Ráðunautafundur - 15.02.1993, Side 215

2D7
og virðist það því vera orðin stöðluð þykkt. Óneitanlega vakna samt spumingar hvort að
mismunandi þykktir eigi ekki rétt á sér þar sem að aðstæður við geymslu em mjög
breytilegar. Algengast er að framleiða filmumar eftir svokallaðri blástursaðferð þar sem að
filman er blásin upp í eins konar hólk. Á markaðnum em núna einslaga, tveggjalaga og
þriggjalaga filmur. Oft hafa hin einstöku lög filmunnar mismunandi eiginleika gagnvart
hinum ýmsu álagsþáttum.
Töluverðar vangaveltur hafa átt sér stað varðandi litinn á filmunum en þær má fá í
ýmsum afbrigðum. Hér á landi hafa einkum þrír litir verið notaðir, það er svartur, hvítur og
filma með grænni slikju. Að sögn framleiðenda er nákvæmlega sama hráefni í þessum
filmum þó að liturinn sé ólikur. í svörtu filmuna er blandað kolefni, í hvítu filmuna er
blandað titanoxíði og í hinar filmumar lífrænum efnum að sögn framleiðanda til að ná þessum
litarbrigðum. Áður fyrr voru notaðir þungmálmar til að ná fram þessum litarafbrigðum en
nú er talið að einungis séu notuð lífræn sambönd sem ekki skaði umhverfið þegar filmunni
er eytt.
Frá verkunarlegu sjónarmiði hefur verið töluvert í umræðunni hvaða litur hentí best
en engar einhlítar niðurstöður úr þeim tílraunum sem fyrir liggja. Kostur við hvíta litinn er
sá að hann kastar betur frá sér sólargeislum og þar með verða minni hitasveiflur í böggunum
og þær röksemdir eru látnar ráða í sumum löndum, t.d. á sænska markaðnum. Annars staðar
er einvörðungu dökkt plast og röksemdimar á baki því eru þær að þegar baggamir standi úti
í sólarljósi þá hitni plastíð nægilega mikið til að lögin bráðni saman og myndi samfelldan
hjúp og gegnumstreymi súrefnis verði þar af leiðandi minna. Engar innlendar niðurstöður
liggja fyrir um þetta efni og em öll litarafbrigðin notuð hér á landi en þó mest af hvítu
filmunni.
Eiginleikar plastsins breytast með hitastigi og því er ráðlagt að taka filmumar úr
upphitaðri geymslu áður en pakkað er en það er einkum loðhæfni filmunnar sem breytist með
hitastiginu. Eiginleikar filmunnar breytast eitthvað með tímanum en það sem einkum hefur
áhrif efnafræðilega á eiginleika filmunnar er útfjólubláir geislar sólarljóssins þannig að filma
sem búin er að vera lengi útí i birtu verður stíf með tímanum og missir alla mýkt og brotnar
niður í duft við meðhöndlun. Þennan eiginleika er sérstaklega mikilvægt að hafa í huga þegar
valið er plast til nota á markaðnum og þá sérstaklega hve geymslutíminn á að vera langur
og hvort geyma á rúllumar inni eða útí. I framleiðsluferilinn er sett efni til að draga úr
áhrifum geislunar en það er nokkuð kostnaðarsamt og gera þyrftí könnun á því hvort að spara
megi einhverjar fjárhæðir fyrir þá notendur sem að geyma heyforðann inni.