Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.06.1998, Blaðsíða 35

Frá landlækni
i
Áhersluþættír í iAlAAbA'flAA\)l'fl/\j{
Landlæknir gaf út tilmæli um breyt-
ingar á ungbarnavernd frá ársbyrjun
1998 í samræmi við ábendingar í
handbók um Ungbarnavernd sem
kom út á vegum Landlæknisem-
bættisins árið 1996.
Höfundar bókarinnar Ungbarna-
vernd, eru Gestur Pálsson, barna-
læknir við Barnaspítala Hringsins,
Landspítalanum, Jóhann Ág. Sig-
urðsson, prófessor í heimilislæknis-
fræði við læknadeild Háskóla ís-
lands, og Hjördís Guðbjörnsdóttir,
hjúkrunarframkvæmdastjóri við
barnadeild Heilsuverndarstöðvar
Reykjavíkur.
Fyrri leiðbeiningar um heilsugæslu
barna á vegum Landlæknisembætti-
sins voru frá 1984. Tilgangurinn með
að setja þær fram á sínum tíma var
að auka gæði ungbarnaverndar og
samræma ákveðin atriði fyrir landið
allt, þ.e. að koma á ákveðnu skipulagi
hvað ungbarnaverndina varðar.
Miklar breytingar hafa átt sér stað
frá því fyrri leiðbeiningarnar litu dags-
ins Ijós og endurskoðun var því orðin
tímabær. í nýju útgáfunni hefur aukin
áhersla verið lögð á ýmsa aðra þætti
en líkamsskoðun barnsins svo sem
að læknar og hjúkrunarfræðingar
notfæri sér heilsuvernd af þessu tagi
til að efla tengslin við fjölskyldu
barnsins og veita ungum og óreynd-
um foreldrum stuðning í uppeldis-
hlutverkinu. Við vitjanir í heimahús og
reglubundnar skoðanir á heilsu-
gæslustöð gefst gullið tækifæri til að
koma ýmsum upplýsingum og
ábendingum á framfæri, til dæmis
varðandi slysavarnir, tannvernd og
heilbrigt líferni fjölskyldunnar.
Tilgangur nýju leiðbeininganna er
m.a. að:
• Lýsa kröfum um ákveðin
lágmarksákvæði í ungbarnavernd
hér á landi. Þær eru hugsaðar
sem rammi með lágmarksstuðli,
með vandamál barnsins í brenni-
depli.
• Vera marklýsing fagaðila um inni-
hald ungbarnaverndar.
• Samræma sjónarmið ýmissa fag-
aðila um heilsuvernd barna.
• Koma að gagni við grunn-, fram-
halds-, og símenntun heilbrigðis-
stétta.
Leitast er við að hafa nýju leið-
beiningarnar sem fjölbreytilegastar,
þannig að þær nái einnig til einfaldra
atriða. Reynt er að leggja áherslu á
stuttar ábendingar um hagnýt atriði
sem hægt er að fletta upp og þær
byggja fremur á reynslu en vísindum.
Meginbreytingarnar eru að 21/2
árs skoðunin er flutt aftur um 1 ár
þ.e. til 31/2 árs aldurs og 4 ára skoð-
un og skoðun við upphaf skóla-
göngu hafa verið felldar saman í eina
skoðun við 5 ára aldur.
Bætt hefur verið í heilsugæslu-
skrána vaxtarritum til 18 ára aldurs.
Alls eru grunnskoðanir barna 13 tals-
ins til 5 ára aldurs, þar af 7 læknis-
skoðanir. í kaflanum um skoðun
barna á mismunandi aldri hefur til
samræmingar verið bætt við leið-
beiningum varðandi vitjanir hjúkrun-
arfræðinga í heimahús.
í 3V2 árs skoðuninni er mikil áhersla
lögð á augnskoðun. Ákveðið hefur
verið að sjónpróf (HVOT) fari ekki
fram seinna en við 31/2 árs aldur, en
á þeim aldri á að vera auðvelt að
mæla sjónskerpu flestra barna. Um
er að ræða mikilvægustu augnskoð-
un ævinnar þar sem dráttur á grein-
ingu rýrir meðferðarmöguleika um-
talsvert.
Fjögurra ára skoðun þótti ekki
standa undir væntingum til að upp-
götva í tlma börn með misþroska.
Þess vegna hefur verið ákveðið að
leggja skoðunina við 4ra ára aldurinn
niður en taka þess í stað upp sam-
bærilega skoðun við 5 ára aldurinn,
áður en skólaganga hefst. Hér er í
raun verið að slá fyrri 4 ára skoðun
og 6 ára skólaskoðun saman í eina
skoðun. í 5 ára skoðuninni er áhersla
lögð á þroskamat, með megináherslu
á hreyfiþroska, skynúrvinnslu og
hegðun, en mikilvægt er að upp-
götva slík frávik áður en skólaganga
hefst. Þroskamatið byggir einnig á
upplýsingum foreldra og starfsfólks
leikskóla, ef þurfa þykir, og þá með
leyfi foreldra. Matið byggir á niður-
stöðu hreyfiþroskaprófsins og þeim
upplýsingum sem aflað er um barn-
ið. Einnig er gerð heyrnarmæling
(audometri), sjónpróf endurtekið og
barnið sprautað með DT.
Kaflinn „Leiðbeiningar varðandi
líkamlega skoðun" hefur verið endur-
bættur og bætt við stuttum kafla um
algeng vandamál. Þá er stuttur kafli
um erlend ættleiðingarbörn en þeim
hefur fjölgað mjög hér á landi á
undanförnum árum. Skotið hefur
verið inn lista um fræðsluefni, svo
sem um sjón, þroska, afbrýði,
brjóstagjöf, slys og slysavarnir, kynlíf
og getnaðarvarnir og reykingar.
Kaflinn um næringu ungbarna hefur
verið endurbættur frá fyrri útgáfu og
færður í nútímalegra horf. Þá er nýr
kafli um bráðaofnæmi (anaphylaxis)
tengt ónæmisaðgerðum, sem er
alvarlegur en sem betur fer sjald-
gæfur fylgikvilli ónæmisaðgerða.
Það er von landlæknis að þessar
leiðbeiningar séu stuðningur við að
gera ungbarnavernd hér á landi enn
betri en hún hefur verið.
Febrúar 1998
Tímarit Hjúkrunarfræðinga • 3. tbl. 74. árg. 1998
171