Dagblaðið Vísir - DV - 27.01.2017, Blaðsíða 16

Helgarblað 27.–30. janúar 201716 Umræða
Þ
egar Stevenson
sat við skriftir á
suðurhafseyj-
unni sinni, heyrði
hann guðsrödd
hið innra með sér. Hann
spurði ekki, fletti ekki
upp í bókum. Hann var
afburðamaðurinn á há-
tindi snilldarinnar, hann
fékk opinberanir. Hann
var sjúkur, en skrifaði sig
heilbrigðan í himnesku
brjálæði. Hann las um
okkur mennina á stein-
límsöldinni og dó úr
hjartaslagi.“
Undanfarandi orð er
að finna í merkilegri bók
eftir einn af mestu stílist-
um heimsbókmennta-
sögunnar; þetta skrif-
aði semsé Knut Hamsun
í bókinni sem út kom
eftir seinni heimsstyrj-
öldina, þegar hann var
að verða níræður og
bæði mátt þola ákær-
ur um landráð, og vist á
geðveikrahæli; hér er að
sjálfsögðu um að ræða
„Grónar götur“ í þýð-
ingu Skúla Bjarkan. Og
Stevenson sem hann skrifar um er
skoskur kollegi Hamsuns, og reynd-
ar ekki minna frægur: Robert Louis
Stevenson. En sögu hans og skáld-
skap er rakið að rifja upp nú, því að
nýkomin er á íslensku í heild sinni
hans alfrægasta bók: „Fjársjóðseyj-
an“ (Treasure Island).
Sögur um jafnt
ævintýri sem geðklofa
Stevenson var 19. aldar maður,
fæddur 1850 en lifði ekki lengi, dó
1894 (öfugt við Hamsun, sem hér
var vitnað til; hann fæddist líka upp-
úr miðri 19. öld, en lifði fram á miðja
tuttugustu). Stevenson er einn af
mest þýddu höfundum bókmennta-
sögunnar, og hefur verið mærður af
helstu snillingum, eins
og til dæmis Borges,
Brecht, Proust, Con-
an-Doyle, Hemingway,
Kipling og Nabokov.
Stevenson var fæddur í
Skotlandi og var brjóst-
veikur frá barnsaldri svo
að hinn raki svali Bret-
landseyja hentaði hon-
um ekki; á fullorðins-
árum fann hann betra
loftslag á Samóaeyj-
um í Kyrrahafi, en lést
þar semsé rúmlega fer-
tugur, eftir að hafa ferð-
ast um Bandaríkin og
víðar. Tvær af bókum
Srevenson hafa orðið
langfrægastar, og önn-
ur þeirra gerist í þoku-
slungnu bresku borg-
arumhverfi: „The Strange
Case of Dr. Jekyll and Mr.
Hyde“ – sú dimma stúdía
á tvíeðli sálarinnar, og hef-
ur af sumum verið talið
lykilrit í þróun skilningar-
innar á geðklofa – hún
kom út í nýrri íslenskri
þýðingu Árna Óskarsson-
ar fyrir fáeinum árum, og
upp úr henni hafa verið
gerðar frægar kvikmyndir.
Vegna lélegrar heilsu var
lífið Stevenson að sjálfsögðu um
margt mótdrægt, og mörg ævintýri
sem ungt fólk lætur sig dreyma um
stóðu honum ekki til boða. Og menn
hafa getið sér þess til að það hafi
hann bætt sér upp með ímyndunar-
afli og frásagnargleði, en hin fræga
bók hans sem nú er nýútkomin á ís-
lensku, Fjársjóðseyjan, mun hafa átt
upphaf sitt þannig að hann þurfti að
segja ungum frænda skemmtilega
kvöldsögu. Og útkoman varð hin
stórbrotna frásögn bókarinnar.
Talandi páfagaukar
Fjársjóðseyjan er ekta ævintýrasaga.
Hún hefst á því að dularfullur mað-
ur, greinilega á flótta og að fela sig
fyrir veröldinni, kemur á breska krá
við sjávarsíðuna, og að honum látn-
um finnst í fórum hans kort af suður-
hafseyju og með leiðbeiningum um
hvar á henni megi finna sjóræningja-
fjársjóð. Og það er að sjálfsögðu búið
út skip og haldið af stað. Segja má
að þarna sé komin svona ekta bresk
ævintýrbók, frá blómatíma heims-
og flotaveldisins, og hefur kláran
skyldleika við jafn ólíka höfunda og
Guðrúnartúni 4,
105 reykjavík
Sími: 533 3999
www.betraGrip.iS
Opið
virka
daga frá
kl. 8–17
Smurdagar
15% afSláttur
af vinnu Og efni
daGana 15. janúar-28. Febrúar
„Í himnesku brjálæði“
n um afburðamanninn stevenson á hátindi snilldarinnar
Einar Kárason rithöfundur skrifar
Þér að segja
„En það er merkilegt dæmi um hæfileika
Stevenson, „afburðamannsins á hátindi
snilldarinnar“ svo við vitnum aftur í Knut Hamsun, að
foringi óvinanna í Fjársjóðseyjunni er jafnframt mest
heillandi og ógleymanlegasta persóna bókarinnar.
Robert Louis Stevenson Einn af mest þýddu höfundum bók-menntasögunnar.