Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.08.2007, Blaðsíða 33

Forystukonur að stofnun Deildar gjör-
gæsluhjúkrunarfræðinga innan HFÍ voru
Anna Stefánsdóttir, þáverandi deildar-
stjóri á gjörgæsludeild Landspítalans og
núverandi framkvæmdastjóri hjúkrunar/
hjúkrunarforstjóri Landspítala-háskóla-
sjúkrahúss, og Þóra Elín Guðjónsdóttir,
þáverandi deildarstjóri á gjörgæslu-
deild Borgarspítala. Nokkru áður en
undirbúningsfundur að stofnun deildar-
innar var haldinn höfðu Anna og Þóra
Elín, sem báðar höfðu sérfræðimenntun
í gjörgæsluhjúkrun, hist fyrir tilviljun á
Skólavörðuholtinu í Reykjavík og tekið tal
saman. Voru þær sammála um að efla
þyrfti tengsl gjörgæsluhjúkrunarfræðinga
hér á landi með stofnun sérstakrar
deildar innan Hjúkrunarfélags íslands
(Anna Stefánsdóttir, 2006). Varð það
til þess að í ársbyrjun 1982 var hafist
handa við að undirbúa stofnun Deildar
gjörgæsluhjúkrunarfræðinga. Til dæmis
var útbúið félagstal hjúkrunarfræðinga sem
höfðu öðlast sérleyfi í gjörgæsluhjúkrun
samkvæmt reglugerð frá árinu 1976 og
reyndust þeir vera 20 talsins. Hinn 24.
febrúar 1982 var haldinn undirbúnings-
fundur fyrir stofnun deildarinnar og mættu
15 gjörgæsluhjúkrunarfræðingar. Á þeim
fundi samþykktu gjörgæsluhjúkrunarfræð-
ingarnir einróma að stofna sérgreinar-
deild fyrir gjörgæsluhjúkrunarfræðinga
(Skjaiasafn Félags íslenskra hjúkrunar-
fræðinga).
Þriðjudaginn 30. mars árið 1982, klukkan
17, var formlegur stofnfundur Deildar
gjörgæsluhjúkrunarfræðinga innan HFÍ
haldinn að viðstöddum þáverandi for-
manni Hjúkrunarfélags fslands, Svanlaugu
Öldu Árnadóttur. Hún færði hinni nýstofn-
uðu deild fána Hjúkrunarfélags íslands,
Hjúkrunarkvennatal og Hjúkrunar-
fræðingatal að gjöf. Anna Stefánsdóttir
var kosin formaður Deildar gjörgæslu-
hjúkrunarfræðinga, Þóra Elín Guðjónsdóttir
ritari, Edda Árnadóttir gjaldkeri og Laufey
Aðalsteinsdóttir meðstjórnandi (Skjalasafn
Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga).
Gjörgæsludeildir og fimm fyrstu
íslensku gjörgæsluhjúkrunarfræð-
ingarnir
Fyrir 25 árum, þegar Deild gjörgæsluhjúkr-
unarfræðinga var stofnuð, voru starf-
ræktar fjórar gjörgæsludeildir á íslandi.
Afmælisráðstefna fagdeildar
gjörgæsluhjúkrunarfræðinga
verður haldin í Vistor, Hörg-
ártúni, 28. - 29. september 2007.
Fyrirlesarar í gjörgæsluhjúkrun
frá Ástralíu og Hollandi
Dagskrá, þema og yfirskrift
ráðstefnunnar auglýst síðar.
Fylgist með nánari upplýsingum
og skráningu á síðu fagdeildar,
www.hjukrun.tk, sem og síðu FÍH,
www.hjukrun.is
Tvær fyrstu hér á landi voru gjörgæslu-
deild Landakotsspítala, sem opnuð var
20. október 1970, og gjörgæsludeild
Borgarspítalans sem hóf starfsemi 25.
október sama ár (Sólveig Jónsdóttir,
2007; Sigurlín M. Gunnarsdóttir, 2000).
Gjörgæsludeild Landspítalanstóktil starfa
5. október árið 1974 og svæfinga- og
gjörgæsludeild Fjórðungssjúkrahússins
á Akureyri rak lestina og var opnuð 27.
nóvember árið 1982 (Þórarinn Ólafsson,
1981; Ragnheiður Kjærnested, 2007).
