Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.08.2007, Blaðsíða 5

FORMANNSPISTILL
STARFSUMHVERFI HJÚKRUNARFRÆÐINGA
Elsa B. Friðfinnsdóttir
Alþjóðadagur hjúkrunarfræðinga var
haldinn hátíðlegur í ár undir yfirskriftinni
Gott starfsumhverfi: Fyrirmyndar vinnu-
staðir = góð hjúkrun (Positive practice
environment: Quality workplace = quality
patient care). Þessu jákvæða viðhorfi er
sérstaklega beint til stjórnenda og þeirra
sem völdin hafa sem hvati til að við-
komandi leggi sérstaka áherslu á starfs-
umhverfi hjúkrunarfræðinga, nú á tímum
alþjóðlegrar manneklu í hjúkrun. í þeim
gögnum, sem Alþjóðasamtök hjúkrunar-
fræðinga (ICN) sendu til hjúkrunarfélaga
um allan heim í tilefni dagsins, er bent á
ýmsa þætti sem stjórnendur ættu að hafa
í huga varðandi starfsumhverfi og áhrif
þess á starfsánægju hjúkrunarfræðinga og
ekki síður á gæði hjúkrunarþjónustunnar. í
gögnunum er einnig bent á ýmis vandamál
sem þjóðir heims glíma við og lúta að
heilbrigðisþjónustunni og mönnun hennar.
Um allan heim er aukin eftirspurn eftir heil-
brigðisþjónustu þó mikill munur sé á eðli
þeirrar eftirspurnar, þ.e. frá hátækniþjón-
ustu á Vesturlöndum til grunnþjónustu í
þróunarríkjunum. Þó þarfirnar séu þannig
ólíkar glíma allar þjóðir við það að fjármagn
til þjónustunnar er takmarkað og ekki síður
glíma þjóðir heims við manneklu, ekki hvað
síst í hjúkrun.
Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin setti í
fyrra þennan alþjóðlega skort á mannafla
í heilbrigðisþjónustunni, þar með alvar-
legan skort á hjúkrunarfræðingum, fram
sem eitt meginverkefni stofnunarinnar.
Þessi skortur kemur í veg fyrir að þau
markmið náist sem sett hafa verið varð-
andi heilbrigði og heilbrigðisþjónustu.
Auk þess kemur hann í veg fyrir að
þörfum fyrir heilbrigðisþjónustu sé full-
nægt, ekki hvað síst í þróunarríkjunum,
þar sem skortur á hjúkrunarfræðingum
og öðru heilbrigðisstarfsfólki fer hratt
vaxandi. Hjúkrunarfræðingar þar sækja
í betra starfsumhverfi og betri laun á
Vesturlöndum en Bandaríkin og Bretland
hafa t.d. verið stórtæk í innflutningi á
hjúkrunarfræðingum. Árið 2000 fóru um
500 hjúkrunarfræðingar frá Ghana í leit að
betra starfsumhverfi og betur launuðum
störfum, en það sama ár útskrifuðust
einungis um 250 hjúkrunarfræðingar þar
í landi. Aiþjóðaheilbrigðismálastofnunin
hvetur til þess að þjóðir heims virði mann-
aflaþörf þróunarríkjanna þegar kemur að
aðgerðum þeirra til að bæta úr vandanum
heima fyrir.
Þó ástæður skorts á hjúkrunarfræð-
ingum og öðru heilbrigðisstarfsfólki séu
margar og flóknar bendir þó margt til
þess að starfsumhverfið sé einn lykilþátt-
anna. Á sama tíma og gerð er krafa um
hágæðahjúkrunarþjónustu er hjúkrunar-
fræðingum ætlað að vinna í umhverfi mikils
vinnuálags, ófullnægjandi aðstoðar, mis-
góðrar stjórnunar, árekstra við aðra starfs-
hópa og svona mættí áfram telja. í gögn-
unum frá ICN er m.a. vitnað til rannsókna
sem sýna að þriðjungur nýútskrifaðra
hjúkrunarfræðinga í Bretlandi sækir ekki
um hjúkrunarleyfi og er skýringin á því
talin neikvæð reynsla af starfsumhverfinu
í klínísku námi þeirra. Önnur rannsókn,
gerð í Bretlandi, Skotlandi, Þýskalandi,
Kanada og Bandaríkjunum, sýndi að 22%
hjúkrunarfræðinga ætluðu að hætta að
starfa við hjúkrun innan árs. Sterk tengsl
voru á milli streitu í starfi, starfsánægju,
hollustu og áætlana hjúkrunarfræðinganna
að hætta að starfa við hjúkrun.
Jákvætt og gott starfsumhverfi dregur úr
starfsmannaveltu og það bætir aftur starfs-
andann, eykur samfellu í meðferð og leiðir
til betrí árangurs meðferðar. Að skapa gott
starfsumhverfi hlýtur að vera samstarfs-
verkefni stjórnenda heilbrigðisstofnana og
einstakra starfseininga, félagsins, stjórn-
valda og ekki síst hjúkrunarfræðinga sjálfra.
Fjöldi rannsókna, innlendra og erlendra,
hefur leitt í ijós að deildarstjórar gegna
stóru hlutverkí í starfsánægju hjúkrunar-
fræðinga. Þeir eru í lykilstöðu við að tryggja
að þær kröfur, sem gerðar eru til hvers
hjúkrunarfræðings, séu í samræmi við
þekkingu og færni hans, að hjúkrunar-
fræðingum finnist þeir hafi áhrif á störf sín,
og að þeim finnist störf sín metin að verð-
leikum. Hið síðasttalda er auðvitað einnig
viðfangsefni kjarafélags hjúkrunarfræðinga
og stjórnvalda og endurspeglast f kjara-
samningum á hverjum tíma. Félagið þarf
einnig að vera málsvari hjúkrunarfræðinga
gagnvart stjórnvöldum og almenningi.
Hjúkrunarfræðingar geta stuðlað að góðu
starfsumhverfi m.a. með góðum sam-
skiptum við samstarfsfólk, með viðhaldi
menntunar sinnar, með því að sína faginu
og öðrum hjúkrunarfræðingum virðingu og
með því að styðja samstarfsmenn í verk-
efnum þeirra.
Enginn einn aðili er ábyrgur fyrir því að
skapa hjúkrunarfræðingum gott starfs-
umhverfi og stuðla þannig að því að
vinnustaðurinn verði til fyrirmyndar og að
þar sé veitt gæðahjúkrun. Eins og með
flest sem til framfara horfir er samvinna
margra best. Með samvinnu og sam-
stöðu næst mesti árangurinn.
Ég vil að lokum þakka hjúkrunarfræð-
ingum það traust sem þeir sýna mér með
því að fela mér áfram formennsku í Félagi
íslenskra hjúkrunarfræðinga. Fram undan
eru stór verkefni sem ég heiti að leggja
mig fram um að leysa eins vel og mér er
unnt. Ég vonast jafnframt til að eiga gott
samstarf við hjúkrunarfræðinga hér eftir
sem hingað til.
Tímarit hjúkrunarfræðinga - 3. tbl. 83. árg. 2007
3