Dagblaðið Vísir - DV - 14.10.2016, Qupperneq 30

Helgarblað 14.–17. október 201622 Fólk Viðtal
ég á fyrsta hláturinn hennar á mynd­
bandsupptöku,“ heldur Jakob áfram.
Hann kveðst hafa verið staðráðinn
í að byggja upp framtíð með litlu
stúlk unni, móðurinni og drengjun­
um þeirra tveimur. „Undir lokin var
hún farin að kalla mig pabba.
Ég held að með tímanum hafi
þetta orðið þannig að vegna þess að
tengslin á milli mín og hennar urðu
svo sterk þá var þetta faðernismál
ekki að naga mig í sífellu.“
Þurfti að fara á bak
við móðurina
Jakob segir efasemdir sínar um fað­
erni stúlkunnar þó aldrei hafa horf­
ið. Ég komst að að ýmsu í lok febrúar
sem hafði áhrif á gang mála og eitt af
því voru efasemdir sjálfrar móður­
innar um að ég væri faðirinn,“ segir
hann.
Hann ákvað að taka til sinna ráða
og fá skorið úr um sannleikann. Það
var í mars á þessu ári.
Hann kveðst hafa neyðst til að
fara á bak við móðurina þegar hann
lét senda munnvatnssýni úr sér og
dótturinni til Danmerkur. „Ég hef
rætt þetta við hana og beðið hana
fyrirgefningar á að hafa farið á bak
við hana,“ segir hann og bætir við
að það hafi þó ekki komið annað til
greina en að framkvæma prófið án
hennar vitundar. „Ég taldi fullvíst
að ég myndi ekki fá hennar sam­
þykki.“
Bréfið
Í mars kom svo bréfið. „ Auðvitað
þorði ég ekki að vera viss um að
fá jákvæða niðurstöðu. En áfallið
var samt gríðarlegt. Það var á níu
mánaða afmælisdeginum hennar
sem ég fékk tölvupóst frá Danmörku.
Ég var á leiðinni í vinnuna og leit á
tölvupóstinn í símanum. Einhverra
hluta vegna opnaði ég ekki póstinn
heldur dreif mig í vinnuna og ákvað
að lesa hann þar,“ segir Jakob. Hjart­
að tók þónokkur aukaslög áður en
hann las innihaldið. Í bréfinu stóð
meðal annars:
„Í þessi tilviki er hvorugur af x
litningum hennar sambærilegur við
x litninga þína. Er því niðurstaðan
sú að þú getur ekki verið líffræðileg­
ur faðir hennar.“
„Það tók sinn tíma að rýna í
niðurstöðurnar, allar þessar tölur
sem komu með, og ná heildar­
myndinni,“ segir hann. „En það sem
ég gat séð var eitthvað um að það
væru of margar breytur í DNA litlu
stelpunnar sem væru frábrugðnar
mínum.“
Mikil átök
Þennan sama dag hittist svo á að
Jakob átti tíma hjá sálfræðingi.
Hann sagði honum allt af létta. Sál­
fræðingurinn ráðlagði honum að
segja móðurinni strax frá niður­
stöðunum. Þarna var stutt í páska.
„Ég ætlaði að halda þessu leyndu
yfir páskana þar sem við ætluðum
með foreldrum hennar upp í sumar­
bústað yfir hátíðina. En svo gat ég
það einfaldlega ekki og í bústaðnum
sagði ég henni allt sem ég hafði
komist að.
„Ég var auðvitað ótrúlega sár og
sorgmæddur. Það var eins og allt
það líf sem maður var búinn að vera
að byggja upp væri hrunið.“
Jakob kveðst ekki hafa séð sér
annað fært en að slíta sambandinu
til að geta náð áttum. „Ég hafði ekki
í nein hús að venda þannig að mér
fannst eðlilegt að hún flytti til for­
eldra sinna. Það endaði hins vegar
á því að ég flutti sjálfur út. Hann
segir ýmislegt hafa gengið á næstu
vikurnar og átökin hafi verið mikil.
Viðbrögð móðurinnar hafi í fyrstu
verið þau að undrast á reiði hans en
því næst að sýna djúpa iðrun. Sú iðr­
un hafi horfið síðar.
