Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.06.1998, Blaðsíða 11

halda voninni væri stór þáttur í starfi þeirra. Þeim fannst
„óþægilegt" og „erfitt" að hjálpa fjölskyldunni að viðhalda
óraunhæfri von, erfitt gæti verið að finna réttu orðin og
bregðast rétt við. Einn þátttakandinn lýsti því að þrátt fyrir
vilja hjúkrunarfræðinga til að ræða um vonina eða dauð-
ann við deyjandi sjúklinga og fjölskyldur þeirra þá væri það
oft erfitt á bráðadeild:
Einu sinni við sjúkling, við vorum að byrja, þá þessi h...
sími, þetta var á matartíma, við vorum svo fáar að vinna,
hann hringdi og hringdi og hringdi þar til ég varð að svara.
Á acút deild þorir maður ekki að láta símann hringja það
getur allt komið inn, þetta er í eina skiptið sem sjúklingur
hefur farið að tala um svona mál.
Þessum hjúkrunarfræðingi fannst það leiðinlegt að geta
ekki talað um þetta við sjúklinginn og reyndi aftur, en það
gekk ekki. Einnig kom í Ijós hjá þátttakendum að aldur
sjúklinga með ólæknandi sjúkdóma eða deyjandi gat haft
áhrif á von um betra eða lengra líf.
Það fer eftir aldrinum á sjúklingnum, efað þetta er ungt
fólk þá er það náttúrlega vonin, ég man þegar ég var nemi
þá kom inn ung stúlka sem allir stóðu ráðþrota gagnvart,
ég man bara að ég skildi ekki að hún skyldi deyja, þetta
var bara eins og ég í rúmi, að hún skyldi deyja, þessi
stúlka, ég bara skildi það ekki.
Hjúkrunarfræðingarnir lýstu líðan sinni við þær aðstæð-
ur þegar fjölskyldan heldur í von sem ekki er raunhæf.
Mér finnst þá náttúrlega mikilvægt að þeir geri sér
raunhæfar vonir líka, svo að þeir séu ekki með einhverjar
gloríur, og svo hérna kannski, er þetta kannski bara ein-
hver brostin von sem að þeir kenna svo okkur um, af
hverju sagðir þú ekki neitt? Ég hef það á tilfinningunni að
þeir komi til með að hugsa, sko, þú vissir þetta.
Umræður um niðurstöður í tengslum
við fræðilegt efni
Scullion (1994) segir að samskipti séu ferli sem er litið á
sem mikilvægan þátt innan heilbrigðiskerfisins. Af þeim
sökum snúist kvartanir sem berist til forráðamanna þess
aðallega um samskipti. Hann segir jafnframt að fjölskyldur
hafi sig ekki í frammi vegna hættu á því að verða óvinsæl-
ar. Almennt sé vitað um óánægju með samskipti er að
heilbrigðisstarfsfólk gefi henni ekki nægilegan gaum og
reyni ekki að gera betur.
Samkvæmt Kristínu Björnsdóttur (1994) felur hjúkrun í
sér umönnun, að stuðla að vellíðan manneskjunnar og
þroska, einnig að aðstoða einstaklinginn við þá þætti sem
fullnægja þörfum hans og óskum. Umönnun hjúkrunar-
fræðingsins miðast við lífsreynslu sjúklings og áhrif veik-
inda á líf hans og aðstandenda hans. Kristín skilgreinir
slíka hjúkrun eitthvað á þessa leið: Hjúkrun byggir á þekk-
ingu og reynslu skjólstæðingsins, einnig á viðbrögðum
hans og skilningi á því hvaða merkingu atburðir og að-
stæður hafa fyrir hvern einstakling. Hjúkrunarfræðingurinn
öðlast þekkingu aðallega í samskiptum sínum við sjúkling-
inn og fjölskyldu hans, þar eð næmi fyrir þörfum og líðan
einstaklingsins er nauðsynlega samfara því að kynnast
heimi skjólstæðinganna, sögu þeirra og daglegu lífi. Hjúkr-
unarfræðingarnir í þessari rannsókn töluðu um eigin við-
brögð við þjáningu og sorg fjölskyldunnar og lýstu því
hvernig þeir skynjuðu þarfir einstaklingsins og fyndu á sér
hvaða viðbrögð væru viðeigandi við hverjar aðstæður.
