Ráðunautafundur - 15.02.1993, Page 311

303
þær að eins og með sum önnur eiturefni, þáræður skammtastærð eiturverkuninni (Yanai 1990).
Því verður að teljast afar ólíklegt að búfé nái að éta banvænan skammt vegna ýmissa óþæginda
sem beiskjuefnunum fylgir löngu áður en slíkum skammti er náð. Hér virðist heldur ekki að
finna lúpínu sýkta af mjög eitruðum svepp, Phomopsis leptostromiformis, sem veldur
lifrarskemmdum. Þetta er betur þekkt sem hin svokallaða lúpínuveiki (lupinosis) (Yanai 1990,
Culvenor o.fl. 1977). Skaði af völdum þessa svepps er víða verulegiu- t.d. í búfjárrækt
Ástralíumanna og Nýsjálendinga. Þá inniheldur alaskalúpínan heldur ekki beiskjuefnið
anagynn sem veldur miklum fóstursköðum og vansköpun hjá nautgripum (James o.fl. 1992,
Panter o.fl. 1992, Keeler 1989, Thatcher 1982). Hins vegar sjást hér oft slæm tímabundin
eitrunareinkenni af völdum alaskalúpínunnar í lúpínubeitartilraunum.
í tilrauninni haustið 1990 komu fram vísbendingar um að lúpínan hefði neikvæð áhrif
á vambarstarfsemina. í vambarvökva kom ffam munur á sýrustigi eftir fóðurgerðum, þar sem
vambarvökvi sauða á hreinni lúpínu var basískari en hinna sem fengu blöndu af grasi og
lúpínu. Munar þar mestu um að mun minna er af própíonsýru í vambarvökva þar sem fóðrað
var með hreinni lúpínu eins og sést á própíon-/ediksýruhlutfalli vambarvökvans (6. mynd).
Própíonsýra nýtist jórturdýrum fyrst og fremst
til vaxtar og því sýnist hrein lúpína ekki vera
eins gott fóður og blanda af lúpínu og grasi eða
hreint gras, ef litið er til þessa þáttar. Annað
sem bendir til röskunar á vambarstarfsemi er að
meltanleiki er lágur í nokkiun tíma eftir að hætt
er að fóðra á hreinni lúpínu. Þetta kemur ekki
fram hjá lömbum á blöndu af grasi og lúpínu.
í erlendum rannsóknum hafa komið fram
vísbendingar um að beiskjuefni geti truflað
starfsemi vambarörvera, án þess þó að vitað sé
nákvæmlega hvað þar gerist eða hvemig (Silley 1986). í þessum rannsóknum kom fram að
magn rokgjamra fitusýra minnkaði ef beiskjuefni vora í fóðri, þó magn própíonsýra ykist
reyndar, öfugt við þær niðurstöður sem hér birtast. Einnig era þekkt dæmi um neikvæð áhrif
beiskjuefna á fjölda vambarörvera hjá sauðfé (Hill og Amold 1975). Ástæður þess að
niðurstöður varðandi áhrif á vambarstarfsemi virðast misvísandi era ekki að fullu ljósar. Þó
hefur verið bent á að jórturdýr hafa ýmsa möguleika umfram önnur dýr á að "afeitra" eiturefni
og gæti það haft eitthvað að segja í þessu sambandi (Smith 1992)
júníl.jc gras
ágústl.íc gras
sept.l.& gras
júnílúpína
ágústlúpína
sept.lúpína
0.6
6. mynd. Própíon-/ediksýru hlutfall í vambarvökva
1990.