Bókasafnið - 01.07.2017, Síða 29

Bókasafnið 41. árg – 2017 29
upplýsandi hátt“ (Sigurður Gylfi Magnússon, 2004, bls.
146). Sagnfræðingurinn Irina Paperno (2004) hefur bent
á að sú athöfn að rita dagbók sé náin samskipti dagbókar-
höfundar við sjálfan sig. Hún skilgreinir dagbókina sem
„texta skrifaðan í fyrstu persónu í aðskildum lotum, helst
daglega og að því er virðist til að segja frá daglegri reynslu
þess sem skrifar, þó ekki endilega fyrir neinn annan en dag-
bókarritarann sjálfan“ (Paperno, 2004, bls. 562). Ástralski
fræðimaðurinn Andrew Hassam hefur rannsakað dagbækur
og bendir á að eina tryggingin fyrir því að dagbók sé ekki
lesin af öðrum en eiganda hennar sé að eyða henni
(Hassam, 1987). Hann segir einnig að það að lesa dagbækur
annarra fylli lesandann sektarkennd, jafnvel þótt þær hafi
verið gefnar út í bók.
Einn viðmælenda, skjalamyndarinn Ægir, ræddi mikið um
dagbækur. Hann sagðist ekki skrifa dagbækur í dag en gerði
það frá fermingaraldri og fram til tvítugs. Áratugum síðar
hélt hann dagbók í nokkur ár. Seinna fór hann í gegnum
dagbækurnar sínar og komst að þeirri niðurstöðu að hann
vildi ekki varðveita þær; þær væru hvorki áhugaverðar né vel
skrifaðar. Hann útskýrði það nánar með þeim orðum að það
sem fólk skrifaði í dagbækur um menn og málefni líðandi
stundar væru skoðanir hvers tíma:
Ég mundi ekki vilja í mínu tilfelli láta liggja eftir mig
kannski dagbókarskrif, kannski einhverja áratugi og svo
þegar upp væri staðið væri ég í raun og veru, hafi ég
þroskað mig upp þannig að ég hafi, mér hafi þurft ég
þurfa að endurskrifa dagbækurnar.
Ægi fannst ekki góð tilhugsun að skoðanir hans á ákveðn-
um tíma gætu legið skjalfestar og óbreytanlegar í dag-
bókum hans á skjalasafni, að því leyti væru dagbókarskrif
„dálítið varasöm“ að hans mati.
Fríða var í hópi aðstandenda en hún afhenti skjalasafn
móður sinnar sem innihélt gögn um faglegt ævistarf
hennar. Dagbókum hélt hún hins vegar eftir. Þær spönnuðu
áratugi, allt frá því að móðir hennar var 13 ára og þar til rétt
áður en hún lést. Fríða var ekki búin að taka ákvörðun um
hvað yrði um dagbækurnar en hún var ekki tilbúin að láta
þær frá sér á sama tíma og hin skjölin því „þetta er náttúru-
lega mjög persónuleg tjáning [...] ég veit ekki hvort maður,
hvort að manni finnist það einhver svik við manneskjuna
eða eitthvað svoleiðis að vera að opinbera [þær]“. Hún
hafði sjálf aðeins lesið í dagbókunum en þótt það „pínulítið
óþægilegt“ og er það í samræmi við orð Hassam um sektar-
kenndina sem lesendur finna til við lestur dagbóka annarra.
Vala var í hópi skjalamyndara og meðal þess sem hún
afhenti voru eigin dagbækur. Ekki var um heildstæð
dagbókarskrif að ræða heldur dagbækur frá ákveðnum
tímabilum. Vala hafði ekki áhyggjur af því sem skjalasafn
hennar innihélt nema einna helst þessum dagbókum, að
þar gæti verið eitthvað vandræðalegt að finna: „Þá er maður
dálítið svona… maður er kannski dramatískur eða eitthvað
svoleiðis vandræðalegt.“
Sendibréf
Sendibréf voru í öllum þeim skjalasöfnum í eigu skjala-
myndara sem rætt var við. Í safni Ragnars var mjög
umfangsmikið bréfasafn hans og konu hans sem spannaði
rúmlega 60 ára tímabil. Hann varð var við áhuga starfs-
manns skjalasafns á sendibréfunum: „Hún talar mikið um
það að sendibréfin séu, að það sé sko gríðarleg verðmæti í
því fólgin að varðveita góð sendibréf milli fólks.“
Aðspurð sagðist Sigrún, sem var í hópi aðstandenda í rann-
sókninni geyma eigin sendibréf og myndir í konfektkössum
uppi í skáp. Hún vissi ekki hvort hún vildi að einkaskjölin
hennar færu á skjalasafn, henni fannst hún þurfa að spyrja
dætur sínar „því þetta eru ástarbréf“: