Morgunblaðið - 22.11.2016, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 22. NÓVEMBER 2016
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
BarackObama erkominn
heim úr síðustu ut-
anlandsför sinni
sem forseti. Evr-
ópuferðin hófst í
Grikklandi og endaði í Berlín.
Þangað komu nokkrir helstu
leiðtogar álfunnar til að kveðja.
Í Grikklandi tók Tsipras for-
sætisráðherra á móti. Hann er
utarlega á vinstrikanti stjórn-
málanna. Gestgjafinn í Berlín
er hægra megin á vængnum.
Obama var talinn einn vinstri-
sinnaðasti þingmaður öld-
ungadeildar Bandaríkjaþings á
sinni skömmu tíð þar. Hefði
hann verið á hægri vængnum
hefði hann verið stimplaður
öfgamaður. Þegar til þessa
fundar var boðað var stefnt á
kósíkvöld. En umræðuefni
þessa fundar situr í þúsunda
kílómetra fjarlægð, í Versala-
turni í Nýju Jórvík og ruglar
alla stemningu.
Obama er vissulega róttækur
vinstrimaður, á bandarískan
mælikvarða, en enginn öfga-
maður. Hann birtist fólki oft
fremur sem fræðimaður en
stjórnmálamaður og á það til að
vera langorður og tala í klisj-
um. Í lok næsta fundar síns, nú
í Perú, hélt Obama
blaðamannafund á erlendri
grund. Aðeins örfáir frétta-
menn komust að með spurn-
ingar, því forsetinn svaraði
hverjum og einum með stuttum
fyrirlestri.
Þótt annar háttur hefði verið
fjörlegri voru svör forsetans
um margt fróðleg. Hann var
minntur á að hafa sagst hafa
orðið þægilega undrandi yfir
því hvað George W. Bush hefði í
hvívetna lagt sig fram um að
tryggja að aðkoma Obama í
Hvíta húsið heppnaðist vel. Þá
hefði hann einnig hrósað fyr-
irrennara sínum fyrir það að
segja varla nokkru sinni
styggðarorð um eftirmann sinn
öll þessi átta ár. Í svari sínu
ítrekaði Obama að Bush yngri
hefði komið fram sem sér-
stakur heiðursmaður í báðum
þessum efnum. Sjálfur hefði
hann þegar heitið því að fylgja
þessu góða fordæmi Bush og
gera sitt til þess að valdaskiptin
gengju vel fyrir sig. Varðandi
síðara atriðið sagðist Obama
hafa fyrirvara. Hann myndi
ekki af litlu tilefni verða með
athugasemdir uppi um ein-
stakar gjörðir Donalds Trump
sem forseta. En hann áskildi
sér rétt til að tjá sig þegar um
stefnumarkandi mál væri að
ræða eða mál sem vörðuðu mik-
ilvægar hugsjónir að sínu mati.
Þessi kostur Obama er ekk-
ert lakari en sá sem Bush valdi,
þótt ólíkir séu. Það er sjálfsögð
regla að stuðla að góðum valda-
skiptum og það er ögrun við
kjósendur að taka
ekki úrslitum kosn-
inga vel og kurt-
eislega. Ákvörðun
Bush yngri að halla
aldrei orði á eftir-
mann sinn var virð-
ingarverð. En ekkert er að því
að öflugur stjórnmálamaður
eins og Obama taki opinbera af-
stöðu í mikilvægum málum.
Farið gæti vel á því að hafa
hægt um sig fyrsta kastið. En
það er gagnlegt fyrir um-
ræðuna að færustu menn segi
álit sitt.
Óvæntar hugleiðingar
Obama um alþjóðavæðingu við-
skipta vöktu einnig athygli.
Augljóst var að forsetinn telur
að þau mál skýri að nokkru
hrakfarir demókrata í kosn-
ingum. Það er lítil sanngirni í
því að repúblikanar nái að
klekkja á demókrötum með al-
þjóðavæðingu sem farið hafi út
fyrir öll mörk. En Trump náði
að gera alþjóðavæðinguna að
blóraböggli og græddi flokkur-
inn á því.
Verjendur frjálsra viðskipta
fullyrða að allur heimurinn
græði á alþjóðavæðingu. Meðal-
töl virðast staðfesta það en þau
segja ekki allt. Um hinn vest-
ræna heim hefur stórum og
smáum vinnustöðum verið lok-
að, því framleiðendur fundu
hræódýrt vinnuafl, þar sem
vinnueftirlit eru ekki til og risa-
fyrirtæki lúta fáum reglum og
síst frá skattinum sem hrellir
aðeins heimamenn. Vel þjálf-
aðir og samviskusamir starfs-
menn hafa hrökklast á atvinnu-
leysingjabekk þúsundum
saman. Þeir kusu Donald
Trump. Fólkið segir elítuna
standa ofar lögum, og troðfylla
vasa sína í krafti þess.
Obama hugsaði upphátt í
Perú. Alþjóðavæðing væri góð
en þyrfti samræmdar hömlur.
Auka þyrfti vinnuvernd og
jafna laun á milli landa og hefja
herferð „alþjóðasamfélagsins“
sem enginn veit hvar er til húsa,
gegn mútum, peningaþvætti og
öðrum hroða. Allt hljómaði
þetta eins og snakk fræði-
manns, fremur en valdamanns
sem haft hafði átta ár til að-
gerða.
Sama daginn horfði May, for-
sætisráðherra Bretlands, fram-
an í sína viðskiptamógúla og
sagði að breskur almenningur
„hefði fullt leyfi til að spyrja sig
og aðra að því, fyrir hverja
landið þeirra væri. Það væri svo
sannarlega ekkert ógeðfellt við
þá spurningu“.
Á Íslandi þyrfti íslenska góð-
mennaelítan áfallahjálp og
„RÚV“ fjóra framhaldsþætti í
Kastljósi, væri einhver Íslend-
ingur grunaður um að hafa
muldrað í barminn, svo varla
heyrðist: Með leyfi að spyrja,
fyrir hverja er landið okkar?
Værðarleg elítan
rumskar. Henni
þykir það ekki
sanngjarnt}
Hver ybbir sig?
É
g spyr sambúðarfólk sjaldnast
um sambandið; hvort þetta sé
ekki ægilega erfitt allt saman.
Ég sé alveg fólk í kringum mig
sem hangir saman af gömlum
vana, en það er bara þeirra mál. Það virðist
hins vegar vera alveg normalt að spyrja um
sambandsleysi einhleypra. Fyndnast er
hvernig sumir virðast vorkenna mér að vera
einhleyp og spyrja með mæðulegum tón
hvernig gangi í karlamálum. Þegar ég svara
að það gangi bara ekkert en ég sé alsæl með
lífið heyrist stunið, „æi, þetta kemur þegar
þetta á að koma“. Já, takk fyrir vorkunnsem-
ina, en ég er alveg góð! Kannski langar mig
bara ekkert í samband og það get ég sagt með
sanni að mig langar alls ekki í sambúð. Frjáls-
ræðið sem fylgir því að búa einn (með börn-
unum sínum) er yndislegt og svo fæ ég auðvitað að ráða
öllu. Ég þarf aldrei að spyrja neinn um leyfi til eins eða
neins. „Heyrðu, elskan, er þér sama þó að ég skreppi til
Asíu að leika mér? Kostar kannski smá og þú sérð um
allt á meðan, en er það ekki í lagi?“
Ég ræð öllu. Og það er yndislegt. Hvar ég set hlutina,
hvort ég laga til í eldhúsinu eða ekki, hvað er í matinn, í
hvað ég eyði peningum, hvað ég borða í jólamatinn. Þarf
ekki að berjast um sængina eða hlusta á hrotur. Þarf
ekki að útskýra af hverju ég fór í Smáralindina í gær að
kaupa jólagjafir en kom bara heim með föt á sjálfa mig.
