Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.06.1998, Blaðsíða 15

Niðurstöður
Aldur þátttakenda var á bilinu 47-60 ár, meðalaldur var 49
ár (tafla 2). Þegar þátttakendur hófu neyslu var aldur þeirra
að jafnaði 18 ár. Meðalaldur þátttakenda þegar þeir fóru í
fyrstu áfengismeðferðina var 39 ár. Tveir hjúkrunarfræð-
ingar voru giftir en fjórir fráskildir þegar könnunin fór fram.
Fjórir töldu að neyslan hefði byrjað í kjölfar atburða sem
gerst höfðu í umhverfi þeirra (neyslu eiginmanns, vina eða
fjölskyldu), áfalla í bernsku (sorgar, sársauka, misþyrminga
eða kynferðislegs ofbeldis), eða veikindum og lyfjaneyslu er
tengdist því. Fimm af sex þátttakendum höfðu notað fleira
en eitt vímuefni og neytt vímuefna í vinnunni. Fjórir töldu
tíðar fjarvistir úr vinnu hafa verið algengasta merki þess að
neysla var í gangi. Fimm þátttakendur mátu það svo að
hjúkrunarleyfi þeirra hefði verið í hættu á neyslutímabilinu.
Flestir þátttakendur töldu „afskiptaleysi" hafa einkennt
viðbrögð vinnuveitenda þegar mistnotkun uppgötvaðist.
Oft var reynt að leysa málið með því að færa hjúkrunar-
fræðinginn á milli deilda eða reka þá úr starfi. Þetta túlk-
uðu þátttakendur sem „skilningleysi" vinnuveitenda. Eftir-
farandi eru svör þátttakenda:
„Vinnuveitandi minn hafði stutt mig til að leita mér með-
ferðar, en sagði mér síðan upp störfum. “
„Vinnuveitendur mínir horfðu of lengi framhjá þessum
vanda, áður en mér voru settir úrslitakostir. “
„Oft var reynt að koma fyrir mig vitinu, ef svo má segja.
Læknir og félagsrágjafi sem unnu með mér bentu mér
á og voru að rétta mér bæklinga um áfengissýki, en ég
botnaði lítið í því. Mér var ráðlagt að fá vinnu við áfeng-
Tafla 2. Reynsla hjúkrunarfræðinga af að ná bata eftir
áfengis- og/eða vímuefnamisnotkun: Nokkrar
niðurstöður.
Breytur N %
Aldur: 40 - 49 ára 5 83%
50 - 59 ára 2 17%
Hjúskapur: Giftar 4 67%
Fráskildar 2 33%
Neysla í vinnu : Já 5 83%
Nei 1 17%
Hjúkrunarleyfi í hættu: Já 5 83%
Nei 1 17%
Laun á meðan meðferð stóð:
Full laun 2 33%
Hluta laun 4 67%
Endurtekin meðferð: Nei 2 33%
Já 4 67%
ismeðferð, sem var auðvitað út í hött. Yfirmaður minn
tók mig í viðtöl, en talaði alltaf um afleiðingarnar og ein-
kenni og ég upplifði afskipti hans mjög ógnandi. Hann
sendi fólk heim til mín, kom sjálfur og talaði mjög niður
til mín."
Fimm hjúkrunarfræðinganna höfðu farið í skipulagða
áfengismeðferð en einn hafði hætt neyslu sjálfur. Fjórir
þeirra þurftu að leita sér aðstoðar oftar en einu sinni. Fimm
höfðu fengið greidd laun eða hluta af launum á meðan á
meðferð stóð.
Helmingur þátttakenda hélt áfram vinnu á sama stað,
en hinir skiptu um vinnustað eftir áfengismeðferð. Þátttak-
endur töldu móttökur á vinnustað að lokinni áfengismeð-
ferð hafa verið jákvæðar. Vinnuskilyrðum eins og takmörk-
uðu aðgengi að lyfjaskáp var ekki beitt. En þó sögðu hjúk-
runarfræðinar.
„Mér fannst ég sett í óþægilega aðstöðu. Oftreyst eina
stundina en vantreyst hina. “
„Ég fann ekki fyrir vantrausti, fremur oftrausti. Það var
mikill vilji að styðja mig en ég þurfti sjálfað bera ábyrgð
á að setja mér mörk og skilyrði. Ég hefði gjarnan viljað
hafa meira aðhald, eins og lyfjaprófanir og einhvers
konar eftirlit. “
Eftir fjögurra ára edrútímabil sagði einn hjúkrunarfræð-
ingur af samskiptum sínum við fyrrum yfirmann:
„Ég ætlaði I framhaldsnám og vildi takast á við gamla
vinnustaðinn minn sem breytt manneskja og allsgáð og
sótti þar um vinnu. Það var mikil skömm í mér vegna
þess sem á undan var gengið og mér fannst ég best
geta unnið mig frá því með því að takast á við hana á
þennan hátt. Eftir meðferð hafði ég unnið á öðrum
vinnustað og hafði þaðan meðmæli. Mér gekk allt I
haginn persónulega og í starfi. Eftir ótrúlega auðmýkj-
andi athugasemdir frá fyrrverandi yfirmönnum mínum
og langa bið eftir svari var mér neitað um vinnu. Ég
sótti síðar um vinnu á öðrum stað og fékk strax. “
Allir þátttakendur voru sammála um að innan heilbrigðis-
stétta ríktu miklir fordómar í garð þeirra sem misnotað
hefðu áfengi og/eða önnur vímuefni.
„Mjög miklir fordómar, dómharka, og lítilsvirðing er ríkjandi
í garð þeirra sem ofnota áfengi- eða önnur vímuefni. “
Rót fordómanna töldu þátttakendur vera vanþekkingu.
Álit eins þátttakandans var:
„Ekki er mikill skilningur á að þetta sé sjúkdómur. Ég
varð oft fyrir háði og látið að því liggja að lítið gefið og
illa uppalið fólk lenti í svona aðstöðu. “
Annar taldi að heilbrigðisstarfsmenn væru margir með-
virkir: „/' afstöðu sinni og sveifluðust frá algerri undanláts-
hjartagæsku yfir í reiði, sárindi og höfnun. “
Þriðji taldi orsökina vera að hjúkrunarfræðingar:
„störfuðu of lengi veikir og væru ef til vill búnir að brenna
flestar brýr að baki sér áður en að þeir næðu tökum á
sjúkdómnum. “
Tímarit Hjúkrunarfræðinga • 3. tbl. 74. árg. 1998
151
I