Bókasafnið - 01.07.2017, Síða 9

Bókasafnið 41. árg – 2017 9
Brigitte Bjarnason er með smásölu/verslunarpróf og próf sem skrifstofutæknir.
Hún starfar sem bókavörður í Bókasafninu í Hafnarfi rði. Í fyrra kom út hjá Forlaginu önnur bókin í vinsælum þríleik eftir bresku skáldkonuna Sally
Green, Villta hliðin. Það væri ekki í frásögur
færandi nema vegna þess að Forlagið mun ekki gefa út þriðju
og síðustu bókina á íslensku. Það þýðir að ef lesendur þrí-
leiksins vilja komast að því hvernig fer fyrir Nathan verða þeir
einfaldlega að kaupa síðustu bókina á ensku. Það er í sjálfu sér
ekkert mál fyrir þá sem skilja ensku vel en engu að síður er það
leiðinlegt þegar ekki er hægt að þýða síðustu bókina í þríleik.
Þetta er því miður alls ekkert einsdæmi. Árið 2011 kom bókin
Græni Atlasinn út og framhald hennar, Annáll eldsins, kom út
2013. Bækurnar tvær eru, eins og áður sagði, hluti af vinsælum
þríleik sem nefnist Bækur upphafsins. Nú eru liðin næstum
þrjú ár og ekkert spyrst til þeirrar síðustu. Bókafl okkarnir hafa
greinilega ekki verið nógu vinsælir. Sama má segja um bækurn-
ar Órar og Óreiða sem stelpur á fermingaraldri gleyptu í sig.
Þriðja bókin mun ekki koma út á íslensku. Það kemur einnig
fyrir að einungis fyrsta bók þríleiks er þýdd. Það er eiginlega
verra því þá er lesandinn skilinn eftir algjörlega í lausu lofti.
Þannig er staða bókarinnar Blekhjarta eftir Corneliu Funke
sem kom út hjá Bjarti árið 2008. Það er mikil synd að næstu
tvær bækur hafi ekki verið þýddar því sagan er vel skrifuð og
einnig mjög vel þýdd. Það var líka gaman að sjá barnabók eftir
þýskan höfund koma út á íslensku. Margar stelpur kannast
efl aust við bókafl okkinn Dagbók prinsessu eftir Meg Cabot.
Bækurnar eru samtals tíu en einungis sex komu út á íslensku.
Síðasta bókin sem kom út á íslensku, Prinsessa í framboði, var
gefi n út hjá JPV útgáfu árið 2010. Íslenskir lesendur eru því
engu nær hvort samband Míu og Michaels blessist nú eða
hvort Mía kemst í gegnum prinsessuþjálfun hjá ömmu sinni.
Þessar bækur eru gríðarlega vinsælar hjá stelpum og leitt að
ekki koma fl eiri út á Íslandi. Sem bókasafnsstarfsmaður veit ég
að það vantar ekki eftirspurnina eftir framhaldinu.

Síðustu ár hefur læsi drengja verið mikið í umræðunni og
gífurlegt átak var sett af stað til að auka lestur þeirra. Ef til vill
vantar hreinlega bækur fyrir þennan markhóp, tíu ára stráka
og eldri. Bækur Anthony Horowitz um njósnarann Alex
Rider eru tilvaldar fyrir drengi, sem vantar drifkraftinn í að
lesa, og raunar alla krakka sem hafa gaman af spennusögum.
Það komu tvær Alex Rider bækur út á íslensku, Þrumufl eygur
og Heljarþröm, en fl eiri voru ekki þýddar. Horowitz hefur
skrifað fl eiri bókafl okka sem væru tilvaldir fyrir þennan svelta
lesendahóp. Bækur rithöfundarins Rick Riordans henta líka
vel fyrir krakka sem eru ekki áhugasamir um að lesa. Hann
hefur skrifað fi mm bókafl okka um ævintýri, forna trú og út-
sjónarsama krakka. Fyrstu tvær bækurnar í bókafl okknum
hans um hálfguðinn Percy Jackson voru þýddar en þær eru
alls fi mm. Bækurnar eru fyndnar og ná vel til ungra lesenda.
Þessi afskipti lesendahópur, unglingar og sérstaklega strákar, er
efni í aðra grein, langa grein. Það væri hægt að halda áfram og
áfram um vænlega bókafl okka sem hefðu runnið eins og heitt
súkkulaði ofan í krakka. Bókafl okka þar sem aðeins fyrsta eða
fyrstu tvær voru þýddar, eða bókafl okka sem ekki voru þýddir
en hefðu vakið lukku.

