Fréttablaðið - 14.10.2017, Blaðsíða 26

Kolbrún Benedikts-dóttir varahéraðssak-sóknari er nýkomin úr fríi á Ítalíu með eiginmanni sínum, Hauki Agnarssyni.
Á Ítalíu safnaði hún kröftum eftir
vinnutörn í málssókn gegn Thomas
Møller Olsen sem var í lok septem-
ber dæmdur í 19 ára fangelsi fyrir
að hafa orðið Birnu Brjánsdóttur
að bana og fyrir fíkniefnalagabrot.
Kolbrún segir það hafa verið
gott að hvíla sig aðeins eftir málið.
Réttarhöldin hófust í sumar en svo
var gert hlé á þeim í nokkrar vikur.
„Málið var í huga mér allan þann
tíma. Þó að réttarhöldunum hefði
verið frestað. Það var mjög gott að
ná hvíld og sólskini fyrir veturinn,“
segir Kolbrún og segir það hafa glatt
sig við heimkomuna hvað það er
gott haustveður í Reykjavík þessa
dagana. Útsýnið frá Kjarvalsstöðum
út á Klambratún sýnir það. Haust-
litirnir eru margbrotnir.
Nánast bein útsending
Fjölmiðlar og almenningur fylgdust
grannt með málinu. Fréttaflutning-
ur af réttarhöldunum var ítarlegri
en áður í íslensku samfélagi.
Kolbrún segir jákvætt að fjöl-
miðlar fylgist með þótt það geti
verið vandkvæðum bundið. „Það
hafa áður komið upp mál þar
sem maður situr í dómssal með
miklum fjölda fjölmiðlafólks. Það
hafa þó aldrei borist svo miklar og
nákvæmar lýsingar í fjölmiðla. Það
er jákvætt að fjölmiðlar fylgist með
störfum réttarins því það verður
til þess að almenningur kynnist
réttar kerfinu og því hvernig réttar-
höld fara fram. En það getur orðið
flókið í ákveðnum málum. Sérstak-
lega þegar það eru svona miklar
textalýsingar á framburðum vitna
sem eru að gefa skýrslu fyrir dómi,“
segir Kolbrún og jafnar því nánast
við beina útsendingu úr réttarhald-
inu. „Sem getur verið vandasamt.
Fólk situr heima og getur skoðað
á netinu hvað sagt er og fær aukið
aðgengi og skilning á réttarkerfinu.
En það er verra þegar vitni sem bíða
þess að gefa skýrslu sitja frammi og
lesa hvað fer fram.
Þannig var þetta stundum í hrun-
málunum. Fólk sat frammi, las fram-
burð annarra á netinu, vitnaði svo
í hann þegar það kom inn í réttar-
sal og gaf skýrslu,“ bendir Kolbrún
á og segir að stundum óski ákæru-
valdið eftir því að fjölmiðlar bíði
með fréttaflutning sinn. „Það hefur
verið gott samstarf við fjölmiðla
þegar eftir því er óskað.“
Upplýsingaréttur almennings
Kolbrún segir samskipti við fjöl-
miðla um dómsmál að aukast. „Það
hefur lengi verið hræðsla í okkar
stétt. Hvað megi segja og hvað megi
ekki segja. Það vill enginn brjóta
trúnaðarskyldu. En upplýsinga-
réttur almennings er á sama tíma
alltaf að verða sterkari. Lögreglan er
að opna á samskipti, við hjá ákæru-
valdinu erum líka að gera það en
þurfum að vanda okkur að brjóta
ekki trúnað. Við erum öll að læra á
það að auka aðgengi almennings að
upplýsingum, erum að stíga okkar
fyrstu skref. Erlendis fær fólk þjálfun
í þessu. En við þurfum að sjóast í
þessu, við jafnt sem fjölmiðlar.
Og svo án þess að vera með hroka,
þá er bara mjög erfitt að lesa dóma.
Eg var búin að vera eitt ár í íslensku
áður en ég ákvað að leggja fyrir mig
lögfræði í Háskólanum. Ég skildi
ekki dómana! Það er ekkert skrýtið
að það sé erfitt fyrir fólk að lesa þá
og það er þá okkar hlutverk að skýra
hvað í þeim felst.“
Sextán ár er meginreglan
Refsiramminn var fullnýttur og
meira en það í héraðsdómi. Kol-
brún segir það meginregluna í
manndrápsmálum. „Á síðustu tíu
til fimmtán árum hafa menn nærri
því undantekningarlaust fengið
sextán ár fyrir dómi. Ég man eftir
undantekningu á þessu. Það er í
máli manns sem fékk ellefu ár fyrir
