Ráðunautafundur - 15.02.1993, Side 149

141
Ætla má að eftir því sem fram líða stundir þá muni not bænda af mælingum á
frumutölu í tankmjólk minnka, þar sem nú er farið að verðfella mjólk ef frumutalan er yfir
ákveðnum mörkum. Þetta leiðir til þess að bændur halda frá mjólk úr þeim kúm sem hæsta
hafa frumutöluna og hún gefur þá ekki lengur rétta mynd af ástandinu í hjörðinni. Enn sem
komið er eru þessi verðfellingarmörk það há hérlendis að áhrifin eru einungis smávægileg.
Reglulegar mælingar á frumutölu úr einstökum kúm geta gefið ágæta mynd af
júgurheilbrigði einstakra gripa sé litið á meðaltal fleiri mælinga. Þessi aðferð skilur þó ekki
á milli sýkinga af völdum einstakra sýklategunda eða sýklahópa. Þá gefur aðferðin engar
upplýsingar um fjölda sýktra júgurhluta eða hvaða júgurhluti er sýktur.
Til að fá úr því skorið er nauðsynlegt að taka sýni til sýklaræktunar. Þá tekur nokkurn
tíma að fá niðurstöður úr þessum mælingum þannig að þær nýtast takmarkað til að meta
júgurheilbrigði sem einstök mæling.
Könnun í Danmörku sýndi að mæling á frumutölu einstakra kúa geti ekki komið í stað
sýklaræktunar úr einstökum júgurhluta til að meta hvort viðkomandi kú er með júgurbólgu.
Sérstaklega átti þetta við um kýr sem einungis voru sýktar í einum júgurhluta en þær eru um
69-74% af kúm með júgurbólgu í Danmörku (13).
Þá verða menn að gæta að þáttum, s.s. brodd-, geldmjólk og nythæð, sem geta gefið
töluvert útslag á einstaka mælingar. Þá em eins töluverðar sveiflur í frumutöluniðurstöðum
eftir því hvenær dags sýnið er tekið og eins milli daga (14,15,16).
Þá hafa kannanir sýnt að frumutala er hærri í sýnum frá kvöldmjöltum borið saman
við morgunmjaltir (15,16,17) og getur þama munað allt frá 20% (16) til 50% (18). Eðlileg
breyting á frumutölu milli daga er töluverð og virðist vera því meiri eftir því sem júgur-
bólguvandamálið er stærra á viðkomandi búi (19). Eins em ekki til hérlendis nein ákveðin
viðmiðunarmörk fyrir bændur til að fara eftir til að meta niðurstöður þessara mælinga.
Mín reynsla er sú að bændur horfi allt of mikið á einstakar niðurstöður mælinga og
ætli sér að nota þær jafnvel sem mælikvarða á hvort grípa skuli til meðhöndlunar og eins til
að meta árangur meðhöndlunar. Eins er nokkuð um það að bændur fargi kúm eftir þessum
niðurstöðum og þá kúm sem hafa fleiri mælingar yfir milljón frumur, en oftast era það kýr
sem menn vissu fyrir að vora með lélegt júgur.
Aðferðin er þó tiltölulega ódýr sérstaklega þar sem hún er framkvæmd samtímis með
mælingu afurðaþátta. En enn sem komið er tel ég að bændur hafi takmarkað gagn af þessum
mælingum hérlendis meðan ekki liggja fyrir ákveðin viðmiðunarmörk fyrir okkar kúastofn.