Fréttablaðið - 30.09.2017, Síða 28

ERTU LÖNGU HÆTT/UR AÐ REYKJA EN
SITUR UPPI MEÐ SKEMMDIRNAR!
Supreme Demantshúðslípun + Intraceuticals
“Hollywood-meðferð”
Fyrir Eftir
Fyrir þá sem gera kröfur um
gæði og árangur
Tilboð í október
Hlíðasmára 9 • Kópavogi • S. 893 0098 • snyrt@snyrt.is • www.snyrt.is
Snyrtistofan Hafblik
hætti að þú getur lært af hverjum
sem er í veröldinni, hvar sem þú ert í
veröldinni,“ segir Ólafur Ragnar. Eftir
að hann lét af embætti hefur hann
unnið náið með forystufólki úr Sili­
con Valley og kynnst bæði Laurene
Jobs (ekkju Steves Jobs) og hennar
nánasta samstarfsfólki. Laurene Jobs
er stofnandi samtakanna Emerson
Collective sem tekur þátt í Arctic
Circle. Ólafur segir það afar áhuga­
vert að vinna með þessu fólki. „Fólki
sem hefur vaxið upp við það að ungir
menn í bílskúrum breyttu heiminum
í krafti hugvitsins og tækni,“ segir
hann. Þetta fólk hugsi talsvert öðru­
vísi en gert var á síðustu öld.
Þá hefur Ólafur Ragnar unnið náið
með Conservation International sem
eru ein af öflugustu umhverfissam­
tökum í veröldinni með höfuðstöðv­
ar í Washington og um 1.600 starfs­
menn um allan heim. Þau samtök
eru líka orðin aðilar að Arctic Circle.
Stormasamur tími í stjórnmálum
Það hefur dregið verulega til tíð­
inda í íslenskum stjórnmálum frá
því að Ólafur Ragnar lét af embætti
31. júlí 2016. Gengið var til kosninga
29. október sama ár, ný ríkisstjórn
mynduð tveimur og hálfum mánuði
síðar. Nú á að ganga aftur til kosn­
inga.
„Það er merkilegt ef við horfum
yfir þetta rúma ár, að rifja upp að
þegar ég hélt blaðamannafundinn
á Bessastöðum vorið 2016 og mikil
ólga hafði verið í samfélaginu lýsti
ég því yfir að fram undan væri tími
mikillar óvissu og óstöðugleika
í íslenskum stjórnmálum. Ýmsir
ypptu öxlum yfir þeim spádómi
og töldu hann réttlætingu sem ég
væri að búa til. Hann var einfald­
lega byggður á greiningu sem sótt
var í minn gamla akademíska feril
og þeirri reynslu að fylgjast með
stjórnmálum og þjóðmálum á
Íslandi í nokkra áratugi. Þessi spá­
dómur hefur, því miður, ræst með
enn afdrifaríkari hætti en ég átti von
á fyrir rúmu ári. Að nokkru leyti eru
ástæðurnar tengdar íslensku sam­
félagi en þær eru líka alþjóðlegar í
eðli sínu,“ segir Ólafur Ragnar.
Hann bendir á að bæði í Banda­
ríkjunum og Frakklandi hafi komið
á vettvang nýir forystumenn, Bernie
Sanders í Demókrataflokknum
og Donald Trump í Repúblikana­
flokknum. Síðan náði Macron kjöri
í forsetakosningunum í Frakklandi.
