Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.08.2007, Qupperneq 48

Hvað hjúkrunarfræðingana varðar voru foreldrar síst sammála
því að hjúkrunarfræðingarnir væru meðvitaðir um breytingar á
meðferð bams og að hjúkrunarfræðingarnir héldu foreldrinu
upplýstu. Foreldrar og sjúklingar almennt vænta mjög mikils
af hjúkrunarfræðingum, og hafa rannsóknir bent til þess að
þáttur hjúkrunar vegi þyngst f ánægju sjúklinga (Larrabee og
Bolden, 2001; Marino og Marino, 2000; Young Mahon, 1996).
Skortur á upplýsingagjöf er meðal þess sem foreldrar eru oftast
óánægðir með (Ammentorp o.fl., 2005; Battrick og Glasper,
2004; Co o.fi., 2003; Haines og Childs, 2005; Homer o.fl.,
1999; Schaffer o.fl., 2000). Þörfin fyrir upplýsingar, almennar
og sértækar, er foreldrum afar mikilvæg. Lögum samkvæmt
ber að upplýsa sjúklinga um ástand þeirra, meðferð og
meðferðarmöguleika. Mikilvægt er að veita foreldrum almenn-
ar staðlaðar upplýsingar og sértækar upplýsingar um barnið.
Foreldrar barna á sjúkrahúsum eru undir miklu álagi og því
tæpast hægt að gera ráð fyrir að þeir muni allt sem sagt er við
þá. Einnig getur verið að upplýsingarnar séu þannig fram settar
að foreldrar skilji þær ekki fyllilega. Það að veita foreldrum
skriflegar upplýsingar, sem þeir geta skoðað síðar, um heilsu
og ástand barns, á máli sem foreldrarnir skilja, er foreldrum
mikilvægt og þarf að sinna betur (Bragadóttir, 1997, 1999;
Guðrún Kristjánsdóttir o.fl., 2005; Helga Bragdóttir o.fl., 2006;
Kristjánsdóttir, 1986).
Hvað læknana varðar voru foreldrar síst sammála því að
læknarnir þekktu sjúkrasögu barnsins. í spurningalistanum er
ekki gerður greinarmunur á því hvort um aðstoðarlækna eða
sérfræðilækna er að ræða. Athugasemdir foreldra bentu til
þess að óánægja þeirra með þekkingu læknis á sjúkrasögu
barnsins gæti átt við aðstoðarlækna og sérfræðilækna aðra en
aðallækni barnsins, t.d. lækna sem eru tilkvaddir til ráðgjafar.
í rannsókn á gjörgæsludeild barna í Bretlandi lýstu foreldrar
óánægju sinni með ósamræmi í upplýsingum sem mismunandi
sérfræðilæknar gáfu þeim (Haines og Childs, 2005). Samskipti
og samfella í þjónustu er foreldrum afar mikilvæg. Foreldrum,
sérstaklega foreldrum langveikra barna, er það mikilvægt að
þekking þeirra og reynsla af veikindum barnsins sé virt af heil-
brigðisstarfsfólki. Niðurstöður rannsóknar Balling og McCubbin
(2001) á þörfum foreldra langveikra barna og mati starfsfólks
á sérfræðiþekkingu foreldranna bentu til þess að foreldrum
fannst hjúkrunarfræðingar og sérfræðilæknar meta þekkingu
sína mest en aðstoðarlæknar og unglæknar síst. Foreldrar með
alvarlega veik og langveik börn vilja þjónustu heilbrigðisstarfs-
manna með reynslu og færni á sínu sviði (Balling og McCubbin,
2001; Haines og Childs, 2005).
Nokkur hópur foreldra var ekki fyllilega sammála því að
læknarnir væru tiltækir þegar á þyrfti að halda og að þeir hefðu
samráð við foreldrana um ákvarðanir og skipulag meðferðar.
