Ráðunautafundur - 15.02.1993, Page 241

233
landbúnaðarháskólans í Uppsölum árin 1991-92 og fékkst til þess nokkur styrkur úr
þróunarsjóði nautgriparæktar auk námsstyrlga frá Sænska Landbúnaðarháskólanum. Verkinu
má í grófum dráttum skipta í þijá meginhluta: í fyrsta lagi skilgreining líkans og mat á erfða-
og svipfarsstuðlum fyrir mjólkurskeiðsafurðir, þ.e. mjólk (kg), fitu (kg,%) og prótein (kg,%)
(Sigurðsson 1993); í annan stað forritunarvinnu og þróun aðferða til lausnar hinu gríðarstóra
jöfnusetti sem fylgir einstaklingslíkani og að síðustu verkefni þar sem m.a. slembirunu-
reikningum (stochastic simulation) var beitt til að kanna erfðaframfarir í íslenska mjólkur-
kúastofninum, miðað við mismunandi einstaklingslíkön og erfðastuðlasett (Sigurðsson og
Ámason 1993).
Sökum smæðar íslenska kúastofnsins ætti það ekki að vera miklum vandkvæðum
bundið hvorki tæknilega né fjárhagslega að nota mjög margslungið líkan reiknilega séð. Því var
ákveðið þegar í upphafi að leggja áherslu á sem mesta nákvæmni í vali á líkani til
kynbótamatsins en geyma áhyggjur af lausn jöfnusettanna fyrst um sinn. Það lfkan sem talið var
gefa mesta nákvæmni byggði á fyrstu þremur mjólkurskeiðum sem meðhöndluð væru sem þrír
aðskildir en tengdir eignleikar.
ERÐA- OG SVIPFARS STUÐLAR
Gögn til þessarar rannsóknar voru tekin úr skýrsluhaldi nautgriparæktarfélaganna og var í
fyrsta lagi um að ræða ættemisupplýsingar (u.þ.b. 100 þús. kýr) allt frá upphafi vélskýrsluhalds
1974 og í annan stað afurðaupplýsingar sem tóku til árannna 1982-1988. Gögn fyrir 1982 vora
ekki tiltæk þer sem uppbygging skýrsluhaldsins fyrir þann tíma gaf ekki færi á að reikna út
mjólkurskeiðsafurðir. Þegar búið var að gera nauðsynlega hreinsun á gögnunum stóðu eftir
15.357 færslur um fyrsta mjólkurskeið, 9.596 um annað og 5.705 um það þriðja. Eingöngu
vora teknar með dætur sæðingamauta sem áttu 5 eða fleirri dætur í gögnunum. Einnig vora
sett þau skilyrði að fyrsta mjólkurskeið væri alltaf fyrir hendi, kýrin bæri fyrsta kálfi á bilinu 20
til 40 mánaða að aldri og um væri að ræða eðlileg 305 daga mjólkurskeið. Frekari upplýsingar
um gögnin má finna í 1. töflu.
Gerðar vora þijár mismunandi greiningar þar sem í fyrsta lagi vora reiknaðir erfða- og
svipfarsstuðlar milli allra fimm eiginleikanna innan fyrsta mjólkurskeiðs. I öðra lagi greining þar
sem skoðaðir vora stuðlar fyrir einn eiginleika í einu yfir þrjú fyrstu mjólkurskeiðin og í þriðja
lagi greining þar sem metið var tvímælingagildi fyrir eiginleikana fimm. Fyrir tvær fyrri
greiningamar var eftirfarandi fjölbreytulikan notað:
y = (Iq * X)b + (Iq * Z)u + e (1)
þar sem y er vektor sem inniheldur afurðaupplýsingar fyrir eiginleikana sem skoðaðir
era samtímis. Iq er svonefnt hlutleysufylki af sömu stærð og fjöldi eiginleika og X er fylki sem
tengir afurðaupplýsingar sérhvers grips við tilheyrandi flokka bundinna hrifa sem geymd era í
vektomum b. Hið svonefnda Kronecker product * táknar síðan sérstaka tegund af
fylkjamargföldun sem notuð er í þessu tilfelli. Þau bundnu hrif sem tekið er tillit til era bú-