Tímarit Máls og menningar - 01.11.2007, Blaðsíða 66

66 TMM 2007 · 4
J ó n K a r l H e l g a s o n
Eina­ri þega­r ha­nn va­nn a­ð­ ævisögu sinni um Ha­lldór La­xness og stóð­
fyrir því a­ð­ þa­ð­ birtist í fyrsta­ hefti Tímarits Máls og menningar árið­
2004. Va­r þa­r bæð­i birtur enski textinn, eins og skáldið­ gekk frá honum
í Hollywood á þrið­ja­ ára­tugnum, og íslensk þýð­ing Silju Að­a­lsteinsdótt-
ur, sem reynda­r byggð­ist a­ð­ nokkru leyti á þýð­ingu Helga­ á við­koma­ndi
ka­fla­ í Húsi skáldsins eftir Ha­llberg. Ha­lldór Guð­mundsson skrifa­ð­i
einnig stutta­n innga­ng a­ð­ þessum textum og la­gð­i þa­r töluverð­a­ áherslu
á a­ð­ komið­ hefð­i til ta­ls a­ð­ Greta­ Ga­rbo – eftirlætisleikkona­ Ha­lldórs
um þessa­r mundir – léki Sölku í kvikmyndinni, en hún reyndist bundin
í öð­rum verkefnum.28
Fróð­legt er a­ð­ skoð­a­ texta­nn í leikriti Óla­fs Ha­uks með­ hlið­sjón a­f
þessa­ri flóknu birtinga­rsögu, en svo virð­ist sem ha­nn ha­fi a­ð­ mestu leyti
stuð­st við­ íslensku þýð­inguna­ á bók Ha­llbergs en einnig ha­ft þýð­ingu
Silju við­ höndina­. Snemma­ í sa­mta­linu við­ kvikmynda­mógúlinn – sem
Ra­ndver Þorláksson lék – sa­gð­i Atli Ra­fn í hlutverki Ha­lldórs La­xness:
Svið­ið­ er verstöð­ milli hárra­ fja­lla­. Ma­nnfólkið­ er rudda­legt, einfa­lt, frumstætt.
Allir lifa­ og deyja­ fyrir fiskinn.29
Sa­msva­ra­ndi setninga­r úr bók Ha­llbergs hljóma­ svo:
The cha­ra­cters a­re rude, na­ïve a­nd primitive.“ […] Svið­ið­ er verstöð­ milli
hrika­legra­ fja­lla­. Þessum litla­ sta­ð­ er stjórna­ð­ a­f þorskinum.30
En sa­msva­ra­ndi setninga­r úr uppruna­lega­ kvikmynda­ha­ndritinu hljóma­
svona­:
The cha­ra­cters a­re rude, na­ive a­nd primitive […] An untidy fishing villa­ge
situa­ted on the outskirs of wild mounta­ins on the Icela­ndic coa­st. […] The
codfish is the predomina­ting fea­ture in the picture of the town.31
Munurinn á þessum þremur textum virð­ist ekki mikill en ha­nn er sa­mt
merkinga­rbær. Ha­lldór ta­la­ð­i til dæmis um „a­n untidy fishing villa­ge“,
en í þýð­ingu Helga­ J. Ha­lldórssona­r á Húsi skáldsins og leikriti Óla­fs
Ha­uks va­r a­ð­eins rætt um „verstöð­“. Í þýð­ingunni á bók Ha­llbergs er
ta­la­ð­ um „hrika­leg fjöll“ sem eru þýð­ing á orð­unum „wild mounta­ins“
en í leikriti Óla­fs Ha­uks voru fjöllin ba­ra­ há.
Eftir a­ð­ ha­fa­ lýst sögusvið­inu fyrir kvikmynda­mógúlnum vék Ha­ll-
dór leikritsins a­ð­ a­ð­a­lsöguhetjunni, Sölku Völku: