Morgunblaðið - 22.11.2016, Blaðsíða 16

16 FRÉTTIRViðskipti | Atvinnulíf
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 22. NÓVEMBER 2016
Efni fundarins:
Staða og starfsemi Gildis – lífeyrissjóðs
Samstarf við virk starfsendurhæfingu
Sjóðfélagar eru hvattir til að mæta.
Stjórn Gildis — lífeyrissjóðs
Hótel Reykjavík Natura, fimmtudaginn 24. nóvember kl. 16.30
Gildi–lífeyrissjóður
Sjóðfélagafundur
Lífeyrissjóður www.gildi.is
▪
▪
Skannaðu kóð-
ann til að sjá
gengið eins og
það er núna á
SVIÐSLJÓS
Hjörtur J. Guðmundsson
hjortur@mbl.is
Hörð gagnrýni á Landsbankann kem-
ur fram í skýrslu Ríkisendurskoðunar
um eignasölu bankans 2010-2016 sem
birt var í gær. Fyrir utan gagnrýni á
sölu Landsbankans á Borgun, sem
Morgunblaðið hefur að undanförnu
greint ítarlega frá úr skýrsludrögum,
er meðal annars fundið að því hvernig
bankinn stóð að sölu Vestia, Icelandic
Group, Promens, Framtakssjóðs
Íslands, IEI og Valitor. Gagnrýnin
snýr einkum að því að eignirnar hafi
ekki verið seldar í opnu söluferli, sem
meðal annars hafi leitt til þess að
lægra verð hafi fengist fyrir þær en
hægt hefði verið að fá.
Vestia var selt Framtakssjóði
Íslands haustið 2010 í lokuðu söluferli,
en innan félagsins voru fyrirtæki eins
og Húsasmiðjan, Plastprent og meiri-
hlutaeign í Teymi. Með í sölunni var
Icelandic Group, sem þá var í eigu
Landsbankans, en sala eignanna var
einkum tilkomin vegna þröngrar
eiginfjárstöðu bankans um þær mund-
ir. Fram kemur í skýrslu Ríkis-
endurskoðunar að erfitt sé að sjá að
söluverð Icelandic Group, sem var
13,9 milljarðar króna eða 55% af bók-
færðu eigin fé félagsins í lok júní 2010,
hafi verið réttlætanlegt þrátt fyrir erf-
iða eiginfjárstöðu Landsbankans.
Ekki þörf á að hraða sölunni
Margir kaupendur hafi þannig ver-
ið reiðubúnir að kaupa Icelandic
Group á þeim tíma þegar félagið var
selt og á mun hærra verði en Fram-
takssjóðurinn greiddi fyrir það. Fram-
takssjóðurinn hafi ári síðar selt tólf af
31 dótturfélagi Icelandic Group er-
lendis fyrir sama verð og sjóðurinn
greiddi fyrir alla samstæðuna. Félag
sem keypti tíu af þessum tólf dóttur-
félögum hafði óskað eftir viðræðunum
við Landsbankann um kaup á eign-
arhlutum bankans í félaginu á meðan
það var enn í eigu hans en fengið synj-
un.
Ríkisendurskoðun segir að þrátt
fyrir erfiða eiginfjárstöðu Landsbank-
ans verði þannig ekki séð að selja hafi
þurft Icelandic Group í lokuðu ferli til
að hraða sölunni, þar sem margir fjár-
festar hafi sýnt félaginu áhuga á þess-
um tíma. Bankanum hafi enn fremur
mátt vera ljóst að söluverðið væri lágt
með tilliti til sterkrar fjárhagsstöðu
Icelandic Group árið 2010 .
Landsbankinn rökstuddi sölufyrir-
komulagið á Vestia og Icelandic
Group á sínum tíma með því að ekki
hefði verið hægt að selja Vestia í einu
lagi í opnu og gagnsæju söluferli, þar
sem margar eignir fyrirtækisins hefðu
verið illseljanlegar. Það hefði enn
fremur tekið langan tíma, bæði vegna
stöðu eigna og sömuleiðis vegna um-
fangs verkefnisins. Þá hefði bankinn
enn fremur verið undir tímapressu frá
Samkeppniseftirlitinu um að selja
margar þessara eigna. Fyrir vikið
hefði salan á Vestia til Framtakssjóðs-
ins verið talin heppileg lausn.
