Morgunblaðið - 08.10.2016, Blaðsíða 20

20 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 8. OKTÓBER 2016
Veldu margverðlaunuð finnsk gæðadekk sem eru sérstaklega
hönnuð fyrir krefjandi aðstæður norðlægra slóða
ein öruggustu dekk sem völ er á
ítrekað valin bestu dekkin í gæðakönnunum
breitt úrval nagla-, vetrar- og heilsársdekkja
eigum dekk fyrir fólksbíla, jeppa og sendibíla
Skoðaðu dekkjaleitarvélina á MAX1.is
MAX1 býður 20% afslátt af hágæða Nokian dekkjum og hluti söluágóða
rennur til Krabbameinsfélagsins.
SENDUM UM ALLT LAND
Flutningur með Flytjanda
500 kr. hvert dekk
Bíldshöfða 5a, Reykjavík
Jafnaseli 6, Reykjavík
Dalshrauni 5, Hafnarfirði
(Knarrarvogi 2, Reykjavík
Ath. ekki dekkjaþjónusta)
Aðalnúmer:
515 7190
Opið:
Virka daga kl. 8-17
Laugardaga: sjá MAX1.is
Fáðu 20% afslátt af
NOKIAN dekkjum og styrktu
Bleiku slaufuna um leið
VIÐTAL
Sigurður Bogi Sævarsson
sbs@mbl.is
„Háskóli Íslands er mikilvægur hluti
af samfélaginu og á að vera nálægt
almenningi. Fólk leitar hér að svör-
um og ráðgjöf um hin ýmsu mál og
við fáum fjölda erinda frá almenn-
ingi, sem við leggjum okkur fram um
að svara. Þetta er mjög ánægjulegt.
Sterk tengsl við almenning og at-
vinnulíf eru þessari stofnun mikil-
væg og við megum ekki vera í fíla-
beinsturni,“ segir Jón Atli
Benediktsson, rektor Háskóla Ís-
lands. Það var 1. júlí á síðasta ári
sem hann tók við embættinu en kosið
er í það til fimm ára í senn. Starfið
segir hann spennandi en mikilvæg-
ast sé nú að tryggja skólanum aukn-
ar fjárveitingar. Í samtölum við
ráðamenn komi fram skilningur á
slíku, en málið þoli ekki lengri bið og
nú sé tími til kominn að stjórnvöld
láti verkin tala.
Ísland dregst aftur úr
Mikilvægt er að fjárveitingar til
háskólanna á Íslandi verði auknar
verulega strax á næsta ári, enda er
vísindastarf og þekkingarleit undir-
staða hagsældar þjóða. Í dag er um
20 milljörðum króna varið til há-
skólastarfs í landinu en opinber
framlög á hvern háskólanema eru
innan við helmingur þess sem gerist
annars staðar á Norðurlöndum, seg-
ir Jón Atli. Af fyrrgreindri fjárhæð
fær Háskóli Íslands í dag um 12,9
milljarða króna frá ríkinu en til við-
bótar aflar skólinn sértekna sem
nema um 6 milljörðum króna, þar á
meðal í gegnum alþjóðlega rann-
sóknar- og samkeppnissjóði vegna
krefjandi verkefna sem starfsfólk
skólans sinnir í harðri samkeppni við
bestu vísindamenn í heimi.
Má í þessu samhengi nefna áskor-
un til ráðamanna sem rektorar há-
skólanna sjö á Íslandi birtu í
Morgunblaðinu í vikunni þar sem
lýst var þungum áhyggjum af mál-
efnum háskóla landsins. Þannig sætu
þeir eftir í aukningu framlaga til ým-
issa mála sem ríkið ætlaði að setja
fjármuni í. Þó sýndu úttektir OECD
að íslenskir háskólar séu verulega
undirfjármagnaðir. Óbreytt ástand
sé því í raun enginn valkostur.
„Sem betur fer beið orðspor há-
skólastarfs á Íslandi ekki hnekki við
hrunið þrátt fyrir mikinn niðurskurð
í kjölfar þess,“ segir Jón Atli. „Veru-
leikinn er hins vegar sá að háskólar
erlendis, sem við erum í samkeppni
við um starfsfólk, nemendur og
rannsóknastyrki, hafa getað gefið í
með hærri fjárveitingum á undan-
förnum árum á meðan framlög til
Háskóla Íslands standa í stað. Við
höfum sofnað á verðinum hér á landi.