að kyrkja sambýliskonu sína. Það er
sérstakt að lesa dóminn með hlið-
sjón af því hvaða ástæður réttlættu
styttri dóm,“ segir Kolbrún en í
dómnum var vísað í afbrýðisemi
mannsins vegna framhjáhalds konu
hans sem hefði valdið því að hann
missti stjórn á sér.
„Annars er meginreglan sextán
ár. Hvort sem um er að ræða skipu-
lagðan verknað, verknað þar sem
játning liggur fyrir eða verknað sem
er framinn tilviljunarkennt, kannski
í æðiskasti. Þá virðist ekki skipta
máli hvort menn játa eða neita sök
og reyna að varpa henni á aðra. Það
virðist ekki skipta máli, sextán ár
eru dómafordæmin.
Dómur í þessu máli sýnist mér
þó vera þyngri. Ég les það á milli
lína í dómsorðum því vanalega er
gefinn afsláttur af dómi þegar það
er dæmt fyrir fleiri brot. En við
sjáum til hvernig þetta fer í áfrýjun
til Hæstaréttar.“
Um kannabis og refsingar
Kolbrún hefur starfað sem saksókn-
ari í tólf ár. Á þessum tíma hefur
reynslan mótað skoðanir hennar á
réttarkerfinu og ýmsum samfélags-
legum málefnum. Talið berst að
afglæpavæðingu fíkniefna.
„Ég get ekki vísað í rannsóknir en
get lýst minni reynslu. Ég hef horft
upp á svo marga fara í gegnum
réttar kerfið sem hafa gert hræðilega
hluti í geðrofi vegna langvarandi
kannabisneyslu. Það er ákveðinn
ruglingur í umræðunni. Sumir tala
um að eigin neysla eigi ekki að vera
refsiverð. Raunin er sú að engum er
refsað fyrir neyslu, aðeins vörslu,
en það fer enginn í fangelsi vegna
vörsluskammta. Málin sem fólk
situr inni fyrir eru vegna brota sem
eru framin í neyslu, auðgunar- og
ofbeldisbrot. Þá eru sumir sem vilja
lögleiða neysluskammta og aðrir
sem vilja bara lögleiða kannabis,
svo fólk geti hreinlega flutt inn allt
það hass sem það vill.
Staðreyndin er þessi, það er eng-
inn dæmdur í fangelsi fyrir að vera
með einhver grömm af hassi á sér,
refsingin er sekt. Þeir lenda hins
vegar á sakaskrá. Mér finnst alveg
mega skoða það að breyta því, að
svona brot fari ekki á sakaskrá.“
Manneskjur eins og ég og þú
Kolbrún er oft spurð að því hvernig
henni líði eiginlega að mæta í dóms-
sal fólki sem hefur framið alvarlega
glæpi. Hvort hún sé ekki hrædd eða
full viðbjóðs.
„Þetta eru engin skrímsli, það eru
engin skrímsli til. Ég er oft spurð
hvort ég sé hrædd eða hvernig mér
Megum ekki brynja okkur
Kolbrún Benediktsdóttir sótti Thomas MØller Olsen, sem var dæmdur í 19 ára fangelsi, til saka. Hún ræðir um
starf sitt, þróun í meðferð kynferðisbrotamála og þá skoðun sína að fangelsin séu full af fólki sem þurfi að hjálpa.
„Málið var í huga mér allan þann tíma. Þó að réttarhöldunum hefði verið frestað,“ segir Kolbrún um tímann í sumar eftir að málsmeðferð var frestað. Fréttablaðið/aNtoN briNK
Kristjana Björg
Guðbrandsdóttir
kristjana@frettabladid.is
Ég er oft spurð hvort
Ég sÉ hrædd eða hvern-
ig mÉr líði eiginlega. en
við megum eKKi gleyma
því að þótt þetta sÉ
fólK sem hefur framið
hræðilega glæpi, þá er
það mannesKjur. mann-
esKjur eins og Ég og þú.
1 4 . o k t ó b e r 2 0 1 7 L A U G A r D A G U r26 H e L G i n ∙ F r É t t A b L A ð i ð
1
4
-1
0
-2
0
1
7

0
4
:2
5
F
B
1
1
2
s
_
P
0
9
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
1
2
s
_
P
0
8
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
1
2
s
_
P
0
2
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
1
2
s
_
P
0
2
6
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
D
F
8
-C
B
0
4
1
D
F
8
-C
9
C
8
1
D
F
8
-C
8
8
C
1
D
F
8
-C
7
5
0
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
8
A

F
B
1
1
2
s
_
1
3
_
1
0
_
2
0
1
C
M
Y
K