Ríkisendurskoðun vekur enn frem-
ur athygli á að í lok ágúst 2010 hafi
Icelandic Group birt afkomutilkynn-
ingu sína fyrir fyrri hluta þess árs, þar
sem gerð hafi verið grein fyrir góðri
afkomu félagsins. Þar hafi meðal ann-
ars komið fram að skammtímaeignir
félagsins dygðu bæði fyrir langtíma-
lánum þess og öllum skammtíma-
skuldum. Eiginfjárstaða Icelandic
Group hafi verið jákvæð um 25 millj-
arða króna og eiginfjárhlutfall þess
34%. Afkomutilkynningin hafi verið
birt ellefu dögum eftir að Landsbank-
inn tilkynnti um söluna, en gera megi
ráð fyrir að þessar upplýsingar hafi
legið fyrir hjá félaginu þegar salan
hafi verið handsöluð.
Með sölunni á Icelandic Group hafi
Landsbankinn ekki aðeins orðið fyrir
skaða á orðspori, enda hafi salan verið
gagnrýnd opinberlega og meðal ann-
ars úr röðum þingmanna, heldur einn-
ig líklega orðið af talsverðum fjár-
hagslegum ávinningi með því að gefa
ekki öðrum kaupendum, sem reiðu-
búnir hafi verið að greiða hærra verð,
kost á að bjóða í eignarhlutinn.
Söluverðið milljarði lægra
Hliðstæð gagnrýni er sett fram í
tengslum við sölu á fleiri eignum
Landsbankans á tímabilinu. Tæpur
helmingshlutur í Promens hafi verið
seldur árið 2011 í lokuðu söluferli fyrir
sem numið hafi 84% af bókfærðu virði
eiginfjár félagsins. Söluverðið teljist í
því samhengi frekar lágt. Eignarhlutir
Landsbankans í Framtakssjóði
Íslands og IEI hafi verið seldir í maí
2014 í lokuðu ferli á um sjö milljarða
króna til annarra hluthafa í Framtaks-
sjóði Íslands, sem átt hafi forkaups-
rétt að hlutunum. Söluverðið hafi ver-
ið um einum milljarði króna lægra en
bankinn hafi sjálfur metið þá á.
Sem fyrr segir hafa gagnrýni Rík-
isendurskoðunar á söluna á Borgun
árið 2014 áður verið gerð skil í Morg-
unblaðinu, en gagnrýnin snýr einkum
að því að félagið hafi verið selt án þess
að tekið væri tillit til hugsanlegs
ávinnings vegna yfirtöku Visa Inc. á
Visa Europe Ltd. sem og að félagið
hafi ekki verið selt í opnu ferli.
Hefði getað selt eignir
fyrir mun hærra verð
 Félög í eigu Landsbankans seld á verði sem var vel innan við bókfært eigið fé
● Vísitala byggingarkostnaðar lækkaði
um 0,4% í nóvember samkvæmt nýjustu
tölum Hagstofunnar sem komu út í gær,
en hún stendur í 130,2 stigum (desem-
ber 2009=100 stig). Helstu liður vísitöl-
unnar sem hafði mest áhrif til lækkunar
var innflutt byggingarefni, en sá liður
lækkaði um 1% milli mánaða. Innlent
byggingarefni lækkaði um 0,5%.
Þetta er þriðji mánuðurinn í röð sem
byggingarvísitalan lækkar en þegar horft
er til síðustu 12 mánaða hefur hún
hækkað um 1,6%. Á sama tímabili hefur
vísitala innfluttra byggingarvara lækkað
úr 95,4 stigum í 88,3 stig, sem rekja má
til styrkingar krónunnar.
