Morgunblaðið - 08.10.2016, Blaðsíða 6

6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 8. OKTÓBER 2016
SVIÐSLJÓS
Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
Allt bendir til þess að stórfelldar svipt-
ingar verði á fylgi milli flokka í alþing-
iskosningunum sem fram fara eftir
réttar þrjár vikur ef marka má niður-
stöður fylgiskönnunar Félagsvísinda-
stofnunar fyrir Morgunblaðið, sem
greint var frá í blaðinu í gær. Sex
flokkar fengju þingmenn kjörna ef
kosningaúrslitin yrðu þau sömu og
niðurstöður könnunarinnar. Sjö fram-
boð næðu ekki manni á þing, þó litlu
muni, einkum í tilviki Bjartrar fram-
tíðar sem mælist nú með 4% fylgi.
Margt getur breyst fram að kosning-
unum.
Kæmi á óvart ef úrslitin vikju
meira en 5% frá nýjustu könnun
Óvissan er mjög mikil og veruleg
hreyfing á kjósendum. Nú eins og oft
áður eru margir kjósendur enn óráðn-
ir, að sögn Ólafs Þ. Harðarsonar, pró-
fessors í stjórnmálafræði við Háskóla
Íslands. Í seinustu kosningum 2013
urðu meiri sveiflur á milli flokka en
nokkru sinni áður að sögn Ólafs.
Hann bendir þó á að kannanir að
undanförnu hafa í grófum dráttum
gefið svipaða mynd af stöðunni. Það
myndi því koma nokkuð á óvart að
mati hans ef sjálf kosningaúrslitin
myndu víkja mikið meira en fimm pró-
sentustigum frá þessum niðurstöðum
Félagsvísindastofnunar og svipuðum
niðurstöðum annarra kannana að und-
anförnu. Þó sé alls ekki hægt að úti-
loka að meiri sveiflur verði á fylginu.
Nýja könnun Félagsvísindastofn-
unar leiddi í ljós að Sjálfstæðisflokk-
urinn fengi 26% atkvæða, Píratar 20%,
Vinstri græn 17% ef gengið yrði til al-
þingiskosninga nú. Viðreisn mælist
með 12% atkvæða, Framsóknarflokk-
urinn 10% og Samfylkingin 6%. Aðrir
flokkar næðu ekki inn þingmönnum.
Meiriháttar breyting ef „fjór-
flokkarnir“ fara í 50-60%
Þegar þessar niðurstöður eru born-
ar undir Ólaf segir hann stöðu gömlu
flokkanna fjögurra, Sjálfstæðisflokks,
Framsóknar, Samfylkingar og Vinstri
grænna, athyglisverða. Þeir hafa nú
verið að mælast með samanlagt 50 til
60 prósenta fylgi. Í langflestum kosn-
ingum allt frá 1931 hafa gömlu „fjór-
flokkarnir“ verið samanlagt með yfir
90% fylgi í kosningum. „Það lægsta
sem þeir hafa farið gerðist tvisvar. Í
kosningunum 1987 og í síðustu kosn-
ingum 2013 en þá fengu þeir um 75%.
Þannig að ef þetta gengi eftir þá væri
það meiri háttar breyting á hefð-
bundnum styrkleikahlutföllum í ís-
lenskri pólitík,“ segir Ólafur.
10-12% yrði versta útkoman í 100
ára sögu Framsóknar
Hvað snertir stöðu einstakra flokka
segir hann vekja sérstaka athygli hvað
Samfylkingunni gangi illa en hún
mælist með um 6% í könnun Félags-
vísindastofnunar. Það sé að vísu
óvenjulega lítið fylgi en engu að síður
þá hafi hún eingöngu verið að mælast
með innan við tíu prósent í könnunum
að undanförnu.
Framsóknarflokkurinn hefur verið
að mælast í tíu til tólf prósenta fylgi og
segir Ólafur að ef sú yrði raunin í al-
þingiskosningunum þá yrði það versta
útkoma Framsóknar frá upphafi í 100
ára sögu flokksins.
Vinstrihreyfingin - grænt framboð
hefur verið á þokkalegu skriði í könn-
unum að undanförnu. VG fékk tæp
11% í kosningunum 2013 en mælist nú
með yfir 16% fylgi og Ólafur segir að
Sjálfstæðisflokkurinn geti í sjálfu sér
vel við unað og mælist nú með svipað
fylgi og síðast en hann bendir þó á að
ef útkoman yrði sú að Sjálfstæðis-
flokkurinn fengi í kringum 25% í kosn-
ingunum, væru það þriðju kosning-
arnar í röð þar sem flokkurinn er á því
róli. ,,Þá veltir maður fyrir sér hvort
það sé orðin varanleg breyting frá
þeim tímum þegar hann var venjulega
með 35 til 40 prósent,“ segir Ólafur.
