Fréttatíminn - 03.09.2016, Side 26

26 | FRÉTTATÍMINN | Laugardagur 3. september 2016
KRINGLUNNI 2. HÆÐ | HAGKAUPSHÚSINU, SKEIFUNNI
SPÖNGINNI, GRAFARVOGI
SELESTE
UMGJÖRÐ Á:
1 kr.
við kaup á glerjum
Bóbó á Holtinu var einn fegursti maður sem gengur hefur um
íslenska grund, segja má að aldrei hafi jafn góður biti endað í
hundskjafti Bakkusar og Bóbó. Hingað til hafa því mestu glæsi-
menni hverrar kynslóðar leikara leikið Badda. Kristján Frank-
lín Magnús lék Badda næstum hvert kvöld í næstum tvö ár frá
hausti 1987 til vors 1989 í leikgerð Kjartans Ragnarssonar í Búr-
-skemmunni á Meistaravöllum. Þórhallur Gunnarsson var Baddi
á Akureyri undir leikstjórn Kolbrúnar Halldórsdóttur. Sagt er
um glæsimennið Þórhall að hann hefði líklega ekki snúið sér að
fjölmiðlun heldur átt gifturíkan leikferil ef hann hefði ekki verið
í árgangi í leiklistarskóla með helstu gulldrengjum leikhússins;
Hilmi Snæ Guðnasyni og Benedikt Erlingssyni. Friðrik Þór Frið-
riksson valdi Baltasar Kormák sem Badda í bíómyndina eftir
bókunum og því hefur verið haldið fram að það sé einn galli við
myndina að Baddinn í henni sé eiginlega flottari en Elvis, hann
hefði mátt vera finnskari, eins og persóna hjá Aki Kaurismäki.
Þórir Sæmundsson mun því ekki aðeins glíma við persónu
Badda í kvöld og draug Bóbós, hins ógæfusama glæsimennis;
heldur þarf hann að endurskapa svala töffarann fyrir okkar tíð.
Og brjóta hann síðan niður og druslast með brotin í gegnum
helvíti alkóhólismans.
Of fagur fyrir þetta líf
Hin ósýnilega aðalpersóna
Saga Bóbós á Holtinu er saga drengs sem var spilltur af eftirlæti, borinn
á höndum kvenna; ungs manns sem allt gat en ekkert gerði og loks full-
orðins manns sem tapaði lífsglímu sinni fyrir Bakkusi. Þegar skrælt er utan
af sögunni er þetta saga af manni sem veikist og finnur ekki bata, fyrst
og fremst vegna þess að samfélagið viðurkennir ekki sjúkdóminn. Síðustu
áratugina var Bóbó róni í Reykjavík, hluti af sjúklingahópi öfugu megin við
borgarhliðið.
Saga alkóhólistans hefur verið sögð aftur og aftur, allt frá Jeppa á Fjalli
til vorra daga. Holberg vissi náttúrlega ekki að Jeppi væri alki heldur taldi
sídrykkju hans merki þess að almúgafólk þyldi ekki hóglífið eins vel og
aðalsfólkið. Sem var betur gert. Þegar mannréttindabarátta áfengissjúk-
linga hófst um og eftir seinna stríð birtist nútímalegri sýn á áfengissýki í
bókmenntum og bíó, til dæmis í metsölubók Charles R. Jackson, The Lost
Weekend, sem Billy Wilder gerði að Óskarsverðlaunamynd með sama nafni.
The Lost Weekend kom út skömmu eftir að AA-bókin kom fyrst út.
Charles R. Jackson var einn af fyrstu ölkunum sem sóttu AA-fundi í New
York. Í bók sinni kynnti hann nýja persónu inn í bókmenntaheiminn, alkann
sem drakk vegna þess að hann var alkóhólisti, veikur maður. Það er reynd-
ar gefið í skyn í bókinni að rekja megi orsakir áfengissýkinnar til þess að
Don Birnam sé skápahommi, eins og höfundurinn Jackson. En Birnam er
þó fyrst og fremst veikur af alkóhólisma. Drykkjan er ekki afleiðing syndar,
persónuveikleika eða siðferðislegrar togstreitu. Birnam er syndugur, veik-
lundaður og siðferðislega sundurtættur vegna þess að hann er alkóhólisti
og kann ekki að leita bata.
Um áratug síðar teiknar Malcolm Lowry slíkan alkóhólista enn betur í
bók sinni Under the Volcano. En eftir það hverfur þessi alkóhólisti að mestu
úr bókmenntunum, enda erfitt að láta svona óútreiknanlegar persónur
vaða um blaðsíður og leiksvið. Til að fella alkann inn í hefðbundinn frá-
sagnarboga freistuðust höfundar því til þess skilja stjórnlausa drykkju sem
afleiðingu áfalla eða sem flótta undan einhverju sem persónur óttuðust.
Alkinn, sem drekkur vegna þess að hann er veikur og án tillits til þess hvort
fólk er blítt við hann eða illt, tollir illa í sögu vegna þess að hann bregst ekki
við aðstæðum heldur sjúkdómnum sem er inn í honum og utan sögunnar.
Hin meðvirku bregðast hins vegar við hegðun alkans og harmur sjúk-
dómsins birtist því oft sterkar í þeim. Karólína spákona, heimilisfaðirinn
Tómas, Danni bróðir Badda og í raun öll ættin eru fárveikir aðstandendur.