Í nýlegri fjármálaáætlun ríkisstjórn-
arinnar til næstu fimm ára er boðað
að styrkja ýmsa innviði en háskól-
arnir eru látnir sitja eftir. Að þetta
gerist er dapurlegt því öflugt há-
skólastarf, rannsóknir og vísindi,
auka samkeppnishæfni þjóða og hag-
sæld til framtíðar. Það er mikið í
húfi. Við óbreytt ástand mun Ísland
dragast aftur úr og missa aðdráttar-
afl fyrir ungt fólk – einmitt það sem
framtíð okkar byggist á.“
Fordæmalaus hallarekstur
Í starfi HÍ segir rektor mikilvægt
að efla almenna kennslu, þannig að
kennarar geti sinnt nemendum sín-
um betur. Í því sambandi sé mikil-
vægt að fjölga kennurum og styrkja
innviði skólastarfsins sem látið hafi
undan í niðurskurði á næstliðnum ár-
um.
„Núna stefnir í 300 milljóna króna
hallarekstur hjá HÍ á árinu, sem er
fordæmalaust í rekstri skólans,“ seg-
ir Jón Atli. „Samt sýnir reiknilíkan
stjórnvalda, sem á að endurspegla
raunkostnað við menntun háskóla-
nema, að við erum enn 14% undir því
sem var fyrir hrun. Það er kannski
óraunhæft að fjárframlög til skólans
verði aukin um helming þegar í stað
til þess að ná Norðurlandameðtalinu.
En það er nauðsynlegt að taka strax
ákveðin skref í þá átt og aukning
fjárveitinga um 1,5 milljarða króna á
ári á allra næstu árum getur skipt
sköpum.“
Faglegt starf stendur vel
En þrátt fyrir að forsvarsmenn
Háskóla Íslands kalli eftir auknum
fjármunum stendur faglegt starf
skólans býsna vel. Samkvæmt al-
þjóðlegum matslista Times Higher
Education World University Rank-
ings var Háskóli Íslands í 222. sæti
yfir 300 bestu háskóla heims árið
2015 og sá 13. besti á Norðurlöndum.
„Þetta skiptir verulegu máli og
stækkar í reynd íslenska mennta-
kerfið. Skapar okkur sóknarfæri í al-
þjóðlegu vísindasamstarfi og laðar
að efnilega erlenda nemendur og vís-
indamenn. Um leið opnar þetta nem-
endum okkar leið inn í virta erlenda
háskóla. Við getum ekki byggt á því
einu að Íslendingar afli sér mennt-
unar hér á landi. Að nemendur okkar
fari til útlanda í nám er mikilvægt
fyrir Ísland,“ segir Jón Atli.
Hann bendir einnig á að sam-
keppnin á matslistanum sé mjög
hörð og að skólarnir sem séu á svip-
uðum stað og HÍ á listanum bæti sig
ár frá ári. Til að halda stöðu sinni
þarf að bæta sig í matinu á hverju ári
en til að það sé hægt þarf að bæta
fjárhag skólans.
Háskólafólk sé í umræðunni
Vart líður sá dagur að vísinda- og
fræðimenn við Háskóla Íslands séu
ekki kallaðir til í fjölmiðlum vegna
mála sem eru efst á baugi í þjóðfélag-
inu á hverjum tíma. Jón Atli Bene-
diktsson segir þetta innlegg mikil-
vægt og það sé í raun samfélagsleg
skylda háskólafólks.
„Að háskólafólk taki virkan þátt í
samfélagslegri umræðu er auðvitað
undir hverjum og einum komið, en
við hvetjum fólk til þess,“ segir Jón
Atli. Talið berst í þessu efni að
Magnúsi Tuma Guðmundssyni jarð-
eðlisfræðingi sem fjölmiðlar kölluðu
til þegar óróa varð vart í Kötlu fyrir
nokkrum dögum. Raunar er það svo
að jarðskorpan bærist vart án þess
jarðvísindafólk Háskólans sé kallað
til með útskýringar.