„Enginn þeirra hafði forystustöðu
innan flokkanna en allir náðu ótrú­
lega miklum pólitískum árangri
og stuðluðu að gríðarlegri gerjun í
stjórnmálum Frakklands og Banda­
ríkjanna sem fæstir höfðu séð fyrir,“
segir Ólafur. Hann segir að við
Íslendingar séum, ásamt nokkrum
öðrum þjóðum, staddir á þeim
vegamótum að það sé mikil krafa
um lýðræðislegar umbætur. Hún
sé eðlileg og skiljanleg og eigi sér
aðdraganda sem tengist bæði upp­
lýsingatækni, aukinni menntun og
því að nýir hópar séu komnir fram
Hringborð Norður-
slóða – Arctic Circle
Um 2.000 manns frá 50 ríkjum
hafa sótt þing Hringborðs
Norðurslóða – Arctic Circle en
næsta þing fer fram í Hörpu
dagana 13.-15. október. Þar verða
135 málstofur með rúmlega
600 ræðumönnum og fyrirles-
urum. Áhrifafólk víðsvegar að úr
heiminum kemur þá til landsins.
Lauren Jobs er ein þeirra. Fram-
kvæmdastjóri Loftslagsstofnunar
Sameinuðu þjóðanna Patricia
Espinosa verður líka viðstödd
ráðstefnuna, hún flytur megin-
stefnuræðu á fyrsta morgni
þingsins og útskýrir framhaldið
varðandi Parísarsamkomulagið
eftir ýmsar breytingar sem hafa
orðið á síðustu misserum. „Þetta
er fyrsta stóra alþjóðlega þingið
þessarar tegundar sem haldið
er eftir að Bandaríkjaforseti tók
sína ákvörðun varðandi Parísar-
samkomulagið,“ útskýrir Ólafur
Ragnar. Trump ákvað í byrjun
júní að draga Bandaríkin út úr
Parísarsamkomulaginu. Þá mun
hans heilagleiki Bartholomew
I, Patríarkinn af Istanbúl, flytja
stefnuræðu sem að meginefni
verður um verndun lífríkis jarðar-
innar og baráttuna gegn lofts-
lagsbreytingum. En Patríarkinn
er, ásamt páfanum í Róm, einn
af tveimur til þremur helstu leið-
togum hins kristna heims.
Ólafur Ragnar segist sérstak-
lega ánægður með þá öflugu
sveit forystukvenna sem verður á
þinginu. Auk Laurene Jobs nefnir
hann sem dæmi þær Nicolu
Sturgeon, forsætisráðherra Skot-
lands, Lisu Murkowski, öldunga-
deildarþingmann í Bandaríkj-
unum og formann orkunefndar
öldungadeildarinnar, Ségolène
Royal, sem var forsetafram-
bjóðandi í Frakklandi, orkumála-
ráðherra í síðustu ríkisstjórn og er
nýskipaður sendimaður hins nýja
forseta Frakklands í málefnum
Norðurslóða.
En Ólafur Ragnar segir að það
hafi jafnframt verið sér kapps-
mál að þingin hér á Íslandi væru
opin almenningi. „Við höfum
alltaf tekið frá ákveðinn fjölda
sæta fyrir áhugasama Íslendinga
þótt þeir gegni ekki forystu-
stöðu á neinum vettvangi, hafi
bara einlægan áhuga á mál-
efnum Norðurslóða eða þeim
vísindum eða alþjóðamálum
sem hér verða til umræðu,“ segir
Ólafur Ragnar. Fólk geti þá skráð
sig á þingið fyrir tiltölulega litla
upphæð á vefslóðinni www.Arc-
ticCircle.org og tekið fullan þátt í
þinginu.
Laurene Powell Jobs.
↣
Það er ólafi ragnari
kappsmál að almenn-
ingur geti sótt Þingin
hér á Íslandi.
Ólafur Ragnar Grímsson var fimmti forseti lýðveldisins Íslands.
á sviðið. Þessi lýðræðislega gerjun
verði að fá svigrúm til að þróast. Hins
vegar þurfi líka að vera stöðugleiki í
stjórnkerfinu svo að árangur náist.