Jakob kveðst hafa hitt litlu stúlk­
una í síðasta skipti eitt kvöld í lok
apríl. „Þegar hún sá mig teygði hún
út hendurnar og sagði „pabba!“
„Það sveið að heyra það,“ segir hann
en bætir við að óhjákvæmilega hafi
hann litið á hana öðrum augum, vit­
andi að hann væri ekki blóðtengdur
henni. „Það var mjög skrýtið og auð­
vitað hegðaði ég mér ómeðvitað
allt öðruvísi í kringum hana vitandi
hvar ég var staddur gagnvart henni
líffræðilega séð. Þegar maður ert
búinn að vera þátttakandi í lífi barns
frá því það fæddist þá er þetta ein­
faldlega gríðarlega snúin staða. Ég
upplifði ákveðna fjarlægð en vildi og
reyndi að brúa þessa fjarlægð.“
Gífurlegur söknuður
Niðurstöður danska DNA­prófsins
þóttu ekki marktækar fyrir dómi og
þurfti því að framkvæma nýtt próf á
Landspítalanum. Íslenska lífsýnar­
annsóknin gaf sömu niðurstöður. Í
kjölfarið var ógilding faðernis viður­
kennd hjá Héraðsdómi Reykjavíkur.
Í niðurstöðu héraðsdóms frá 17. júlí
2016 segir beinum orðum:
„Við samanburð hafi komið í ljós
að þau erfðamörk, sem rannsökuð
voru og stefnandi hafði tekið að
erfðum frá föður, reyndust ekki öll
fyrir hendi í erfðaefni stefnda. Sam­
kvæmt niðurstöðu álitsgerðarinnar
útilokast stefndi frá því að geta verið
faðir stefnanda.“
Jakob er því ekki lengur skráður
á pappírum sem faðir stúlkunnar.
Hann á ekkert tilkall til hennar þó
svo að hún hafi lagalega séð verið
dóttir hans fyrstu níu mánuðina.
Eina leiðin til að fá að umgangast
hana er í gegnum móður hennar.
Jakob á ekki í neinum samskiptum
við sína fyrrverandi og treystir sér
ekki til þess. Það sama gildir um
móðurfjölskyldu stúlkunnar. Það er
því ekki auðvelt að nálgast fréttir af
henni. En ef til vill er það fyrir bestu.
„Mér hefur verið ráðlagt af mín­
um nánustu að slíta mig frá þessu
öllu, sem þýðir þá líka að slíta öll
tengsl við stelpuna, því fyrr því
betra á meðan hún er svona ung.
En það er erfitt að verða ekki hugs­
að til hennar og ég upplifi gífurlegan
söknuð í hvert skipti sem hugurinn
leitar þangað. Ég er líka ennþá með
myndir af henni á símanum mín­
um. Það eitt að sjá eða heyra í litlu
barni hefur orðið til þess að ég verð
að setjast niður og anda djúpt.“
Hann segir líðan sína hafa skán­
að örlítið frá því í byrjun sumars. Það
geti þó verið stutt í kökkinn í hálsin­
um þegar málið ber á góma.
„Það finna mjög margir til með
manni varðandi þetta mál en ég held
að fáir geri sér samt virkilega grein
fyrir áfallinu sem fylgir þessu öllu.
Þetta eru auðvitað mikilvægustu
mánuðirnir upp á tengslamyndun,
þessir fyrstu mánuðir,“ segir hann
og bætir við að hann sakni lítilla
hluta, eins og að sitja og svæfa litlu
stelpuna.
„Það hefur hjálpað mér mikið að
hitta sálfræðing sem ég hef geng­
ið til síðan í byrjun ársins. Ég vinn
mig hægt og rólega í gegnum tilfinn­
ingarnar. Það er ótrúlega mikilvægt
að leita sér hjálpar, enda hefur það
opnað augun fyrir ýmsum hlutum
sem ég var blindur á á sínum tíma.“
Mikilvægt að feðra barn rétt
Jakob segir ömurlegt þegar móðir
„velur sér“ barnsföður eftir hentug­
leika, með öðrum orðum rangfeðri
barn sitt vísvitandi. Þannig verði
menn feður án þess að fá nokkurn
tímann að vita af því – og sömuleið­
is fái börn aldrei að vita um líffræði­
legan uppruna sinn. Í sumum tilvik­
um séu þó ástæður fyrir því að ekki
sé barni fyrir bestu að þekkja föður
sinn. Og vissulega eru til feður sem
eiga hreint ekki að fá að umgangast
börnin sín, til að mynda vegna of­
beldishegðunar.