Viðreisn býður fram í fyrsta skipti
og segir Ólafur að gott gengi hennar í
könnunum sé athyglisvert. Í könnun
Félagsvísindastofnunar mælist Við-
reisn með tæp 12%. „Ef Viðreisn fengi
12-13% þá væri það mesta fylgi sem
nýr flokkur hefur fengið alveg frá því
að núverandi flokkakerfi komst á,“
segir Ólafur. Það hafi bara tvisvar
gerst í sögunni að aðrir flokkar en
gömlu flokkarnir fjórir hafi farið yfir
tíu prósent í þingkosningum. Það voru
Borgaraflokkurinn (10,9%) og
Kvennalistinn (10,1%) í kosningunum
árið 1987. Ef nýir flokkar fá yfir tíu
prósent í komandi kosningum er það
mjög góður árangur í sögulegu ljósi að
sögn Ólafs. Þetta á raunar einnig við
um gengi Pírata sem eru þó að bjóða
fram í annað sinn, mælast nú með 20%
eins og fyrr segir en fengu 5,1% í sein-
ustu kosningum.
Það vekur ekki síður athygli í könn-
un Félagsvísindastofnunar að
stjórnarflokkarnir tveir eru samanlagt
með rétt ríflega þriðjungs fylgi meðal
kjósenda en þeir fengu rúmlega 50% í
kosningunum 2013. Fylgistapið frá
seinustu kosningum er eingöngu
bundið við Framsókanrflokkinn miðað
við könnun Félagsvísindastofnunar.
„Í Vestur-Evrópu hefur tilhneig-
ingin verið sú alveg frá 1945 að stjórn-
arflokkar tapa frekar en sigra í kosn-
ingum og sú tilhneiging hefur verið að
ágerast síðustu tíu til tuttugu árin,“
segir Ólafur. Í rauninni minni fylgis-
þróun núverandi ríkisstjórnarflokka
að ýmsu leyti á fylgisþróun flokkanna í
vinstri stjórninni frá 2009 til 2013 þó
að tap þeirra hafi verið enn meira í
kosningunum 2013 en kannanir gefa
til kynna um stöðu stjórnarflokkanna í
dag. Í kosningunum vorið 2013 töpuðu
báðir stjórnarflokkanir, Samfylkingin
og VG, yfir helmingi fylgis síns að
sögn Ólafs en núna er tap núverandi
stjórnarflokka bara bundið við Fram-
sókn.
12% atkvæða féllu dauð niður
Metfjöldi flokka var í framboði í
kosningunum 2013 og þeir eru álíka
margir núna. Ólafur bendir á varðandi
fjölda framboða að í síðustu kosn-
ingum féllu tæplega 12% atkvæða
dauð niður í þeim skilningi að tæplega
12% kjósenda kusu flokka sem komu
engum manni á þing. Þetta skipti
miklu máli varðandi stjórnarmyndun
að loknum kosningum. ,,Ef 12% at-
kvæða eru dauð í þessum skilningi þá
þarf ekki lengur rétt ríflega 50% til að
fá hreinan meirihluta í þinginu. Þá
þarf bara rúm 44% til þess. Það breyt-
ir því stjórnarmyndunarleiknum,“
segir Ólafur. Í íslenskri stjórnmála-
sögu hafa dauðu atkvæðin oftast verið
vel innan við 5 prósent en þetta breytt-
ist í kosningunum 2013.
Mjög erfitt er að reyna að geta sér
til um möguleg stjórnarmynstur út úr
niðurstöðum fylgiskannana að undan-
förnu en fjarlægur möguleiki virðist
vera á myndun tveggja flokka stjórn-
ar. Ólafur segir það fara dálítið eftir
því hversu mörg atkvæði falla dauð
niður í kosningunum 29. október.
