Ráðunautafundur - 15.02.1993, Síða 39

31
Safnhaugar
Safnhaugamold er eitt af höfuðeinkennum flestra stefna lífrænnar ræktunar. í safnhauginn fara
alls konar plöntuleifar og/eða húsdýraáburður. í haugnum verður loftháð geijun og brotnar
lífræna efnið niður að vissu marki. Hitastigið getur farið í 50-60°C en við það missir stór hluti
illgresisfræjanna spímnarhæfni sína. Safnhaugagerðin er mikilvægur liður í köfnunarefnis-
búskap búsins. Með réttri meðhöndlun og blöndun má draga verulega úr tapi köfnunarefnis.
Þar vega þungt blöndunarhlutföllin í byijun, hitastig, rakastig og aðgangur lofts.
Ef safnhaugur er gerður utandyra er æskilegt að þekja hann til að regn skoli ekki burt
næringarefnum og haugurinn verði ekki of blautur þannig að geijunin verði loftfirrð.
Tæknivædd safnhaugagerð fer þannig fram að hráefnum er mokað með ámoksturs-
tækjum á driftengdan mykjudreifara með losunarbúnaði að aftan. Dreifarinn er kyrr þar til
haugurinn er orðinn u.þ.b. 1,5 m á hæð og 2 m á breidd, þá er fært örlítið áfram og síðan stig af
stígi.
I lífefldri ræktun er lögð áhersla á að safnhaugurinn sé á jörðinni til að fá gerla og
sveppasmit úr jarðveginum. Við það er aukinn hætta á mengun vegna útskolunar næringarefna.
Ráðlegast er hér að hafa safnhaugagerðina innandyra og safna safanum sem af honum kemur
og vökva með honum yfir hauginn. Mold eða gömlum safnhaug er þá blandað í dreifarann í
byrjun. (Aðrar áburðartegundir sem viðurkenndar eru í Kfrænni ræktun eru notaðar eftir þörfum
og hvort þær eru tiltækar). Ráðlegt er að bylta haugnum eftir mánuð og eftir 3 mánuði að
minnsta kosti (eftir hitastígi umhverfis) má dreifa honum. Garðaúrgangur brotnar niður á 1-2
ámm. Nauðsynlegt er að kalka hann vegna sýrumyndunar.
Illgresi
Margir hafa sett jafnaðarmerki milli lífrænnar ræktunar og illgresis. Svo þarf þó ekki að vera
en benda má á að 100% illgresislaust land næst ekki og er ekki æskilegt. Dlgresið veitir skjól
smávöxtum nytjadýrum sem leggjast á meindýr.
Aðaltæki lífrænnar ræktunar í baráttunni við illgresi er sáðskipti, safnhaugagerð og
aðrar aðferðir sem gera illgresinu lífið leitt. Raðsáning eða plöntun gefur iOgresinu forskot þar
sem samkeppni um birtu og næringu er engin í byijun. Dlgresi er í eðli sínu frumheija planta og
fljótt að legga undir sig opinn garðlönd. Fjölært illgresi tekur við af einæru og smátt og smátt
er landið algróið.
Með sáðskiptum og jarðvinnslu á illgresi ekki að eiga möguleika á að veita ræktuninni
verulega samkeppni. Mikilvægt er að ráðast að illgresinu í tíma, því smærri sem plöntumar eru
því auðveldara er að ráða við þær.
Með því að vinna jarðveginn tímanlega fyrir sáningu eða útplöntun er hægt með léttu
slóðaherfi að losna við 1. kynslóð af fræbomu illgresi. Túnrækt í sáðskiptum er árangursríkust
í baráttunni við fjölært illgresi. Úrval af tæknibúnaði til illgresiseyðingar er töluvert.
Hreykiplógar em notaðir t.d. í kartöflurækt og kálrækt. Þar sem spírun fræs er sein (gulrætur