Þau hringsnúast í kringum eyðandi miðju.
Hugmyndir okkar um alkóhólisma breytast og eru aðrar í dag en þegar
Djöflaeyjan var gefin út 1983 eða Gulleyjan kom út 1985. Síðan hefur næst-
um fimmti hver líklegur leikhúsgestur farið í áfengis- og vímuefnameðferð,
mikill meirihluti þekkir alkóhólisma úr sínu nánasta umhverfi. Undanfarin
misseri hafa gamlar deilur um hvort alkinn sé í vanda vegna þess að hann
drekki eða hvort hann drekki vegna þess að hann lenti í vanda eða áfalli.
Aðstandendur Djöflaeyjunnar þurfa því að endurskapa alkóhólismann í
sögunni ekki síður en töffaraskapinn í Badda. Það er ekki sjálfgefið að það
sem virkaði fyrir 30 árum gangi upp í dag.
Þjóðleikhúsið freistar þess
í kvöld að endurskapa
vinsælasta sögubálk seinni
tíma, Djöflaeyjuna, og færa
braggahverfi eftirstríðsár-
anna og íbúa þeirra til okk-
ar tíma. Á þetta fólk erindi
við okkur?
Gunnar Smári Egilsson
gunnarsmari@frettatiminn.is
Það er hvorki góð hugmynd né
slæm að setja Djöflaeyjuna upp
sem söngleik. Útkoman ræðst af
framkvæmdinni. Annað hvort
gengur þetta fullkomlega upp eða
alls ekki. Þetta er svoleiðis hug-
mynd. Það er ekkert lala, allt í
lagi eða næstum því. Annað hvort
verða þetta skeytin inn eða boltinn
endar upp í stúku.
Söngur dregur ekki úr harmin-
um í sögunni. Svo til allar óperur
sem hafa lifað eru harmsögur. Ís-
lenska óperan setur upp Eugene
Onegin í vetur. Það vantar ekki
Prins verður frekja
harminn í þá sögu. Söngleikir geta
líka borið harminn; Vesalingarnir,
West Side Story, Óperudraugurinn
og Jesus Christ Superstar. Það hafa
frekar verið gamanóperunnar sem
gleymast. Fyndni og skens eldast
verr en harmurinn. Sem er alltaf
nálægur og nýr.
Stjörnur í húsi
Vatnaskil ólíkra listforma eru gjöf-
ul svæði. Charlie Chaplin kom með
trúðslæti úr ensku Music Hall inn
í bíómyndirnar, dró síðan harm-
inn inn og þjóðfélagsádeiluna þar
á eftir. Það var Baltasar Kormák-
ur sem kom til Þjóðleikhússins og
vildi setja Djöflaeyjuna upp sem
söngleik. Balti mátti síðan ekki
vera að þessu og leikhúsið fól því
öðrum að gera eitthvað úr þessari
hugdettu. Það þarf ekki að vera
verra. En er það stundum og jafn-
vel oft. Það fer okkur oftast best að
lifa eigin drauma.
Íslenskt leikhús er að ganga í
gegnum einskonar stjörnutímabil.
Stóru leikhúsin veðja æ meira á
samvinnu við Gísla Örn Garðars-
son og Vesturport, Baltasar Kor-
mák eða aðra sem geta komið með
hugmyndirnar, framkvæmdina og
vinsældir sínar inn í leikhúsið.
Er þetta gott eða vont? Það veit
ég ekkert um. Líklega er leikhús
einföld íþrótt þegar upp er staðið.
Ef samstarfið við stjörnurnar skilar
góðum sýningum er það gott mál.
Ef sýningarnar eru vondar er sam-
starfið líka vont. Eins og maður-
inn sagði þá eru ekki til góðar eða
slæmar hugmyndir, aðeins hug-
myndir sem eru gerðar góðar eða
slæmar.
Endalaus metsala
Djöflaeyjan kom út 1983 og Gull-
eyjan 1985. Kjartan Ragnarsson
gerði leikgerð upp úr þessum bók-
um sem sýnd var í smekkfullri
Búr-skemmu út á Meistaravöllum
í næstum tvö ár, svo til á hverju
kvöldi frá hausti 1987 fram á vorið
1989. Friðrik Þór Friðriksson bjó til
úr þessu bíómynd sem frumsýnd
var 1996. Allt voru þetta meistara-
Íslenskt leikhús er að
ganga í gegnum einskon-
ar stjörnutímabil. Stóru
leikhúsin veðja æ meira
á samvinnu við Gísla Örn
Garðarsson og Vestur-
port, Baltasar Kormák
eða aðra sem geta komið
með hugmyndirnar, fram-
kvæmdina og vinsældir
sínar inn í leikhúsið.Kvennakórinn Kyrjurnar
getur bætt við sig nýjum röddum!
Látið drauminn rætast!
Starfið hefst miðvikudaginn 14. september kl. 19:30
í Friðrikskapellu við Valsheimilið að Hlíðarenda.

Lagaval er fjölbreytt og skemmtilegt.
Það er spennandi afmælisár framundan!
Kórstjóri er Sigurbjörg Hvanndal Magnúsdóttir,
söngkennari og söngkona.
20 ára
Upplýsingar veita Sigurbjörg gsm. 865 5503 | Petra gsm. 897 5323
Mynd | Þórarinn Óskar Þórarinsson