,,Miðað við þessar niðurstöður er
tveggja flokka stjórn ólíkleg.“
Mikil óvissa og margir óráðnir
 Enn er hreyfing á fylgi flokka en kannanir að undanförnu gefa svipaða mynd af stöðunni
 Tveggja flokka stjórn ólíkleg miðað við þessar niðurstöður að mati prófessors í stjórnmálafræði
Fylgi flokka eftir kyni, aldri og búsetu
Bakgrunnsgreining úr fylgiskönnun Félagsvísindastofnunar HÍ fyrir Morgunblaðið
Heild 10% 12% 26% 6% 16% 20% 10% 787 793
Kyn
Karl 13% 14% 27% 6% 10% 20% 10% 383 405
Kona 6% 10% 24% 6% 23% 19% 11% 403 388
Aldur
18-29 ára 8% 14% 26% 1% 11% 34% 6% 168 98
30-44 ára 9% 14% 20% 8% 20% 19% 9% 207 206
45-59 ára 5% 12% 31% 5% 16% 16% 15% 205 202
60 ára og eldri 15% 7% 26% 10% 17% 13% 11% 207 287
Búseta
Norðausturkjördæmi 12% 10% 20% 10% 19% 19% 10% 91 97
Norðvesturkjördæmi 13% 10% 34% 7% 12% 17% 6% 77 74
Reykjavík N 2% 12% 23% 7% 19% 23% 14% 133 144
Reykjavík S 10% 14% 22% 4% 22% 20% 10% 139 143
Suðurkjördæmi 13% 12% 24% 3% 19% 22% 7% 104 98
Suðvesturkjördæmi 11% 11% 30% 7% 11% 18% 12% 243 237
C VB SD Þ
Önnur
framboð
fjöldi f.
Viktun
fjöldi e.
Viktun
Morgunblaðið/Eggert
Alþingi Vorið 2013 urðu mestu sveiflukosningar á milli framboða og flokka frá því að nútímastjórnmál komu til sög-
unnar á Íslandi. Ný könnun Félagsvísindastofnunar bendir til að kosningaúrslitin eftir 3 vikur geti orðið söguleg.
Rafhitun
Ryðfríir neysluvatnshitarar, hitöld (element),
hitastillar, hitastýringar, rafhitarar til húshitunar
og flest annað til rafhitunar.
Við hjá Rafhitun erum sérfræðingar í öllu sem við
kemur rafhitun. Við bjóðum einungis úrvals tæki
sem hafa sannað sig með áralangri reynslu.
Rafhitarar fyrir heita potta
Kaplahrauni 19 • Hafnarfirði • Sími: 565 3265 • ww.rafhitun.is
íslensk
framleiðsla
í 25 ár
Hiti í bústaðinn
Til athugunar er í atvinnuvegaráðu-
neytinu að veita Matvælastofnun
heimild til að veita kúabændum
fresti til lagfæringa á fjósum með
sérstökum úrbótaáætlunum sem
leiði til framkvæmda á umsömdum
tíma. Ákvæði reglugerðar um vel-
ferð nautgripa um básastærðir tók
gildi 1. október og ekki stendur til að
kippa þeim úr sambandi.
Landssamband kúabænda hefur
ítrekað óskað eftir því við landbún-
aðarráðherra að ákvæðum um stærð
bása í fjósum verði frestað þannig að
bændur gætu nýtt sér framkvæmda-
styrki samkvæmt búvörusamn-
ingum en þeim verður fyrst úthlutað
á næsta ári.
Margrét Gísladóttir, fram-
kvæmdastjóri sambandsins, segir að
enn séu í landinu um 280 básafjós.
Bannað verður að nota þau eftir 20
ár, samkvæmt reglugerðinni sem
gefin var út fyrir tveimur árum.
Ákvæðin sem tóku gildi nú um mán-
aðamótin gætu kallað á breytingar
um 40 fjósa með 1.500 til 2.000 bása.
Í þágu velferðar dýranna
Ólafur Friðriksson, skrifstofu-
stjóri í landbúnaðarráðuneytinu,
segir að til standi að breyta reglu-
gerðinni. Það eru að hans sögn mest
tæknileg atriði sem Ráðgjafar-
miðstöð landbúnaðarins hefur vakið
athygli ráðuneytisins á. Ólafur segir
að einnig hafi komið til álita að setja
heimild í reglugerðina til handa
Matvælastofnun um að semja um úr-
bótaáætlun við þá bændur sem ekki
hafi nú þegar getað lagað fjós sín að
reglugerðinni. Það verklag hafi verið
notað við úrbætur á aðstöðu á
svínabúum og reynst vel.
Segir Ólafur að þetta tengist fjár-
festingarstuðningi sem bændur geti
fengið á næsta ári, samkvæmt
ákvæðum búvörusamnings. Í stað
þess að fara í bráðabirgðaaðgerðir
gefist þeim þá tóm til að fara í raun-
verulegar endurbætur á fjósum sín-
um eða byggja ný. Allt sé þetta í
þágu velferðar dýranna.
helgi@mbl.is
Íhuga að heimila samn-
inga um umbótaáætlanir
 Um 40 fjós standast ekki kröfur um stærð bása