Þegar bækur seljast ekki nóg er forlögunum nauðugur einn
kostur að hætta í miðjum bókafl okki. Þau hafa hreinlega
ekki efni á að halda áfram. Það eru vissulega vonbrigði þegar
bókafl okkar, sem eru vinsælir erlendis og eru spennandi, seljast
ekki nóg. En þegar hver bókafl okkurinn á fætur öðrum hættir
í miðjum klíðum þá fer maður að spyrja sig hvað sé nóg. Þegar
ég sendi Forlaginu tölvupóst fékk ég það svar að ég gæti
pantað framhaldsbækurnar á ensku eða nálgast fl estar þeirra
á bókasöfnum landsins, á ensku. Fyrst það er svona auðvelt
að fá bækur á ensku, hver er þá tilgangurinn með því að gefa
út bækur á íslensku? Að ég tali nú ekki bækur fyrir börn og
unglinga. Þau skilja og tala hvort eð er ensku jafnvel betur en
íslensku. Börn og unglingar eru sjálf byrjuð að uppgötva þenn-
an möguleika og æ algengara er að sjá ungmenni lesa enskar
bækur. Bókabúðir eins og Eymundsson og Nexus bjóða upp á
fj ölbreytt úrval bóka á ensku, sérstaklega unglingabækur. Með
því að kaupa bækur á ensku má líka auðveldlega fyrirbyggja
pirringinn og aðskilnaðarkvíðann sem kemur þegar hætt er
að gefa nýja uppáhaldsbókafl okkinn út á íslensku. Væri ekki
langbest að hætta alfarið að gefa út barnabækur á íslensku?
Það talar hvort eð er enginn tungumálið nema þessar 300.000
hræður sem búa á grjóthrúgu í hafi nu. Það væri kannski auð-
veldast, en ef við viljum halda tungumálinu okkar lifandi þá
verðum við að gera eitthvað í málunum.

Við Íslendingar eigum mjög sterkt og gott tungumál. Ég álít
að hluti af því hvers vegna íslenskan hafi haldið sér svona
vel, sé vegna þess að við erum mjög dugleg við að þýða yfi r á
móðurmálið okkar, og ekki bara bækur. Allar teiknimyndir
sem eru gefnar út eru með íslensku tali og íslenskum söng-
textum, sögupersónur og staðir fá íslensk nöfn, hugtök eru
þýdd, og svo mætti lengi telja. Íslenskan er allsstaðar í kringum
okkur en nú er það aðeins farið að breytast. Með bættu netað-
gengi eru börn orðin jafnvíg á ensku og íslensku, stundum
betri í enskunni. Kannski á tæknivæðingin sök á því hvers
vegna bækur seljast ekki nóg eða kannski eru nýútkomnar
bækur ekki kynntar nógu vel. Kannski þurfum við að hvetja
börn og ungt fólk til að lesa meira og tryggja aðgengi þeirra
að bókum sem þau vilja lesa, til dæmis með því að styrkja
starfsemi bókasafna í skólum og almenningsbókasafna. Ég hef
enga töfralausn á ástandinu en ég veit þó að á bak við hverja
einmana bók er vonsvikinn lesandi.
Einmana bækur
Sigurlaug Björnsdóttir hefur lokið stúdentsprófi og hefur hafi ð nám í Listaháskólanum.
Hún hefur starfað við héraðsbókasafnið á Egilsstöðum.