„Fleiri verðandi mæður þurfa að
átta sig á að það er betra að feðra
barn rétt, heldur en að velja sjálf úr
þeim sem koma til greina. Þetta er
ákveðið vald sem þær hafa og mér
finnst þetta atriði oft gleymast í um­
ræðunni um jafnrétti kynjanna. Það
er eins og það sé enn of mikið feimn­
ismál fyrir kvenfólk þegar fleiri en
einn koma til greina sem faðirinn.
Verðandi faðir á ekki að þurfa að
berjast fyrir því með kjafti og klóm
að fá faðernispróf,“ segir hann.
„Ég held bara að það sé alltof al­
gengt að foreldrar taki sinn eigin hag
fram fyrir hag barnsins. Ekki bara
þegar kemur að faðernismálum
heldur einnig forsjármálum og um­
gegnismálum.“
Faðir í eitt ár
Hann kveðst þrátt fyrir allt ekki vera
reiður út í fyrrverandi sambýliskonu
sína.
„Ég geri mér fyllilega grein fyrir
að við áttum bæði mjög erfitt. En
það hvernig mál þróuðust olli því
hvernig við tókumst á við þessa
erfið leika og við gerðum bæði mis­
tök í því tilliti.
Ég get kannski bara þakkað fyrir
að þetta hafi komið í ljós snemma.
Ég frétti til dæmis af einu máli þar
sem þetta kom ekki í ljós fyrr en
barnið var orðið 16 ára. Ég fékk alla­
vega að vera faðir yndislegrar, lítillar
stelpu í næstum eitt ár,“ segir hann
því næst um leið og hann uppljóstrar
hvernig hann hélt þrátt fyrir allt upp
á afmæli litlu stúlkunnar í júní síð­
astliðnum – á sinn eigin hátt.
„Daginn sem hún fæddist vorum
við fyrst send heim af spítalanum,
konan var með hríðir, og okkur sagt
að koma aftur seinna um daginn.
Það var glampandi sól og við fórum
og fengum okkur ís í ísbúðinni Val­
dísi. Þannig að daginn sem hún varð
eins árs fór ég þangað og fékk mér ís.
Það var mín leið til að halda upp á
daginn.“ n
„Ég held að það
sé alltof algengt
að foreldrar taki sinn
eigin hag fram fyrir hag
barnsins.
Eitt prósent Íslendinga rangfeðrað
Kári Stefánsson, forstjóri Íslenskrar erfðagreiningar, lét hafa eftir sér í sjónvarsþætti Hringbrautar í fyrra að minna en eitt prósent
barna á Íslandi væri rangfeðrað en því hefur verið haldið fram að rangfeðrun hér á landi sé mun algengari en svo. Sagði hann niðurstöð-
urnar vera reistar á þremur kynslóðum Íslendinga á liðnum áratugum.
Á Íslandi gildir svokölluð faðernisregla eða „pater-est“-reglan sem byggist á því að svo sterkar líkur séu á því að barnið sé getið við
samfarir konunnar við eiginmann sinn að gengið er út frá því sem reglu. Börn sem fæðast í hjúskap foreldra verða þannig sjálfkrafa börn
eiginmanns eða sambýlismanns.
Samkvæmt barnalögum frá árinu 2003 er líffaðir barnsins einfaldlega réttlaus ef kona kennir barnið öðrum manni en kynföður þess,
og sá maður gengst við því. Barnið getur sjálft höfðað véfengingarmál en það gerist ekki fyrr en eftir að það hefur alist upp án þess að
kynnast lífföður sínum.
Sé barn feðrað sambýlismanni eða eiginmanni móðurinnar og í ljós kemur að ekki eru blóðtengsl á milli, þarf móðirin að höfða
faðernismál fyrir hönd barnsins ef það er ekki orðið sjálfráða.
Við gerð síðustu barnalaga var í fyrsta sinn opnað á þann rétt karla að höfða faðernismál, telji þeir sig vera föður barns.
Sumargjöfin í ár!
Þráðlausu Touch heyrnartólin á Hópkaup.is.
Hægt að tengja við síma, ipad og öll bluetooth tæki.
Einnig er hægt að svara í símann með þeim.
Fæst á .is