grundvallar er
ekkert einfalt við HAES, en pró-
grammið sjálft er byggt á hundr-
uðum rannsókna.
Þeim sem vilja kynna sér HA-
ES og margt annað þessu tengt er
bent á fræðsludaginn á sunnudag-
inn. Fjallað verður um áhrif mark-
aðsafla á sjálfsmynd og hegðun,
megrunaræðið og notkun skyndi-
lausna, líkamsímynd og vöntun á
jafnvægi og sátt. Meðal fyrirles-
ara er dr. Jean Kilbourne, heims-
þekktur fyrirlesari um áhrif sam-
félags, fjölmiðla og auglýsinga á
sjálfsmynd, líkamsvitund og kaup-
hegðun.
Nánari upplýsingar má finna á
vefsíðunni gallabuxurnar.is
Heilsa óháð þyngd og holdafari?
Eftir Þórdísi
Rúnarsdóttur
Þórdís Rúnarsdóttir
»Líkamsþyngd er ekki
eini mælikvarðinn á
heilbrigði og heilsu.
Höfundur er sálfræðingur og sérhæf-
ir sig m.a. í meðferð átraskana.
Calvin Coolidge
var kjörinn forseti
Bandaríkjanna í nóv-
ember 1920. Forseta-
tíð hans var að mestu
áfallalaus. Hann var
jafnan fátalaður við
blaðamenn, og vildi
sem minnst við þá
ræða. Hann var þó
eitt sinn spurður
hvers vegna hann
vildi ekki meiri samskipti við
blaðamenn. „Það er vegna þess,“
sagði Cool Cal, „að þá þarf ég
ekki að leiðrétta það sem ég hef
aldrei sagt.“
Laugardaginn 21. maí sl. boðaði
Framsóknarfélag
Hafnarfjarðar til
fundar með Sigurði
Inga, forsætisráð-
herra. Það var vel
mætt og margt rætt í
gamla Sjálfstæðishús-
inu þennan morgun
milli 10 og 12. Það
kom fram fyrirspurn á
fundinum hvort Sig-
urður Ingi myndi
bjóða sig fram gegn
Sigmundi Davíð. Hann
svaraði: „Ég mun ekki
bjóða mig fram gegn honum“.
Í júní ítrekaði hann þetta í við-
tali við Pál Magnússon í þættinum
Sprengisandur.
Hinn 23. september flýgur Sig-
urður Ingi til Akureyrar. Svo ger-
ir einnig fréttamaður RÚV. Í
kvöldfréttum RÚV tilkynnir hann
nefndum fréttamanni: „Ég mun
bjóða mig fram gegn Sigmundi
Davíð“.
Það lifir gömul vísa um einn
mektarborgara Akureyrar, sem
fór liðugt gegnum lífið, en sem
endar svona: „einu sinni ekki laug
hann, enginn trúðonum.“
Hvar eru trúverðugheitin, Sig-
urður Ingi?
Að bjóða sig fram – eða ekki
Eftir Ámunda H.
Ólafsson
Ámundi H. Ólafsson
» „Ég mun ekki bjóða
mig fram gegn
Sigmundi Davíð“.
Höfundur er fyrrverandi flugstjóri.