„Þessi tvö markmið þurfa bæði að
vera leiðarljós ef þjóðin ætlar með
farsælum hætti að ná árangri. Verk­
efni þeirra sem eru núna á vettvangi
hinna kjörnu fulltrúa er að reyna að
sameina þetta tvennt. Að leyfa lýð­
ræðislegri gerjun að fá framrás en
glata ekki við það þeim stöðugleika
og árangri sem þarf að ríkja í stjórn­
kerfi hverrar þjóðar,“ segir Ólafur.
Ætlar ekki að verða álitsgjafi
Ólafur Ragnar gegndi embætti
forseta í 20 ár, lengur en nokkur
annar forseti lýðveldisins. Hann
var fyrsti forsetinn til að beita 26.
grein stjórnarskrárinnar og vísa
lögum, sem samþykkt höfðu verið
á Alþingi, í þjóðaratkvæðagreiðslu.
Það gerði hann fyrst eftir að Alþingi
samþykkti fjölmiðlalög árið 2004
og síðan þegar Alþingi hafði sam­
þykkt ríkisábyrgð vegna Icesave­
samninganna. Ákvarðanirnar voru
í öllum tilfellum gagnrýndar af for­
ystumönnum þeirra ríkisstjórna sem
sátu á hverjum tíma.
Í sumar var núverandi forseti,
Guðni Th. Jóhannesson, gagnrýndur
af almennum borgurum fyrir að hafa
staðfest þá stjórnarathöfn Ólafar
Nordal, þáverandi innanríkisráð­
herra, að veita mönnum sem dæmdir
höfðu verið fyrir alvarleg brot upp­
reist æru. Ólafur Ragnar svarar því
ekki hvað honum finnist um þá
stöðu sem eftirmaður hans glímdi
við. „Það var afdráttarlaus ákvörðun
þegar ég lét af embætti að ég ætlaði
ekki að vera álitsgjafi, hvorki um
verk eftirmanns míns, stöðu hans og
vanda né heldur daglega atburðarás
á vettvangi stjórnmálanna,“ segir
hann.
Ólafur Ragnar tekur hins vegar
skýrt fram að ákvarðanir hans um
að vísa fyrrgreindum stjórnarfrum­
vörpum í þjóðaratkvæðagreiðslu
hafi byggst á traustum grunni og eflt
lýðræðislegt vald þjóðarinnar.
„Það má kannski segja að það hafi
verið þrír meginþættir í stöðu for­
setans sem margir töldu í upphafi
minnar forsetatíðar vafasamt að
ættu sér stjórnskipulegar rætur. Ég
var alltaf ósammála þeim fullyrð­
ingum og taldi mig hafa góðan aka­
demískan grundvöll til að fullyrða að
ég hafi hvergi farið út fyrir hin stjórn­
skipulegu mörk,“ segir Ólafur Ragnar
og bætir við að í dag ríki sátt um öll
þessi atriði. „Í fyrsta lagi er núna
almenn sátt um að forsetinn hefur
þennan stjórnskipunarlega rétt og
jafnvel skyldur að vísa málum til
þjóðaratkvæðagreiðslu ef stór hluti
þjóðarinnar óskar þess og telur það
mikilvægt.
Í öðru lagi hefur skilningur minn á
þingrofsréttinum núna nýlega verið
staðfestur með afstöðu eftirmanns
míns sem enginn hefur mótmælt,
hvernig forsætisráðherrann annars
vegar og forsetinn hins vegar komi
að slíkri ákvörðun.
Í þriðja lagi að nauðsynlegt væri,
vegna breytts tíðaranda og breytts
þjóðfélags og breyttra alþjóðamála,
að forsetinn léti meira til sín taka
í almennri umræðu en sæti ekki í
umróti tímans bara hógvær og þög­
ull á Bessastöðum. Heldur væri hann
þátttakandi með þjóðinni í mótun
framtíðarinnar. Þessi skilningur
hefur ítrekað verið festur í sessi með
margvíslegri framgöngu eftirmanns
míns,“ segir hann.