„Vísindamenn eru auðvitað mis-
vanir því að ræða um rannsóknir sín-
ar eða hugðarefni við fjölmiðla, en
Magnús Tumi gerir þetta ein-
staklega vel. Svo þekkjum við líka að
framganga í fjölmiðlum getur leitt af
sér óvænta atburðarás,“ segir Jón
Atli og kímir. Má þar vísa til þess að
Guðni Th. Jóhannesson, prófessor í
sagnfræði við Háskóla Íslands, var,
meðal annars eftir birtingu Pamana-
skjalanna síðastliðið vor, ítrekað
fenginn í sjónvarpsviðtöl til að út-
skýra sögu og inntak forsetaembætt-
isins. Á sama tíma var þjóðin að leita
að nýjum þjóðhöfðingja og fram-
haldið þekkja allir.
Í nafni akademísks frelsis
Innlegg háskólafólks í umræðuna
getur verið umdeilt, eins og dæmin
sýna. Fólk í fræðum og stjórnmálum
lítur mál ólíkum augum og af því
geta skapast málefnaleg átök. Nú
síðast gagnrýndu nokkrir stjórn-
málamenn staðreyndavakt sem nú
fyrir alþingiskosningar er hluti af
Vísindavef HÍ og þar sem settar eru
fram tölulegar upplýsingar og gögn
til að auðvelda almenningi að leggja
rökstutt mat á pólitíska umræðu
dagsins. Einstaka stjórnmálamenn
hafa hins vegar talið að þetta geti
orkað tvímælis. „Ég legg áherslu á
að þarna tala sérfræðingar í eigin
nafni og í krafti akademísks frelsis
en ekki í nafni HÍ. Þetta gildir ekki
aðeins um Vísindavefinn heldur um
allar birtingar á vísindalegum vett-
vangi. Það talar enginn beint í nafni
skólans nema rektor og æðstu stofn-
anir skólans.“
Háskólinn sé ekki fílabeinsturn
 Sváfum á verðinum, segir rektor HÍ, sem vill stórauknar fjárveitingar til skólans  Mikið í húfi
 Samstarf stækkar íslenska menntakerfið  Fræðimenn taki þátt í umræðu og séu í fjölmiðlum
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Rektor Getum ekki byggt á því einu að Íslendingar afli sér menntunar hér á
landi. Að nemendur fari til útlanda í nám er mikilvægt, segir Jón Atli.
Jón Atli Benediktsson
er fæddur árið 1960
og var prófessor í raf-
magns- og tölvuverk-
fræði við Verk-
fræðideild Háskóla
Íslands. Hann var að-
stoðarrektor vísinda
og kennslu ásamt
prófessorsstarfinu á
árunum 2009-2015
þegar hann tók við embætti rektors, starfi sem er umfangsmikið og
annasamt. Það sést kannski best á því að við Háskóla Íslands, sem skip-
að er í fimm fræðasvið, eru um 1.500 starfsmenn, 2.000 stundakennar
og á 14. þúsund nemendur. Þar af eru um 1.150 erlendir stúdentar ýmist í
skiptinámi eða í reglulegu námi.
„Á hverjum mánudegi funda ég með forsetum fræðasviðanna og svo
eru eftir atvikum fundir með deildarforsetum, kennurum, starfsfólki í
stjórnsýslu, nemendum og öðrum. Með þessum samtölum og svo í gegn-
um til dæmis tölvupóst og facebook er unnt að tengja fólk saman og
miðla upplýsingum svo ég næ að fylgjast með mörgu,“ segir Jón Atli sem
á næstu mánuðum ætlar að heimsækja hverja einustu deild háskólans og
kynna sér starfsemina nánar þar.
„Það er dugur í starfsfólkinu og ekki síður meðal nemenda. Vísinda- og
rannsóknarstarfið blómstrar sem skilar samfélaginu miklu og skólanum
tekjum. Í dag er stóra verkefnið að tryggja skólanum meiri fjárveitingar.
Þar trúi ég að góð orð og skilningur stjórnmálamanna – sem hafa fjár-
veitingavaldið – skili sér í verk,“ segir rektorinn.
Blómstrandi starf og dugur í fólkinu
REKTOR Í HÁSKÓLA MEÐ Á 14. ÞÚSUND NEMENDUR
Aðalbygging Háskóli Íslands hefur forystuhlutverk.