Svona gæti ég haldið áfram endalaust! Hvernig er
hægt að vilja eitthvað annað? Er ekki sam-
búðarformið bara hreinlega orðið úrelt?
Sambúð eða hjónaband er kannski fínt fyr-
ir ungt fólk sem er að byrja lífið og eignast
börn en fyrir fólk á miðjum aldri er það bara
rugl. Allt hefur sinn tíma. Og sumt er óþarfi
að endurtaka.
Að fara að búa með nýjum maka, þegar
maður er orðin létt miðaldra, er flókið mál.
Það fylgir nefnilega öðru fólki ægilegur far-
angur. Allir þurfa að hafa skoðanir og tilfinn-
ingar og svo er allt þetta fólk sem fylgir með í
kaupbæti. Börn og foreldrar, jafnvel barna-
börn! Ég nenni alls ekki vælandi smábörnum
eða elliærum tengdamömmum. Ég hef átt
eina tengdamömmu og var heppin með hana.
Tek ekki sénsinn á næstu. Og svo finnst mér
eiginlega öll börn leiðinleg nema mín eigin.
Sérstaklega börn yngri en tíu ára. Og ég þoli mjög fáa
hunda og alls ekki hesta. Já, ég sagði þetta. Dílið við það!
Þar sem ekki fyrirfinnst karlmaður sem ekki hefur
lífsins farangur að bera ætla ég bara að hafa það gott ein.
Þetta er allt of mikið vesen.
Kannski ég fái mér nokkrar kisur í ellinni og verði
skrítna kattakonan í hverfinu. Kannski leggst ég í heims-
reisu á mótorhjóli. Kannski gerist ég heimsmeistari eldri
kvenna í boxi. Kannski hleyp í New York-maraþoninu
2017. Kannski sest ég að á sveitasetri í Tuscany og fæ
mér ítalskan elskhuga. Eða tvo!
Eða ekki. Ég ræð því nefnilega sjálf. asdis@mbl.is
Ásdís
Ásgeirsdóttir
Pistill
Hvernig gengur í karlamálum?
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
BAKSVIÐ
Bergþóra Jónsdóttir
bj@mbli.is
Rjúpnaveiðitímabili þessaárs er lokið. Vegna fjöldaútkalla björgunarsveita ogatburða sem hafa átt sér
stað á tímabilinu hafa veiðimenn velt
fyrir sér fyrirkomulagi á veiðunum.
Dúi Landmark, formaður Skotveiði-
félags Íslands, vill að dögunum verði
fjölgað. Það sé aðallega tvennt sem
skipti máli sem styðji þá tillögu. Í
fyrsta lagi skapist mikið álag á veiði-
svæðum samfara því að gæði og upp-
lifun veiðimanna minnki því of margir
séu á sama svæði. Í öðru lagi að menn
séu að fara út í vond veður því of fáir
dagar séu í boði til veiða. Þá gerist
það eins og þetta ár að nánast allir
veiðidagarnir séu slæmir en menn
fari samt af stað og miklu meiri líkur
verði því á slysum.
20% minna af rjúpum
Samkvæmt upplýsingum frá um-
hverfis- og auðlindaráðuneytinu er
veiðitímabilið skoðað og endurmetið á
hverju ári. Samkvæmt bestu fáanlegu
vísindagögnum frá Náttúru-
fræðistofnunar Íslands er rjúpna-
stofninn um þessar mundir talinn
minni en undanfarin ár. Því hafi ekki
verið neinar forsendur fyrir því að
auka veiðina, þar sem stofninn sé um
20% minni en í fyrra. Sjónarmið ráðu-
neytisins er að tryggja það að veið-
arnar séu sjálfbærar og samkvæmt
þeirri verulegu minnkun sem Nátt-
úrufræðistofnun hafi sýnt fram á fyrir
veiðitímabilið 2016 hafi ekki verið til-
efni til að samtímis yrði aukin veru-
lega sókn í stofninn.