Þá nefnir Ólafur Ragnar að hann
sé sérstaklega ánægður með að á
þessum 20 árum hafi þráðurinn frá
einni ríkisstjórn til annarrar aldrei
slitnað og stjórnarmyndanir hafi
ávallt tekist í fyrstu tilraun. Slíkur
stöðugleiki hafi skipt miklu, sérstak­
lega þegar þjóðin glímdi við óvænta
og sögulega erfiðleika.
Mikið samtal hefur átt sér stað
um stjórnarskrána á liðnum árum
og hefur sú umræða síst minnkað
í aðdraganda alþingiskosninga.
„Ég er eindregið þeirrar skoð­
unar og hef lýst henni oft áður að
núverandi stjórnarskrá sé í sjálfu
sér alveg nægilega ljós. Skoði menn
reynsluna og hvernig henni hefur
verið beitt hefur stjórnarskráin
reynst þjóðinni vel við erfiðar
aðstæður og á ólíkum tímabilum,“
segir Ólafur. Hins vegar sé ekki þar
með sagt að það megi ekki breyta
ýmsu í stjórnarskránni. Þar nefnir
hann að styrkja mætti heimildir
um þjóðaratkvæðagreiðslur, skýra
heimildir um þjóðareign á auð­
lindum og ákvæði varðandi náttúru
og umhverfi.
„Það er fyrst og fremst atburða­
rásin á hverjum tíma sem sker úr um
það hvort stjórnarskráin sé gagnleg
eða ekki. Núverandi stjórnarskrá
hefur ekki reynst hindrun við að
knýja fram lýðræðislegan vilja
þjóðarinnar. Það sáum við í þessum
þjóðaratkvæðagreiðslum sem ég
efndi til sem forseti. Það höfum við
séð á undanförnum árum varðandi
kröfurnar um þingrof og nýjar kosn­
ingar sem orðið hefur verið við. Ekki
bara einu sinni heldur þrisvar.“
Ólafur Ragnar hyggst ekki blanda
sér í umræðu um pólitísk dægurmál
á næstunni. „Ég held að æskilegast
sé að slík mál þróist með svo farsæl­
um hætti meðal þjóðarinnar að það
verði hvorki þörf né eftirspurn eftir
því að koma aftur á vettvang. Það er
einlæg ósk mín að það takist svo vel
til við meðferð bæði grundvallar­
mála og annarra mála að það verði
ekki kallað eftir því að fyrrverandi
forseti fari að blanda sér í málin.
Það er mikilvægt að þjóðin finni
sér á hverjum tíma nýjar kynslóðir
leiðtoga og forystumanna sem geta
farsællega leyst úr vandamálunum.“
ég var alltaf ósam-
mála Þeim fullyrð-
ingum og taldi mig hafa
góðan akademÍskan
grundvöll til að full-
yrða að ég hafi hvergi
farið út fyrir hin
stjórnskipulegu mörk.
ég lærði Það mjög
fljótlega Í mÍnum
alÞjóðlegu samskipt-
um að Þegar Þú ert
kominn inn á fund með
leiðtogum annarra
rÍkja eða fyrirmennum
heimsins Þá er ekki
spurt: ertu með 200
Þúsund manns á bak við
Þig eða 200 milljónir?
3 0 . s e p t e m b e r 2 0 1 7 L A U G A r D A G U r28 H e L G i n ∙ F r É t t A b L A ð i ð
3
0
-0
9
-2
0
1
7

0
4
:2
0
F
B
1
3
6
s
_
P
1
0
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
3
6
s
_
P
1
0
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
3
6
s
_
P
0
2
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
3
6
s
_
P
0
3
3
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
D
E
1
-A
4
C
8
1
D
E
1
-A
3
8
C
1
D
E
1
-A
2
5
0
1
D
E
1
-A
1
1
4
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
8
B

F
B
1
3
6
s
_
2
9
_
9
_
2
0
1
7
C
M
Y
K