Fyrstu fimm íslensku hjúkrunarfræðing-
arnir, sem luku sérfræðinámi í gjör-
gæsluhjúkrun, lærðu í útlöndum. Kristín
Óladóttir hóf fyrst íslenskra hjúkrunar-
fræðinga nám í gjörgæsluhjúkrun árið
1968 þegar hún tók námskeið í gjörgæslu-
hjúkrun við Statens Institut för Högre
Utbildning av Sjuksköterskor í Gautaborg
(Hjúkrunarfræðingatal, 1992; Kristín
Óladóttir, 2007). Laufey Aðalsteinsdóttir
lauk gjörgæsluhjúkrunarnámi frá St.
Thomas Hospital í Lundúnum árið 1974,
Anna Stefánsdóttir frá Royal Infirmary
sjúkrahúsinu í Edinborg í Skotlandi árið
1975, Margrét Gústafsdóttir frá The
London Hospital í Englandi árið 1975 og
Anna Sólveig Óskarsdóttir einnig frá The
London Hospital árið 1976. Allir þessir
gjörgæsluhjúkrunarfræðingar hófu að
starfa á gjörgæsludeildum hér á landi að
námi loknu (Hjúkrunarfræðingatal, 1992).
Gjörgæsluhjúkrun
Gjörgæsluhjúkrun er sú grein hjúkrunar
sem lýtur að hjúkrun alvarlega veikra
einstaklinga sem þurfa meiriháttar sígát,
þ.e. þurfa að vera tengdir hjartsláttar-
sírita, þurfa oft sérhæfða öndunaraðstoð
og aðstoð við að halda blóðrásarkerfinu
gangandi. Þeir þurfa alla jafnan einn
hjúkrunarfræðing með sér allan sólarhring-
inn sem þarf að vera í stakk búinn til að
fást við lífshættuleg vandamál sem upp
kunna að koma. Oft þurfa þessir sjúkling-
ar að vera tengdir öndunarvél og eru oft
með ýmis lyf tengd við sig í æð meira og
minna allan sólarhringinn.
Á gjörgæsludeildunum er veitt einstakl-
ingshæfð heildræn hjúkrun og er mikill
metnaður lagður í að styðja sem best við
þessa sjúklinga og að veita aðstandendum
stuðning og umhyggju sem hluta af heild-
rænni hjúkrun. Hjúkrunarfræðingurinn
stendur vörð um persónu- og sjálfs-
ákvörðunarrétt sjúklingsins og stuðlar
að því að sjúklingurinn geti endurhæfst
til verðugs lífs. Þar sem lífi verður ekki
bjargað stuðlar hjúkrunarfræðingurinn að
því að einstaklingurinn geti dáið með
reisn.
Stjórn Fagdeildar gjörgæsluhjúkrunar-
fræðinga fékk fjóra hjúkrunarfræðinga frá
gjörgæsludeildunum þremur til að skrá
hugleiðingar sínar um gjörgæsluhjúkrun,
starfsemi gjörgæsludeildanna og fram-
tíðarsýn gjörgæsluhjúkrunar:
Brynja Dröfn Tryggvadóttir, hjúkrunar-
fræðingur á gjörgæsludeild Fjórðungs-
sjúkrahússins á Akureyri, segir að starf-
semi deildarinnar einkennist af mikilli
fjölbreytni og síbreytilegum sjúklingahópi.
Gjörgæsludeildin er sú eina á landsbyggð-
inni og hefur þau meginverkefni að sinna
sjúklingum eftir stærri aðgerðir og alvar-
lega bráðveikum sjúklingum. Stærstu
sjúklingahóparnir eru sjúklingar sem
leggjast inn eftir stærri aðgerðir, eins
og gerviliðsaðgerðir og stórar kviðarhols-
aðgerðir, en einnig er mikið um alvarlega
bráðveika einstakiinga sem þurfa flókna
meðferð og mjög tæknilega og krefjandi
hjúkrun. Þetta eru til dæmis sjúklingar
með lífshættulega sjúkdóma, svo sem
hjartabilun, öndunarbilun, alvarlegar sýk-
ingar eða eitranir, og einstaklingar sem
lent hafa í alvarlegum slysum. Þessi
hópur bráðveikra einstaklinga er mjög
fjölbreyttur og tilfellin oft mjög ólík og
á lítilli deild eins og á FSA er álagið því
mjög misjafnt og engin leið að vita fyrir
Tímarit hjúkrunarfræðinga - 3. tbl. 83. árg. 2007
31