Niðurstöður rannsókna sem gerðar hafa verið á hlut-
verki hjúkrunarfræðinga byggjast flestar á viðtölum við
hjúkrunarfræðingana sjálfa. Flestar þeirra leggja áherslu á
umönnun. Persónueinkenni hjúkrunarfræðingsins skipta
miklu máli og geta ráðið úrslitum um hvernig gengur að
vinna traust skjólstæðingsins (Reimer o.fl., 1991). Þessi
rannsókn leiddi í Ijós að hindranir gátu verið til staðar
þegar hjúkrunarfræðingarnir voru að byggja upp traust
tengsl við skjólstæðinga sína. Þeir töldu það oftast stafa af
því að þeir vissu of lítið um sjúklinginn og það gerði þá
óörugga sem fagmanneskjur.
Hickey og Lewandowski (1988) segja að hjúkrunar-
fræðingurinn sé oft milligöngumaður á milli læknis og fjöl-
skyldunnar. í rannsókn þeirra kom í Ijós að gjörgæsluhjúkr-
unarfræðingar töldu samskipti við fjölskylduna ófullnægj-
andi ef óljóst var hvaða upplýsingar hún hafði fengið hjá
lækni. Jones (1989) ræðir mikilvægi þess að góð samvinna
og góð tjáskipti séu meðal þeirra sem leggja á ráðin um
meðferð sjúklings og gefa honum og fjölskyldu hans upp-
lýsingar. Þar leggur hún sérstaka áherslu á nauðsyn þess
að hjúkrunarfræðingurinn sé meðvitaður um öll smáatriði
varðandi áform og framkvæmdir, og kosti þeirra og galla
fyrir sjúklinginn. Hjúkrunarfræðingarnir í þessari rannsókn
töldu það vera lykilatriði að fá að vita nákvæmlega hvað
læknirinn hefði sagt því að það væru hjúkrunarfræðingarnir
sem þyrftu að hugsa um fjölskylduna eftir á og hjálpa
henni að glíma við viðbrögðin.
May (1993) telur engan vafa leika á því að þessar að-
stæður séu hjúkrunarfræðingum mjög erfiðar. Hjúkrunar-
fræðingurinn sé að kynnast sjúklingnum, ekki bara sem
einstaklingi sem siðir og venjur sjúkrahússins eða þróun
banvæns sjúkdóms hafa sett úr lagi, heldur einnig sem
persónu sem hugsanlega þarf að taka erfiðar ákvarðanir
um. Ákvarðanir þurfa ekki að vera í samræmi við gildismat
hjúkrunarfræðingsins. Ef þær samrýmast ekki þeirri vinnu
sem hann hefur lagt í til að kynnast sjúklingnum sem hann
annast þá grafa þær undan viðleitni hans til að uppfylla
þarfir sjúklingsins. Hjúkrunarfræðingarnir í þessari rannsókn
ræddu um óöryggi gagnvart aðstandendum. Þeir töldu
það koma sérstaklega fyrir þegar þeir vissu ekki hvað
fjölskyldan vissi mikið. Þeim fannst það skipta miklu máli
að vita um ástand, horfur og framhaldið hjá sjúklingnum til
þess að geta myndað góð tengsl. Sumir þátttakenda álitu
að það væri ekki hægt að veita fjölskyldunni stuðning
nema vitað væri á hvaða forsendum ætti að gefa hann.
147
Tímarit Hjúkrunarfræðinga • 3. tbl. 74. árg. 1998