Snýst um öryggismál
Að sögn Dúa Landmark skilaði
Umverfisstofnun í samstarfi við Skot-
veiðifélag Íslands inn tillögum fyrir
veiðitímabilið sem nú er að klárast,
meðal annars því að fjölga dögum í 18,
en umhverfisráðherra samþykkti þær
breytingar ekki.
Dúi segist hafa viljað hafa
Náttúrufræðistofnun með í því sam-
starfi en hún hafi hafnað því og skilað
sértillögu til ráðherra um að tímabilið
skyldi vera óbreytt frá því sem áður
var, eða 12 dagar. ,,Við bentum
umhverfisráðherra á að rökin með því
að fjölga dögunum væru fyrst og
fremst öryggismál, sem okkur hefur
fundist vera alltaf meira og meira að-
kallandi og reynsla þessa tímabils
hefur sýnt okkur það glögglega,“ seg-
ir Dúi. Einnig bendir hann á að veið-
arnar séu sjálfbærar í dag og það ætti
því ekki að skipta máli hversu margir
dagar séu leyfðir. ,,Hvort dagarnir
eru níu eða 47 skiptir ekki máli, það
hefur sýnt sig að menn fara aldrei
fleiri en þrjá til fjóra daga og atvinnu-
veiðimennska heyrir sögunni til.
Fleiri dagar þýða ekki endilega fleiri
rjúpur,“ segir Dúi. Hann vonar inni-
lega að næsti umhverfisráðherra hafi
þessi sjónarmið að leiðarljósi.
Umhverfis- og auðlindaráðherra
taki ákvarðanir á fyrirliggjandi mati á
stærð stofnsins. En öryggismál
rjúpnaskyttna verði að skoða í öðru
samhengi en í ljósi fjölda þeirra daga
sem leyfðir séu til veiða. Að sjálfsögðu
sé áhugavert að leita leiða til að
styrkja veiðistjórnun á rjúpu,
og ef mögulegt er að fjölga
veiðidögum til að sem
flestir veiðimenn geti not-
ið þessa sports og tilheyr-
andi útiveru í náttúrunni,
ef hægt sé að tryggja að
það leiði ekki til ósjálfbærra
veiða og umfram það sem
ráðlagt er. Það mun
ráðuneytið skoða í
samstarfi við fag-
stofnanir sínar og
hagsmunaðila.
Misjöfn sýn á lengd
rjúpnaveiðitímabils
Morgunblaðið/Ingó
Veiðar Rjúpnaveiðidagar eru fáir og því fara menn þótt veður sé slæmt.
Rjúpnaveiðin hefur gengið
ágætlega og flestir komnir
með í matinn að sögn Dúa en
með mikilli harðsækni. Vegna
þess að dagarnir eru fáir og
veðrið hefur verið slæmt þess-
ar leyfilegu helgar. „Veðrið lék
ekki við okkur rjúpnaveiðimenn
þetta árið en í heild sást víða
til rjúpunnar,“ segir Dúi.
Spurður um hvar hún héldi sig
mest þetta árið segir Dúi að
erfitt sé að meta það, vanir
rjúpnaveiðimenn sem fara á
sömu svæðin ár eftir ár
segjast stundum sjá
minna af henni en árið áð-
ur og svo eru það þeir
sem aldrei hafa séð eins
mikið af fugli á tilteknu
svæði. ,,Það er tíðarfarið
sem ræður svo miklu
varðandi það
hvar hún heldur
sig,“ segir Dúi.
Flestir fengu
í matinn
SLÆMT VEÐUR Í ÁR
Dúi Landmark