í athugasemdum foreldranna komu fram kvartanir um bið
eftir þjónustu og rannsóknum. Bið eftir þjónustu er foreldrum
ekki að skapi og er eitt algengasta umkvörtunarefni þeirra
(Ammentorp o.fl., 2005; Battrick og Glasper, 2004; Magaret
o.fl., 2002). Benda niðurstöður þessarar rannsóknar til þess
að huga þurfi að skipulagi þjónustunnar, stytta biðtíma og
gera þjónustuna markvissari. Samráð og samstarf fagfólks við
foreldra er foreldrum mikilvægt og á það skortir gjarnan að
þeirra mati (Homer o.fl., 1999). Samkvæmt lögum um réttindi
sjúklinga ber að hafa samráð við sjúkling um meðferð hans (Lög
um réttindi sjúklinga). Vel má vera að munur sé á mati foreldra
og mati starfsfólks á því hversu vel þessum þætti er sinnt og
því nauðsynlegt að gera viðeigandi ráðstafanir, t.d. með því að
spyrja foreldra beint. Foreldrar vilja deila ábyrgð með fagfólki
og telja færni á því sviði eitt af einkennum þess að starfsfólk sé
starfi sínu vaxið (Cescutti-Butler og Galvin, 2003).
Hvað þjónustu leikmeðferðaraðilanna varðar var síst ánægja
með að þeir greindu einstaklingsbundnar þarfir barnsins.
Foreldrar vilja einstaklingsmiðaða þjónustu og að þarfir þeirra
barns séu metnar og þeim sinnt. Niðurstöður þessar benda til
að nokkur hópur foreldra hafi ekki talið að einstaklingsbundnar
þarfir barns þeirra hafi verið metnar þegar leikmeðferð var
skipulögð.
Aldur foreldra og menntun, og aldur barna reyndist töl-
fræðilega marktækt tengdur ánægju þeirra með þjónustu á
barnadeildum. Sambærilegar niðurstöður eru þekktar úr fyrri
rannsóknum á foreldrum barna á sjúkrahúsum (Bragadóttir,
1997, 1999; Fisher, 1995; Guðrún Kristjánsdóttir o.fl., 2005;
Helga Bragadóttir o.fl., 2006; Lawoko og Soares, 2004; Ygge
og Arnetz, 2001). Gera má ráð fyrir því að væntingar foreldra
og þar með þarfir þeirra og ánægja breytist með aldri þeirra
og barna þeirra, og með menntun foreldranna. Vert er að veita
þessum þáttum athygli þannig að tekið sé tillit til einstaklings-
bundinna þarfa foreldra þegar þjónusta á barnadeildum er
skipulögð og veitt.
Ályktanir
Ánægja foreldra með þjónustu á barnadeildum er einn af
mörgum mælikvörðum á gæði heilbrigðisþjónustunnar.
Óhjákvæmilegt er að veita henni athygli þegar þjónusta á
barnadeildum er metin. Þessari rannsókn var ætlað að svara
spurningunni um það hversu ánægðir foreldrar eru með þjón-
ustu barnadeilda á íslandi. Helsti styrkur rannsóknarinnar er
góð þátttaka foreldra og áreiðanleiki spurningalistans. Helstu
takmarkanir rannsóknarinnar lúta að innra og ytra réttmæti
rannsóknar og spurningalista. Leiða má líkur að því að
innra réttmæti hans sé ógnað þar sem fram komu nokkuð
mörg atriði í athugasemdum foreldra sem ekki er spurt um í
spurningalistanum. Einnig er það ákveðinn veikleiki í spurninga-
lista rannsóknarinnar að allar staðhæfingarnar, sem spurt er
um, eru jákvæðar. Þrátt fyrir takmarkanirnar er rannsóknin
talin hafa þjónað tilgangi sínum. Niðurstöður hennar benda
til þess að þrátt fyrir að meginhluti foreldra á barnadeildum
hafi verið ánægður með flesta þætti sem spurt var um, megi
bæta þjónustuna. Enn er því marki ekki náð að a.m.k 90%
sjúklinga eða foreldar sjúklinganna séu ánægðir með þjónust-
una. Aðgerðir til úrbóta ættu að miða að því að: 1) bæta innra
og ytra umhverfi sjúkrahússins og gera það aðgengilegra, 2)
gera þjónustuna fjölskyldumiðaðri þar sem tekið er meira tillit
til þarfa foreldra, 3) bæta teymisvinnu heilbrigðisstarfsfólks, 4)
auka samráð og samvinnu við foreldra, 5) veita foreldrum meiri
46
Tímarit hjúkrunarfræöinga - 3. tbl. 83. árg. 2007