Ráðunautafundur - 13.02.1980, Blaðsíða 23

- 151
virðist endanleg þynning ekki mega vera minni en 1:6 (Lightfoot &
Salamon, 1969).
Fram að þessu hafa þrjár aðferðir fyrst og fremst verið reýndar.
Ein aðferðin, sem Salamon og Lightfoot, (1970) hafa reynt í Ástralíu,
er að frysta og þýða sæðið við bestu aðstæður, en síðan hafa þeir þétt
sæðisskammtinn mjög mikið í skilvindu rétt fyrir sæðingu. Með þessari
aðferð hafa þeir náð allt að 150 milljón lifandi frumur 1 0.1 ml skammti.
Þessi aðferð er erfið í framkvæmd, en að auki hefur hún ekki skilað
árangri sem erfiöi af einhverjum óþekktum ástæðum.
Önnur aðferöin er að koma sæðinu inn í legið. Sú aðferð er
grundvöllurinn fyrir góðum árangri kúasæöinga. Hjá sauðfé hefur komið
i ljós að frjóvgun verður hjá um og yfir 85% af ánum ef sætt er í
legið þó að sæðið sé töluvert mikið þynnt (Ólafsson, 1979a). Vandamálið
með þessa aðferð er, að hún er tímafrek, það tekst ekki að komast gegnum
leghálsinn á nema um 60% af ánum og þær sem ekki er hægt að sæða í
legið halda illa vegna bólgu í leghálsinum. Mattner og samstarfsmenn
(1969), reyndu að sæða í legið með uppskuröi og frjóvgunarhlutfallið
var hátt en fóstrin drápust snemma á meögöngutímanum.
Norðmenn, sem reyndu að þróa aöferðina með að komast í gegnum
leghálsinn hafa nú látiö hana víkja fyrir þriðju aðferðinni, sem hefur
verið reynd undanfarin ár i Noregi (Ólafsson, 1979b) . Gengur hún út á
að sæðið er látiö aölagast þynningarvökvanum í mikilli þynningu. Að
afloknum aðlögunartimanum er sæðið skiliö og hluti af þynningarvökvanum
er soginn frá svo þynningin við frystingu getur verið eftir þörfum 1:2 -
1:4. Ekki er að sjá að frystingin gangi neitt ver á þessu þétta sæði
en á sæði sem er meira þynnt.
III. Árangur í Noregi.
1 Noregi voru sæddar 2500 ær með frystu sæði, á árunum 1975, 1976
og 1977. Aðstæöur voru eins og hægt er að reikna með að þær verði ef
fariö væri út í stórfelldar sæðingar. Sætt var á venjulegum búum og
voru sæðingarnar framkvæmdar af dýralæknum, kúasæðingamönnum og bændum,
sem höfðu aöeins verið á stuttum námskeiðum. ffirnar voru sæddar einu
sinni eða tvisvar á eðlilegu gangmáli og voru notaðir hrútar til að
finna blæsmur.
Sæðið var þynnt 1:10 meðan það aðlagaðist þynningarvökvanum en
endanleg þynning við frystingu var 1:3 án tillits til þéttleika. Hluti
af ánum var sæddur með þessu sæði.