Byggingavísitalan lækk-
ar um 0,4% í nóvember
22. nóvember 2016
Gengi Kaup Sala Mið
Dollari 113.28 113.82 113.55
Sterlingspund 140.63 141.31 140.97
Kanadadalur 83.76 84.26 84.01
Dönsk króna 16.156 16.25 16.203
Norsk króna 13.196 13.274 13.235
Sænsk króna 12.223 12.295 12.259
Svissn. franki 112.35 112.97 112.66
Japanskt jen 1.0248 1.0308 1.0278
SDR 153.42 154.34 153.88
Evra 120.21 120.89 120.55
Meðalgengi/Viðskiptavog þröng 151.1541
Hrávöruverð
Gull 1214.95 ($/únsa)
Ál 1712.0 ($/tonn) LME
Hráolía 46.05 ($/fatið) Brent
Fyrstu 10 mánuði
ársins komu 1,5
milljónir ferða-
manna til lands-
ins og jókst fjöldi
þeirra um 36%
frá sama tímabili í
fyrra, samkvæmt
samantekt í
Hagsjá hagfræði-
deildar Lands-
bankans.
Uppsveiflan í ferðaþjónustunni
sem byrjaði árið 2011 er því að kom-
ast á sitt sjötta ár. Meðalvöxtur milli
ára hefur verið um 24% sé miðað við
fyrstu 10 mánuði hvers árs en árið í
ár telst vera metár. Næstmestur
mældist hann í fyrra er ferðamönn-
um fjölgaði um 29,7% milli ára.
Sterk króna virðist ekki enn farin
að bíta, en almennt fjölgar ferða-
mönnum af nánast flestöllum þjóð-
ernum. Mesta hlutfallslega aukning-
in er frá Kanada og Bandaríkjunum.
Ferðamönnum frá Kanada fjölgaði
um 72% yfir tímabilið en Bandaríkja-
menn koma fast á hæla þeirra með
67% fjölgun ferðamanna. Þá er einn
af hverjum fjórum ferðamönnum
sem heimsækja landið bandarískur.
Frá því að byrjað var að telja kom-
ur ferðamanna eftir þjóðernum árið
2003 hefur engin þjóð áður náð svona
háu hlutfalli af heildarfjölda ferða-
manna er ferðast til landsins, segir í
Hagsjá Landsbankans. Alls komu
360 þúsund bandarískir ferðamenn
til landsins yfir tímabilið.
olafur@mbl.is
Sterk króna
bítur ekki enn
Ferðafólk Kanada-
búum fjölgar mest.
 Flestir ferðamenn bandarískir í ár
● Fjármálaeftirlitið
hefur sektað
Íslandsbanka fyrir
brot á verðbréfa-
lögum, að því er
fram kemur í til-
kynningu á heima-
síðu FME. Bankinn
var talinn hafa farið
út fyrir heimildir
sínar þegar hann
framkvæmdi endur-
kaupaáætlun á eigin hlutabréfum fyrir
hönd viðskiptavinar. Í sjö tilvikum keypti
bankinn hlutabréfin á hærra gengi en
samið hafði verið um í endurkaupaáætl-
uninni. Íslandsbanki samþykkti að greiða
7 milljónir króna í sátt vegna málsins.
Fjármálaeftirlitið leggur
sekt á Íslandsbanka
Íslandsbanki Lýk-
ur málinu með sátt.
STUTT
Ríkisendurskoðun hvetur bankaráð Landsbankans til þess að grípa til
ráðstafana til þess að endurheimta það traust og trúverðugleika sem
bankinn hafi stefnt í hættu á undanförnum árum með verklagi sínu við
sölu á verðmætum eignum. Þetta kemur fram í skýrslu embættisins.
Mikilvægt sé að eigendastefnu ríkisins sé fylgt og öðrum reglum sem
stuðla eigi að heilbrigðum og eðlilegum viðskiptaháttum. Fara þurfi enn
fremur varlega í að nýta undanþáguheimildir frá meginreglunni um opið
og gegnsætt söluferli eigna.
Fram kemur í fréttatilkynningu frá Landsbankanum að ákvarðanir séu
ávallt teknar með hagsmuni bankans að leiðarljósi og í samræmi við lög
og reglur. Þegar hafi verið gripið til ýmissa aðgerða til þess að bregðast
við gagnrýni og metið verði á grundvelli skýrslu Ríkisendurskoðunar
hvort frekari aðgerða sé þörf.
Endurheimti trúverðugleika
ÁBENDINGAR TIL BANKARÁÐS LANDSBANKANS
Morgunblaðið/Kristinn
Gagnrýni Landsbankinn er harðlega gagnrýndur í skýrslu Ríkisendurskoð-
unar fyrir það hvernig staðið var að eignasölu bankans á árunum 2010-2016.