Ráðunautafundur - 15.02.1993, Blaðsíða 170

162
Frumutala
Vj
Þó árangur af þessari baráttu gegn júgurbólgu sé mjög greinilegur þegar skoðaðar eru þær
breytingar sem átt hafa sér stað á fjölda og gerð sýkinga í spenum, breytingar á útliti spena
og flokkun mjólkursýna á skálaprófi þá hefur frumutala í tanksýnum ekki lækkað eins mikið
og vonast var eftir (3. mynd). Frumutala er enn of há en stefnt var á að ná henni niður í 500
þús. á 2 árum og 300 þús. á 4 árum. Ljóst er að ekki tókst að ná henni niður í 500 þús. á
2 árum en ekki er ljóst ennþá hvort 300 þús. takmarkið næst á komandi vetri. Þar sem
burðartíðni á búinu er mjög misjöfn milli mánaða og 60-70% af kúnum bera í október,
nóvember og desember er eðlilegt að mikil sveifla sé á frumutölu milli mánaða.
Ýmsar skýringar geta verið á því af hverju ffumutala í tanksýnum hefúr ekki lækkað
eins mikið og vonast var eftir. f fyrsta lagi má hugsa sér að samband frumutölu og
júguheilbrigðis sé ekki eins náið og búist var við. Þetta gengur þó þvert á bæði innlendar og
erlendar niðurstöður. í öðru lagi má vera að þegar júgurheilbrigði er orðið eins bágborið og
það var þegar verkefnið hófst þá taki það einfaldlega lengri tíma en reiknað var með að ná
niður frumutölu. Eitt einkenni frumutölu í tanksýnum frá búinu er mjög mikill breytileiki og
óstöðugleiki, en það er einmitt talið einkenna bú þar sem júgurheilbrigði er varhugavert.
í þriðja lagi er vitað að mjög fáar verulega slæmar kýr geta haldið uppi frumutölu í
tanksýnum en segja má að allan þennan tíma hafi ekki verið hægt að lóga öllum þeim kúm
sem áætíað var og vitað var að voru með skemmd júgur og háa frumutölu. Fyrstu árin var
þetta ekki hægt vegna þess að kvíguárgangar voru ekki nægjanlega stórir, t.d. bera einungis
10 kvígur á öðru tímabili, 15 á þriðja en 25 á því fjórða, en í fjósinu eru 59 básar. Seinna
á tímabilinu var síðan ekki hægt að losna við kýr til slátrunar á þeim tíma sem þurfti vegna
offramboðs á nautakjöti. Þegar ekki er hægt að losna við gallagripi leiðir það einnig til þess
að reynt er að meðhöndla gripi sem talið er mjög hæpið að hægt sé að lækna svo kostnaður
eykst, árangur minnkar og einnig heldur þetta uppi smitálagi í fjósinu svo í alla staði er þetta
hábölvað.
Til að átta sig betur á þessu er hægt að skoða frumutölu í mjólkursýnum sem tekin eru
átta sinnum á ári úr öllum kúnum vegna skýrsluhalds nautgriparæktarfélaganna. Sýni sem þar
er stuðst við eru frá því í janúar 1989 og fram f október 1992. í 3. töflu sést að
meðalfrumutala í þessum sýnum hefur nánast ekkert breyst á þessum fjórum tímabilum og
ekki er tölfræðilega marktækur munur á meðaltölum milli tímabilanna, hvort sem litið er á
kýr á fyrsta mjaltaskeiði eða aðrar.
Þar sem varasamt getur verið að skoða eingöngu meðaltöl fyrir frumutölu þá eru sýnin